Kennisclip Public Health van Denise Duijster
HC Dental Public Health: Introductie
Dental Public Health houdt zich vooral bezig met preventie van mondziekten en bevordering van
mondgezondheid op populatieniveau.
Populatieniveau is essentieel. Dus hoe kunnen we de mondgezondheid verbeteren voor de bevolking?
Itt tandarts, want bij de tandarts staat de individuele patiënt centraal.
Dental Public Health is een niet-klinische specialisatie.
Dit is in sommige landen zo, zoals: Engeland, Amerika en Canada.
In deze landen kun je een vervolg masteropleiding in Dental Public Health volgen.
Dit is niet mogelijk in Nederland.
Definitie van Public Health in het algemeen is: ‘Science and practice of preventing diseases, prolonging life
and improving quality of life through organized efforts of society.’
Uit deze definitie draait het om preventie van ziekte en bevordering van gezondheid voor de bevolking.
Public Health is holistisch.
Public Health kijkt naar het complete systeem.
Public Health focust op hoe en waarom een ongeluk is ontstaan, zodat acties kunnen worden ondernomen om
te voorkomen dat het ongeluk nog een keer gebeurd.
Gezondheid is een combinatie van een complex interactie tussen velen factoren en/of determinanten van
gezondheid.
De sociale determinanten van gezondheid zijn:
- individuele karakteristieken
- lifestyle en gedrag
- fysieke, sociale en economische omgeving
Om een verschil te maken in de gezondheid is er actie nodig voor alle sociale determinanten.
3 kernpunten van Public Health zijn:
1. ‘diagnose’ van mondziekten in de populatie
2. oorzaken en gevolgen van mondziekten
3. methoden ter bevordering van mondgezondheid op populatieniveau
Bij diagnose van mondziekten in de populatie wordt er gekeken naar:
- Hoe vaak komen mondziekten nou voor in de samenleving?
- Wie wordt in de populatie ziek?
- Wat zijn de risicogroepen?
- Gaat het beter of slechter met de mondgezondheid?
, - Is het beleid wat we momenteel hebben effectief of moet er meer gedaan worden om het
mondgezondheid verder te verbeteren?
Bij oorzaken en gevolgen van mondziekten wordt er gekeken naar:
- Waarom hebben sommige mensen en groepen een hoger risico op mondziekten?
Bv laag opgeleide hebben vaker last van mondziekten: wat zijn nou de maatschappelijke
risicofactoren/ oorzaken daarvan?
- Wat is de sociale impact van mondziekten op populatieniveau?
Bv maatschappelijke impact zoals werkproductiviteit, kosten die kwijt is voor behandeling van ziekte
en sociaal functioneren van mensen.
Bij methoden ter bevordering van mondgezondheid op populatieniveau wordt er gekeken naar:
- Wat zijn effectieve strategieën om mondgezondheid te verbeteren?
Bv beleid, interventies die men kan toepassen in gemeenten, bij consultatiebureaus en scholen.
- Hoe verbeteren we de toegankelijkheid en kwaliteit van mondzorg?
- Hoe sluiten we zorgaanbod aan op zorgbehoeften?
Bv hoeveel tandartsen hebben we in nodig NL om genoeg zorgaanbod te leveren?
Mensen die zich bezig houden in het Public Health werken of vaak in het onderzoek (& onderwijs) of ze gaan
verder het beleid in als adviseur.
In Engeland kan je consultant worden in Dental Public Health.
In Engeland is er per regio een consultant (soortgelijk als de GGD’s in NL).
Consultants geven advies in welke maatregelen nodig zijn in die regio om de mondgezondheid voor de
bevolking in die regio te bevorderen.
In NL bestaat de consultant in Dental Public Health niet.
Wanneer is iets een public health probleem?
Er zijn 4 criteria om een public health probleem genoemd te worden:
1. veelvoorkomend in de samenleving
2. impact heeft op het individu (1e schil)
3. impact heeft op de maatschappij (2e schil, buitenste schil)
4. ziekte is te voorkomen en/of effectief te behandelen
Bv individuele impact zijn: pijn, slapeloze nachten, slecht kauwen, ondervoeding, slechte aesthetic, minder
zelfvertrouwen en individuele kosten.
Individuele factoren hebben invloed op het sociaal functioneren.
Bv maatschappelijk impact zijn: kinderen met pijn die niet naar school kunnen of slechte schoolprestaties
krijgen, bij volwassen werkverzuim of minder productiviteit, voor slechte aesthetic dat mensen minder kans
hebben op de arbeidsmarkt en mondzorgkosten in het gehele land.
Is cariës een public health probleem?
,Cariës is ontzettend veel voorkomend.
Onbehandelde cariës is de meest voorkomende ziekte wereldwijd.
Cariës heeft impact op het individu en de samenleving.
Cariës kan pijn, slapeloze nachten en ondervoeding veroorzaken, esthetische problemen en hoge kosten geven,
maar ook schoolprestaties beïnvloeden en werkverzuim geven.
Cariës is voor een groot deel te voorkomen met goede mondhygiëne en voeding.
Cariës is ook te behandelen voor een groot deel.
Cariës kan worden verzekerd als een public health probleem!
