Samenvatting van het van Leer van de openbare financiën fiscaal recht. Het betreft ieder hoorcollege en de literatuur van het desbetreffende hoorcollege is verwerkt in de samenvatting.
Hoorcollege 1 – De grote recessie
De directe aanleiding voor de kredietcrisis waren oplopende verliezen op
rommelhypotheken. Grondoorzaak van de crisis waren te uitbundige
kredietverlening, globalisering en financiële innovaties, schaalvergroting van het
bankwezen en deregulering.
De grote recessie: van lokaal naar mondiaal probleem
In Amerika hebben we een primakt voor hypotheken (= voor mensen die zonder
problemen hun hypotheek kunnen aflossen) en er is een subprime hypotheek (=
vrijwel geen inkomen). Op het moment dat het eventjes misging in de economie
(baan kwijtraakte), toen werden de hypotheekbanken wakker geschud. Ze
hadden de kans op wanbetaling veelte laag ingeschat. De onderlinge
verstrengeling van banken was enorm groot. Als de kleine banken in de
problemen kwamen, dan moesten de grotere banken ook afschrijven op hun
activa. Niemand wilde meer aan elkaar lenen, want we hebben geen goed zicht
op de kredietwaardigheid van de andere banken. Dus de gehele kredietmarkt liep
erdoor af. Op deze manier kwamen de problemen bij de grote banken terecht.
De hele wereld werd wakker toen Lehman Brothers failliet werden verklaar.
De grote recessie: van banken naar TBTF banken
Oorzaak van het wegvallen van het vertrouwen is opdrogen van geldmarkten
wereldwijd. De hypotheken werden namelijk gebundeld tot pakketjes, waardoor
de banken niet wisten hoeveel ze waard waren. De hefboom (= leverage rate) is
gestaagd gedaald (verhouding EV/VV). Naar mate het EV kleiner wordt kan hij
een hoger rendement maken. In box 2 als er een keer een klap optreedt (boven
of beneden) dat een klein EV betekend dat een bank sneller door zijn buffer heen
is en dus leidt tot een sneller faillissement.
Konden de economen dat niet zien aankomen? Stelling docent: Nee. Er kan
overal ter wereld een klein probleem ontstaan. Vertrouwen is namelijk iets
ongrijpbaars, het kan in een keer wegvallen. Wat je – achteraf –wel kunt zien is
de ontwikkeling in de leverage rate. De financiering vindt meer plaats met VV,
dus als er iets misgaat dan zou de impact vele male groter zijn.
Ook de TBTF banken (= grote banken, die vervullen belangrijke
maatschappelijke functies en die kunnen eigenlijk niet failliet gaan). Dat heeft
natuurlijk wel een effect namelijk: opzoek naar risicovolle rendementen.
De grote recessie: vraaguitval
Banken hadden grote problemen met elkaar en we zien dat de overheid moest
inspringen. Wat leidde tot belastingverhoging en dit leidde tot consumptie
terugval. De investeringen vielen terug: banken lenen niet meer aan elkaar,
maar ook niet meer uitlenen aan bedrijven. Het was geen nationaal probleem,
maar wereldwijs dus de exporten vielen ook terug. Met als gevolg daarvan: dan
gaat het gehele BBP naar beneden. Met een lager BBP hebben we allemaal een
lager inkomen en dus moesten we minder consumeren.
De grote recessie: oorzaken
Oplopende verliezen op minderwaardige (= sub prime) hypotheken vormen de
directe aanleiding voor de kredietcrisis.
1. Onderlinge verstrengeling banken bij gebrek aan informatie risicokarakter
onderlinge leningen.
, 2. Verstrengeling banken en overheden in landen, dit leidde tot gebrek aan
risicodeling met als gevolg dat individuele eurolanden in de problemen
kwamen.
3. Te lage leverage ratios: de leverage ratios zijn flink gedaald voordat de
crisis uitbarstte. Des te groter de leverage ratio van een bank, des te
hoger het rendement is. Maar ook des te groter het risico op een slecht
resultaat en des te groter de kans op faillissement.
4. Globalisering
De eurocrisis
In 2009, na de Grote Recessie kreeg Europa te maken met de eurocrisis.
Financiële markten vertrouwens niet langer de overheden van Griekenland,
Spanje, Portugal, Ierland en Cyprus. De risicopremies in rente gingen steil
omhoog van 4% naar 15%. De landen waren genoodzaakt een beroep te doen
op Europa. Als reactie verlaagde de centrale bank de rente (= monetair beleid)
en de overheidsschulden groeide en er kwam een balansverlenging bij overheden
(= budgettair beleid).
De Europese Bankenunie
De grote recessie en de eurocrisis legden de zwakheden van de Europese
bankensector bloot. Landen hebben besloten tot oprichting van een Europese
bankenunie bestaande uit 3 onderdelen:
1. Single supervisory mechanism (SSM)
Zorgt voor een uniform toezicht op banken. Het betreft het eurogebied, maar
EU-landen buiten het eurogebied worden niet uit automatisch buitengesloten. De
banken staan direct onder toezicht van ECB. Dit zijn voornamelijk banken met
bezittingen van meer dan €30 miljard. De stress test: worden jaarlijks
uitgevoerd op 150 systeembanken, om te kijken of de banken in staat zijn om
schot te bieden. De stress test kan op verschillende manieren worden gedaan.
Het gaat om de vraag: wat is nu een minimale hoeveelheid EV?
2. Single resolution mechanism (SRM)
Is een uniform regime om probleembanken te hulp te schieten. Het instituut
betreft die landen die participeren in het SSM. Eventuele financiële steun komt
uit het fonds dat wordt gefinancierd door de banken zelf en dat worden
opgebouwd in 8 jaar.
3. Single depost insurance mechanism
Sinds eind 2010 is het dekkingsniveau voor de gehele EU vastgesteld op
€100.000. Onderhandelingen over een Europees stelsel zijn sinds vorig jaar
stilgelegd.
Budgettair en monetair beleid
Ondanks de oploop van overheidstekorten en schulden ontstond er een discussie.
Zou meer expansief budgettair beleid niet beter zijn geweest? Dus minder
scherpe daling in productie, consumptie en werkgelegenheid in eurozone. Zou
minder monetaire expansie niet beter zijn? Dus: daling rentes doet discipline bij
budgettair beleid verslappen, brengt Nederlandse pensioenfondsen en spaarders
in het algemeen in problemen en maakt wereld verslaafd aan goedkoop geld.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nonaatje01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
