Hoofdstuk 5: Apocalyps en Siglo de Oro , 1598-1700
Verlies politiek en militair prestige in Europa en interne malaise, maar culturele bloei: literatuur, toneel,
schilder, muziek en beeldhouwkunst. Verder in loop 17e eeuw demografisch en economisch herstel
Filips III, Pax Hispanica, orthodoxie en corruptie
Latere Habsburgers legden staatszaken en bevoegdheden bij vertrouwelingen (validos/privados)
factieleiders met uitgebreide clientèle in het koninklijk bestuursapparaat
Filips III grote erfenis van financiële en geografische problemen. Vredespolitiek van Duque de Lerma
(Pax Hispanica) : geen nieuwe oorlogen en diplomatieke banden aanhalen oa Engeland en Frankrijk. Ook
toenadering tot de Nederlanden vanwege oorlogsmoeheid, muiterij, militaire patstelling en financiële tekorten
leidde tot 12jarig bestand in 1609 vanwege onenigheid over geloofsvrijheid en Spaanse koloniën niet voor
NL openstonden. Vrede in Noorden, in MZ gebied wel militaire campagnes tegen Turken en Barbarijse
zeerovers en dalende zilverstroom = binnenlandse kritiek. Lerma rechtvaardigde door eerst christelijke
bevolking te beschermen en pas als tweede de ketterij te bestrijden.
Binnenlandse kritiek sussen door te richten op interne vijand, de moriscos: weigering van bekering was
een religieus en politiek probleem, want het ondermijnde het gezag en ontrouw. Sociale, culturele en
demografische problemen waren groter: 1/3 was van moorse afkomst, hielden zich afzijdig in de maatschappij
en behielden eigen taal en gewoontes ondanks doop probleem werd gepolariseerd en leiden tot
verbanning.
Spaanse rijk nog steeds machtig ondanks verlies Lerma gewantrouwd. Ook in binnenland kritiek:
Vrede van Savoye 1605 geldt als vernedering en corruptie van hertog zelf leidde tot zijn val in 1618
Periode dat verval inzette en politiek was teken van zwakte
Filips IV en Olivares: de hand overspeelt
Favoriet Filips IV is Don Gaspar de Guzman, graaf van Olivares: richtte zich op herstel van geloofswaardigheid
en de reputatie van Spanje als grote mogendheid. 1625 wonderjaar met veel overwinningen buitenlandse
politiek en militair meer daadkrachtig en belangen verdedigen (geen uitbreiding of katholicisme).
Banden met de Oostenrijkse Habsburgers dwongen tot Dertigjarige Oorlog (1618-1648) om verlies van
Roomse keizer te voorkomen, want dit zou slecht zijn voor Spanje en dan zou de verbindingsweg tussen NL en
Italie in vijandige handen vallen. Ook problemen met 12jarig Bestand, want dit was al gezichtverlies en NL was
economisch sterker. Oorlog met Frankrijk ook onvermijdelijk door uitbreiding van de macht veroverde
Spaanse gebieden in Noord Europa, verlies op zee en opstanden in 1640 in Catalonië en Portugal = algehele
oorlog
Financieel uitputtend: kosten stegen, inkomsten (zilver) daalden. Organisatorische problemen en
bureaucratie werkte niet goed: belastingen waren lastig door privileges etc.
Oneven lastenverdeling: Castilië en overzees gebieden betalen het meest Olivares probeerden in 1625
militaire samenwerking door Union de Armas: lukte niet helemaal, maar gewesten droegen wel ieder iets bij
aan de defensie
Catalonië: koning kon niets doen zonder steun van Corts Catalanes (lokale edelen en stedelijke
oligarchie). Door eigen privileges en weinig betrekkingen met de monarchie waren ze redelijk afgezonderd. In
1640 opstand door druk om militaire te leveren door Olivares overname van Barcelona en strijden voor
onafhankelijkheid mbv Frankrijk maar door uitbuiting sloten Catalanen zich in 1652 toch weer bij Filips IV
aan.
Portugal: hield zich wel aan de eisen van Olivares, maar geen geregelde bijdrage. Door economische
crisis in 1637 was er oproeren en Portugal weigerde zich tegen Catalonië te keren, dus kwamen ze in opstand
en restaureerde de monarchie met João IV. Restauratie door angst voor unie met oude vijand Castilië, verlies
van overzeese rijk, discriminatie van de Portugese handelaren. Onafhankelijk met Frans en Engelse steun in
1668
Olivares en Filips wilden alle andere gewesten pro rato laten bijdragen maar ook de inkomsten van
Castilië verhogen nieuwe en zwaardere belastingen, Kerk meer afdragen aan schatkist en adel afkopen
plichten & accijnzen. Castilië minder legale mogelijkheden om belastingen te weigeren, maar toch eerst
toestemming van elites. Verder leende de koning geld van handelslieden uit Portugal en Genua.
-> door fiscale druk op te voeren en staatsschuld op te laten loepen holde de financiele draagkracht van het
koninkrijk uit door tekort aan hervormingen doorvoeren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Emily96. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.