5-12-2016 Het voordeel van
milieumaatregelen
Milieumaatregelen en
concurrentievoordeel volgens de
Resource Based View Theory
,1
,Inhoudsopgave
1. Inleiding ............................................................................................................................................... 4
2. Niet afbreekbaar afval, milieumaatregelen en concurrentievoordeel .................................................. 6
2.1 Niet afbreekbaar afval .................................................................................................................... 6
2.2 Milieumaatregelen.......................................................................................................................... 6
2.3 Concurrentievoordeel ..................................................................................................................... 7
3. Omvang en noodzaak tot reductie van niet afbreekbaar afval ............................................................. 8
4. The Resource Based View Theory of the Firm .................................................................................... 9
4.1 The Resource Based View Theory ................................................................................................. 9
4.2 Vier criteria voor concurrentievoordeel ....................................................................................... 10
5. Milieumaatregelen.............................................................................................................................. 12
5.1 Stimuleringsmaatregelen .............................................................................................................. 12
5.2 Productiemaatregelen ................................................................................................................... 13
5.3 Beleidsmaatregelen ...................................................................................................................... 14
6. Milieumaatregelen en The Resource Based View Theory of the Firm .............................................. 16
6.1 Milieumaatregelen als resource van de onderneming .................................................................. 16
6.2 Milieumaatregelen en concurrentievoordeel ................................................................................ 17
7. Samenvatting en conclusie ................................................................................................................. 21
Referentielijst ......................................................................................................................................... 24
2
,3
,1. Inleiding
Binnen ISO 26000 - een internationale richtlijn voor Maatschappelijk Verantwoord
Ondernemen - worden zeven kernonderwerpen beschreven: Behoorlijk bestuur,
Mensenrechten, Eerlijk zaken doen, Arbeidsomstandigheden, Milieu,
Consumentenaangelegenheden en Maatschappelijke betrokkenheid & ontwikkeling.
Dit onderzoek richt zich op het kernonderwerp Milieu en specifiek op de aantasting
daarvan door het gebruik van niet afbreekbaar afval en de maatregelen die ondernemingen
treffen om dit te reduceren.
Niet afbreekbaar afval, veelal verpakkingsmateriaal, komt terecht in wateren, stortplaatsen of
verbrandingsovens. Hierdoor neemt de vervuiling van wateren rondom drukbevolkte
kustgebieden steeds ernstigere vormen aan (Tibbetts, 2015, p.91). Ook de vervuiling die
wordt veroorzaakt door stortplaatsen (nog steeds de meest gebruikte methode om afval te
dumpen) zorgt, net als verbrandingsovens, voor een toename van broeikasgassen en
grondwatervervuiling (Ayalon, 2001, p.699).
Het ontwikkelen en uitvoeren van geschikte (beleids)methoden, technieken en
milieumaatregelen is daarom van belang om ervoor te zorgen dat het probleem niet
onbeheersbaar wordt (Pandey, 2012, p.1428).
Probleemstelling
Op het eerste gezicht is echter het ontwikkelen, toepassen én in standhouden van deze
maatregelen voor ondernemingen een onaantrekkelijke beslissing. Dit komt doordat het ten
kosten gaat van tijd, die ondernemingen ook anders kunnen besteden, en geld, wat ten kosten
gaat van de winst (White, Dranke & Hindle, 1995, p.125).
Op de korte termijn is het toepassen van milieumaatregelen dus onaantrekkelijk, maar is dat
ook het geval op de lange termijn, als deze maatregelen volledig zijn geïntegreerd? Om dit te
analyseren, zal gebruik worden gemaakt van de Resource Based View (RBV) theory (Barney,
1991). Deze theorie bekijkt competenties van ondernemingen als resources en verbindt daar
vervolgens een viertal criteria aan, waaraan voldaan moet worden, wil een resource
concurrentievoordeel opleveren.
4
,Onderzoeksvraag
De vraag die in dit onderzoek dus centraal staat is: In hoeverre leiden milieumaatregelen die
ondernemingen treffen om hun uitstoot van niet afbreekbaar afval te reduceren, volgens de
RBV theory tot concurrentievoordeel?
Het doel dat hierop aansluit is tweedelig en kent zowel een maatschappelijk als
wetenschappelijk doel.
Maatschappelijk doel
Inzichten leveren over het behalen van concurrentievoordeel op de lange termijn, met behulp
van volledig geïntegreerde milieumaatregelen.
Wetenschappelijk doel
Toetsen in hoeverre de RBV theory bruikbaar is om milieumaatregelen, die niet afbreekbaar
afval reduceren, te koppelen aan het behalen van concurrentievoordeel.