Is mondkanker een public health probleem?
Mondkanker heeft een hoog impact op het individu, want je kunt zelfs aan mondkanker overlijden.
Maatschappelijk impact is heel erg afhankelijk van hoe vaak het voorkomt.
Mondkanker staat wel in de top 10 van meest voorkomende kankers wereldwijd. Dus in die zin zou het wel een
public health probleem benoemd kunnen worden.
Maar dit is ook wel heel erg regio afhankelijk.
Bv in India is mondkanker de meest voorkomende kanker. Dit komt deels doordat er veel betel nut gebruikt
worden en veel gekauwd wordt op tobacco bladeren. Dit verhoogd de kans op mondkanker aanzienlijk.
In India is mondkanker een veel groter public health probleem dan bv in NL.
Mondkanker is deels te voorkomen en te behandelen.
Er zijn bepaalde risicofactoren zoals: roken en alcohol dat deels kan worden gereduceerd.
Mondkanker is soms wel te behandelen, maar niet altijd.
In die zin is mondkanker minder duidelijk een public health probleem dan cariës.
Is trauma door wintersport een public health probleem?
Trauma door wintersport is geen public health probleem.
Het heeft wel zeker impact op het individu, want het is natuurlijk vervelend voor de aesthetic, de kosten en de
complicaties die ervoor kan zorgen (trauma kan zorgen voor pijn, ontsteking en verlies van tand).
Het is geen maatschappelijk probleem. Er zijn geen maatschappelijke oorzaken/ factoren op het ontstaan van
deze ziekte.
,Kennisclip 2 van ACTA
HC Sociaal-economische verschillen in gezondheid
Vroeger was armoede de oorzaak van vele ziektes.
Vroeger is verleden tijd.
Door ontwikkelingen was er geen verschil meer in gezondheid tussen arm en rijk.
Rond 1980 werd er een rapport geschreven, waarin buurten werden vergeleken in Amsterdam.
Uit dit onderzoek bleek dat er een verschil is in levensverwachting tussen armste en rijkste buurten van 5 jaar.
Er waren nog steeds grote verschillen tussen de buurten.
Het maakt nog erg uit in welke buurt je woont: arm of rijk.
Dit is de hele 20ste eeuw nog zo geweest.
Gedurende jaren zijn de zuigelingensterfte enorm gedaald.
Alleen de sterfte in de arme wijken zijn hoger dan in de rijke wijken.
In de afdeling Public Health wordt veel onderzoek gedaan naar:
- gezondheidsverschillen in de vroegere leven
- verschillen tussen mannen en vrouwen
- verschillen tussen mensen met migratieachtergrond en Nederlands achtergrond
- opleidingsverschillen
Onderwerpen van onderzoek kan worden ondergebracht in 3 thema’s:
1. beschrijven
2. begrijpen
3. bestrijden
Bij thema beschrijven staat het volgende centraal:
- Wie?
- Wat?
- Hoeveel?
Wie heeft gezondheidsproblemen?
Wat is het gezondheidsprobleem?
Hoe groot zijn de verschillen?
,Maatschappelijke positie of ‘Sociaal-Economische Status’ staat voor de positie van de mensen op de
maatschappelijke ladder.
In elke samenleving die enigszins organisatiegraad heeft, is er sprake van een stratificatie.
Deze ongelijkheden/ sociale stratificatie bestaat eigenlijk in alle samenlevingen.
De sociale stratificatie wordt gemeten met verschillende dimensies.
De dimensies zijn eigenlijk kernindicatoren van de sociale stratificatie.
Dimensies worden gebruikt om naar de sociaal-economische verschillen in de gezondheid te kijken.
De dimensies/ kernindicatoren zijn:
- opleiding
- beroep/ loopbaan
- inkomen/ vermogen
- macht/ prestige
Soms kan het worden uitgebreidt met andere kenmerken van personen, die een relatie hebben:
- geslacht
- land van herkomst
- generatie
Deze kenmerken worden vaak meegenomen in onderzoek.
Er zijn ook indicatoren die juist er vanaf hangen:
- huisvesting
- woonomgeving
- werkomstandigheden
Deze indicatoren worden ook meegenomen om te kijken wie nou in de samenleving sociaal-economisch zijn
achtergesteld ėn loopt daardoor meer risico op ongezondheid.
, Bij thema begrijpen staat het volgende centraal:
- Waardoor?
- Waarom?
- Hoe?
Waardoor komen die verschillen?
Waarom is het nou dat mensen zich zo gedragen?
Hoe komt het in stand?
Sociaal-economische status is een achterliggende determinant.
SES heeft invloed op gezondheid, ziekte en levensduur.
Maar SES is niet de directe determinant.
Intermediair/ proximale determinant medieert de sociaal-economische status.
Intermediair/ proximale determinant is gedrag (bewegen, roken, etc.).
Hoge sociale-economische status zou kunnen leiden tot meer bewegen en minder roken en daarmee betere
gezondheid.
Maar er zijn ook andere factoren die een mediërende rol hebben. Dus niet alleen leefstijl.
Bijvoorbeeld zorg, jeugd, arbeidssituatie en stress.
