Samenvatting Business Ethics
Bijeenkomst 3.1 Ethiek
Wat is Ethiek?
- Ethiek komt van het Griekse èthos = moraal
- De ethiek is de leer van wat ethisch of moraal is. De ethiek is geïnteresseerd in wat goede en kwade
daden, levensstijlen of gedachten zijn – wat is goed? – Maar vooral in wat de maatstaf van dit goede
of kwade is.
- Ethiek slaat op waarden, normen, gebruiken of gewoonten.
Rol HRM-afdeling m.b.t. ethiek van de organisatie
- Meestal issuehouder ethiek
- Maakt de regels
- Bindt medewerkers contractueel aan de regels
- Informeert en traint met regelmaat
- Coacht en adviseert management m.b.t. gedrag
- Onderzoekt problemen en klachten
- Straft waar nodig
Vijf oriëntaties voor moreel gedrag
1. Egoïsme – eigen belang – Genot, gewin, continuïteit
Wat levert mij het meeste op?
2. Legalisme – wetten en regels – boetes, rechtspraak
Wat eisen de wetten van mij?
3. Conformisme – verwachtingen anderen – reputatie, acceptatie
Wat verwachten anderen van mij?
4. Ethiek – afgewogen belang – geweten en algemeen belang
Wat is voor alle betrokkenen het beste?
5. Altruisme – alleen belang anderen – liefde, opoffering
Waarmee zijn anderen het meeste geholpen?
Klassieke ethiek – 3 vormen
Deugdethiek
Aristoteles (Stageira 384 v.Chr. – Chalkis 322 v.Chr.)
- Beinvloed door: Griekse polis en mythologische wereldbeeld.
- Interesses: Wiskunde, logica, politiek, biologie, kunst en ethiek.
- Vraag: Hoe wordt je een goed mens?
- Antwoord: Men kiest, overeenkomstig met zijn natuur, altijd voor het goede (teleologisch,
doelethiek).
- Verstandigheid, rechtvaardigheid, zelfbeheersing, moed.
Beginselen of plichtethiek
Emmanuel Kant (koningsbergen, Pruisen, 22 april 1724 – aldaar, 12 februari 1804)
- Beinvloed door: Wetenschapsdenken (de verlichting), vertrouwen in de ratio, humanisme.
- Interesses: Onderzoek naar de grenzen van de menselijke kennis.
- Vraag: Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? Wat mag ik hopen? Wat is de mens?
, - Antwoord: het principe staat centraal (de universele regel, deon=plicht en logie=leer)
- ‘Behandel een ander altijd als een doel en niet als middel tot iets anders’
- ‘Handel uitsluitend volgens de grondregel waarvan je zou willen dat dit een algemeen
geldende wet was die ook op u van toepassing is.
Doelethiek of Utilisme
Jeremy Bentham (Londen, 15 fenruari 1748 – Aldaar, 6 juni 1832)
- Beinvloed door: industrialisering, liberale politiek.
- Interesses: Pleitbezorger van individuele en economische vrijheid.
- Vraag: welke handeling draagt bij aan het algemene nut (welzijn en geluk)
- Antwoord: Als de handleiding zo veel mogelijk mensen zo gelukkig mogelijk maakt (teologie
en doelethiek)
- Calculerende rationaliteit (kosten/batenanalyse)
Moreel leiderschap - “Je bent bewust van de kernwaarden die voor jou belangrijk zijn en je handelt
hier bewust en actief naar.”
, Bijeenkomst 2 – Waarheid
Voorbereidingsopdracht Business Ethics, college 2 Waarheid
Opdracht 1. De ethiek van regels en wetten
Samenlevingen bestaan uit gewoonten en gebruiken waaruit veel van de waarden en normen blijken
en daarmee hun beelden over hoe de wereld in elkaar steekt. In kleine (en gesloten) samenlevingen
(stammen, dorpen) kenden alle leden van de samenleving deze waarden. Denk aan de prehistorische
mens of geïsoleerde indianenstammen in het amazonewoud. In complexere samenlevingen zijn
regels en wetten nodig om de waarden en normen van de samenleving te bewaken. Met deze
voorbereidingsopdracht staan we stil bij het opstellen van regels en wetten voor samenlevingen.
Voor de ethiek zijn regels en wetten nooit zomaar ‘dingen die je moet doen of laten’, maar is er altijd
de vraag waarom de regel er is en hoe deze regel wordt verantwoord. Vervolgens zal een ethicus
zichzelf de vraag stellen of de regel of wet voor hem van toepassing is, voordat hij ermee instemt.
Zover zijn we nu nog niet. Eerst gaan we kijken naar enkele wetteksten uit de wereldgeschiedenis en
proberen we de legitimiteit ervan vast te stellen. De relatie met HRM? Denk eens na aan alle
voorschriften die een organisatie opstelt en/of moet naleven. Zijn deze voorschriften wenselijk?
noodzakelijk? Kan het ook anders? Waarom dan? Interessante vragen toch?
Vraag 1. De Virginia declaration
De Virginia declaration of independence is de basis voor de grondwet van de Verenigde Staten. Lees
section 1 van de Virginia declaration en eerste regels van de tweede alinea van de declaration. Deze
verklaring is opgesteld om houvast te bieden aan de samenwerking van mensen binnen één natie.
Maar iedere verklaring roept vragen op.
a) Hoe wordt de universaliteit (altijd geldige waarheid) van de declaration onderbouwd?
Het is opgesteld door een groep goede mensen die als vertegenwoordigers worden gezien van de
mensen nu, maar ook voor het nageslacht.
b) Deel jij de uitspraak dat mensen geschapen zijn (met een doel) door een schepper?
Ik geloof zelf niet in goed. Wat we hier precies doen weet niemand. Misschien dat de mensen van
vele jaren geleden een doel hadden, maar dat is een beetje uit het oog verloren. Iedereen doet nu
maar waar die zin in heeft en we zijn met veel te veel.
c) Deel jij de uitspraak dat alle mensen gelijkwaardig zijn?
Het zou wel moeten, maar niet alle mensen zijn gelijkwaardig. Mensen met meer geld hebben
automatisch meer macht en zullen zichzelf daardoor boven anderen mensen wanen.
d) Deel jij de uitspraak dat mensen (onvervreemdbare) rechten hebben? Indien ja, zijn deze
rechten “leven, vrijheid en nastreven van geluk?”
Ja mensen hebben zeker rechten. Deze rechten zouden ze onder andere ook moeten hebben. Je
eigen leven kunnen leiden en dit in vrijheid kunnen doen is heel belangrijk. Dat hebben we zeker de
afgelopen 2 jaar gemerkt. Het nastreven van geluk is ook heel belangrijk om de mensen gelukkig te
houden.
e) Wat zeggen deze uitgangspunten (vraag a t/m 4) over de waarden van de Verenigde Staten?
Deze waarden laten zien dat iedereen gelijk is, een doel heeft op de wereld en rechten heeft.