Dit is van belang, omdat over de RBV theory veel theorie en literatuur aanwezig is, maar
koppelingen met de praktijk grotendeels ontbreken, waardoor waardevolle kennis onbenut
blijft. Daarnaast is op wetenschappelijk gebied te weinig aandacht voor de economische
voordelen die milieumaatregelen kunnen bieden.
Opbouw paper
Voor het beantwoorden van de onderzoeksvraag is een opdeling gemaakt, bestaande uit zes
onderdelen. Om te beginnen wordt in de eerste paragraaf gekeken naar de begrippen niet
afbreekbaar afval, milieumaatregel en concurrentievoordeel. Paragraaf twee schetst het
probleem rondom niet afbreekbaar afval en de gevolgen daarvan. Paragraaf drie richt zich op
de RBV theory en de criteria voor concurrentievoordeel. De vierde paragraaf beschrijft de
verschillende milieumaatregelen en deelt deze op in drie categorieën:
Stimuleringsmaatregelen, productiemaatregelen en beleidsmaatregelen. Vervolgens koppelt
paragraaf vijf deze drie categorieën aan de RBV theory en de vier criteria voor
concurrentievoordeel. Tot slot wordt een samenvatting gegeven en een conclusie getrokken
over het concurrentievoordeel dat ondernemingen kunnen behalen met behulp van
milieumaatregelen.
5
,2. Niet afbreekbaar afval, milieumaatregelen en concurrentievoordeel
In deze eerste paragraaf wordt vastgesteld wat niet afbreekbaar afval is. Vervolgens wordt
aandacht besteed aan het begrip milieumaatregel en concurrentievoordeel en welke definities
daarvan in dit onderzoek worden gehanteerd.
2.1 Niet afbreekbaar afval
De definitie van niet afbreekbaar afval, die is vastgelegd in de Resource Conservation and
Recovery Act (RCRA), is, wegens zijn veelzijdigheid, lange tijd onderwerp van discussie
geweest tussen onderzoekers en de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA),
het agentschap dat belast is met de bescherming van milieu en volksgezondheid (Bergeson,
2009, p.78).
Deze EPA-definitie is zeer uitgebreid en wordt in dit onderzoek niet gehanteerd. Hiervoor is
gekozen, omdat bepaalde onderdelen van die definitie irrelevant zijn voor dit onderzoek,
waardoor onduidelijkheid kan worden veroorzaakt. Ook bevat de definitie té veel facetten om
in één onderzoek te behandelen.
Daarom zal gebruik worden gemaakt van een stipulatieve definitie: schadelijk en niet
schadelijk afval dat door de mens is weggegooid/afgedankt en dat niet door de natuur kan
worden afgebroken, maar wel door de mens (gedeeltelijk) kan worden gerecycled of
hergebruikt.
2.2 Milieumaatregelen
De Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) hanteert, net als bij niet
afbreekbaar afval, ook hier een uitgebreide definitie. Ook deze definitie zal in dit onderzoek
niet volledig worden gebruikt. Hiervoor is gekozen, omdat deze definitie irrelevante facetten
bevat die geen betrekking hebben op dit onderzoek. Wel is een gedeelte van de EPA-definitie
gebruikt. (EPA, 2012, p.2).
In dit onderzoek wordt het begrip milieumaatregel beschreven als: een vrijwillig, of door de
overheid opgelegd, besluit/maatregel die organisaties implementeren, met als primair doel de
uitstoot van (niet afbreekbaar) afval reduceren en de milieu-impact verminderen.
6
, 2.3 Concurrentievoordeel
Een onderneming kan op vele manieren concurrentievoordeel behalen. Vaak gebeurt dit
doordat een strategie of hulpmiddel wordt geïntroduceerd dat niet door een concurrent
gelijktijdig kan worden benut. Concurrentievoordeel is echter niet voor eeuwig. Wanneer een
concurrent namelijk over dezelfde hulpmiddelen en strategieën beschikt, verdwijnt het
concurrentievoordeel.
Volgens Lieberman & Montgomery (1988, p.44) kunnen ondernemingen echter wél
concurrentievoordeel behalen, ondanks dat ze over homogene middelen beschikken. Een
voorbeeld hiervan is de ongelijke verdeling van informatie of het first movers advantage. Aan
bovenstaande wordt in dit onderzoek echter verder geen aandacht besteed.
Om concurrentievoordeel te definiëren, wordt in dit onderzoek gebruik gemaakt van de
definitie van Barney: ‘een onderneming beschikt over concurrentievoordeel wanneer zij een
waarde creërende strategie implementeert die niet gelijktijdig door een huidige óf potentiele
concurrent kan worden geïmplementeerd.’ (Barney, 1991, p.99).
7
