Literatuur week 5
Hoofdstuk 7 – Aansprakelijkheid
7.1 Inleiding
Het internationale aansprakelijkheidsrecht regelt de voorwaarden waaronder een internationaal
rechtssubject dat een op hem rustende internationale verplichting schendt, aansprakelijk wordt
gesteld.
Bovendien regelt het aansprakelijkheidsrecht de gevolgen van een aansprakelijkheid.
Het aansprakelijkheidsrecht is van groot belang voor:
- De toepassing en effectuering van internationaal recht
- Verbinding van de schending van een internationale verplichting met een verplichting tot
rechtsherstel
- Aansprakelijkheid kan leiden tot herstel van de situatie zoals die bestond voorafgaande aan
de schending
- Compensatie van slachtoffers
- Bestraffing van verantwoordelijkheden en andere vormen van genoegdoening
- Het aansprakelijkheidsrecht kan een preventief effect hebben
7.2 Aansprakelijkheid van staten
De beginselen van staatsaansprakelijkheid zijn overwegend gewoonterechtelijk van aard. Ze zijn
gecodificeerd in de Artikelen inzake Staatsaansprakelijkheid.
Het uitgangspunt van het staatsaansprakelijkheidsrecht is dat elke internationale onrechtmatige
daad van een staat de aansprakelijkheid van deze staat met zich brengt.
Een staat begaat een onrechtmatige daad indien aan twee voorwaarden is voldaan:
1) Er moet sprake zijn van een handeling (of nalaten) in strijd met een op die staat rustende
internationale verplichting
Een staat schendt een internationale verplichting indien hij in strijd handelt met
hetgeen op grond van deze verplichting is vereist. De rechtsbron waar de
internationale verplichting uit voortvloeit is hierbij niet van belang.
Elke schending van een internationale verplichting leidt tot een onrechtmatige daad
en elke onrechtmatige daad leidt tot aansprakelijkheid.
Het is bij de onrechtmatige daad niet nodig om vast te stellen met welke bedoeling
een staat een rechtsnorm heeft geschonden. Schuld, opzet of nalatigheid spelen een
beperkte rol.
2) Deze handeling moet aan die staat kunnen worden toegerekend
Een staat is alleen aansprakelijk voor een handeling die aan hem kan worden
toegerekend.
De beginselen van toerekening maken het mogelijk te bepalen welke handelingen
van welke personen kunnen worden beschouwd als handelingen van de staat.
Uitgangspunt is dat handelingen van staatsorganen worden toegerekend aan de staat (art. 4 ILC).
, De staat is ook aansprakelijk voor:
Ultra vires handelingen handelingen buiten bevoegdheid (art. 7 ILC)
Handelingen van particulieren worden in beginsel niet aan de staat toegerekend. Maar er zijn
uitzonderingen:
o Wanneer de staat de (private) entiteit heeft ingeschakeld voor het uitvoeren van
publieke taken (art. 5 ILC).
o De staat kan aansprakelijk zijn voor handelingen van private personen indien de staat
instructies geeft aan/controle uitoefent over die personen (art. 8 ILC).
o Wanneer de staat de handeling achteraf aanvaardt en erkent als het ware het zijn
eigen handeling (art. 11 ILC).
Staten kunnen onrechtmatige daden niet alleen zelfstandig begaan, maar ook in samenwerking met
andere staten. In beginsel zijn dan beide staten aansprakelijk en kan elke staat afzonderlijk
aansprakelijk worden gesteld (art. 47 ILC).
Het is anders wanneer een staat hulp geeft aan een onrechtmatige daad die wordt begaan door een
andere staat. Er is dan geen sprake van gezamenlijke aansprakelijkheid, maar van
deelneming/medeplichtigheid. In dergelijke gevallen kan een staat aansprakelijk zijn voor
medeplichtigheid (art. 16 ILC). Er moet dan worden voldaan aan drie voorwaarden:
- De hulp aan de staat die de onrechtmatige daad pleegt, moet substantieel zijn en moet de
onrechtmatige daad vergemakkelijken.
- De staat die hulp/assistentie geeft moet de wetenschap hebben van de omstandigheden van
de onrechtmatige daad.
- De staat die de assistentie verleent moet gebonden zijn aan dezelfde norm die is geschonden
door de staat die hulp ontvangt
Verdedigingsgronden
Internationaal recht kent een aantal gronden die de onrechtmatigheid wegnemen van een handeling
die in strijd is met een internationale verplichting.
Staten zijn niet aansprakelijk voor handelingen die zij niet hadden kunnen voorkomen.
Overmacht (force majeure), art. 23 ILC.
Voorbeel: metereologische omstandigheden die waardoor een vliegtuig wordt
gedwongen zich, zonder toestemming, in het luchtruim van een andere staat te
begeven.
Noodtoestand (distress), art. 24 ILC.
Indien de schending van een plicht wordt veroorzaakt door een persoon die probeert
zijn eigen leven dan wel het leven van anderen te redden.
Het verschil met overmacht: er is een keuzemoment aanwezig bij de noodtoestand.
Voorbeeld: een kapitein van een marineschip die, zonder toestemming van de
havenstaat, zijn toevlucht neemt tot een haven om het leven van de bemanning te
redden.
Beginsel van noodzakelijkheid (state of necessity), art. 25 ILC.
Een staat heeft het recht om vitale belangen te beschermen, ook als dat gepaard gaat
met schending van een internationale verplichting.
Dit beginsel kan worden ingeroepen indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan:
1) Essentieel belang
2) Het essentiële belang wordt bedreigd door een ernstig en onmiddellijk gevaar
3) Er is geen andere manier om het belang in kwestie te beschermen
4) De staat die het beginsel inroept mag niet zelf aan het ontstaan van het gevaar
hebben bijgedragen
Recht op zelfverdediging tegen een gewapende aanval
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophievn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.