Slachtofferstrafrecht
Inleiding:
- Van oudsher een klassiek dadergericht strafrecht beide wetboeken spreken maar over
dader, pleger, verdachte, veroordeelde. Je komt nauwelijks bepalingen tegen over het
slachtoffer en als dat zo is meestal de verzoeker, hij die schade heeft geleden, enz. Vreemd
want bijna alle delicten kennen een slachtoffer.
- Toch hebben allerlei zaken ervoor gezorgd dat er een nieuwe dimensie is gekomen in het
strafrecht. Namelijk het slachtofferstrafrecht. De politiek is heel erg begaan met het lot van
slachtoffers
Ontwikkeling slachtoffer-emancipatie:
Meer dan een eeuw heeft het strafrecht helemaal geen belangstelling gehad voor slachtoffers.
- (H)erkenning oorlogsslachtoffers alles te maken met de oorlogsslachtoffers.
o Tweede, soms derde generatie ook de tweede en zelfs de derde generatie
waarvan opa en oma een oorlogstrauma hebben opgelopen hadden psychische
problemen over. Met name de generatie van Nederlanders die in het voormalig
Nederlands-Indië zijn geweest.
o ‘Ontdekking’ posttraumatisch stresssyndroom dat bestond al veel langer maar
werd niet zo genoemd. De eerste waarnemingen komen uit ongeveer in diezelfde
periode als het oorlogsslachtoffersyndroom wordt vastgesteld. Met name in
bepaalde landen onder mannen die de eerste wereldoorlog hebben overleefd. Het
vreemde was dat de forensisch psychiaters er geen verklaring voor hadden dat deze
mannen na 40/50 jaar (na een heel leven rond de 70/75 jaar) allerlei vreemde ziektes
gingen vertonen. Naarmate we ouder worden nemen de beschermingsmechanismen
van bepaalde beelden die we hebben gezien af. Dus die verschrikkingen in de
loopgraven kwamen weer terug toen de mannen op hoge leeftijd kwamen. Bakermat
van de ontdekking van het ptss. Onze geest beschermt ons door die verschrikkingen
weg te douwen en dan komen ze later op een hogere leeftijd terug.
- Vrouwenemancipatie (jaren ’80):
o Vrouwen die slachtoffer zijn van zeden en geweld
o Aandacht voor huiselijk geweld pas laat erkend, voordat de overheid zich mag
bemoeien met wat er achter de voordeur gebeurt.
Bronnen:
Europese regelgeving:
- Aanbeveling Raad van Europa (1985) om in de nationale strafrechtstelsels te gaan nadenken
over een positie ter versterking van het slachtoffer
- Kadebesluit EU slachtoffers (2001) er moest recht gedaan worden aan ‘de zeven rechten’:
respect, erkenning, informatie, juridische bijstand, herstel, bescherming privacy en hulp van
de overheid. Hieraan zou een goed slachtofferrecht moeten voldoen.
- Richtlijn 2011/99/EU betreffende het Europees Beschermingsbevel
o Implementatie bij Wet van 28 januari 2015 (Stb. 2015, 81) (i.w.t. 1 maart 2015) de
wet biedt de mogelijkheid om maatregelen die een slachtoffer beschermen (zoals
locatieverboden, contactverboden en benaderingsverboden) en die zijn opgelegd in
de ene lidstaat, uit te breiden naar een andere lidstaat.
Ernstige misdrijven moeten de wetgever ertoe brengen om dit soort richtlijnen te
implementeren. Zeker de grensgebieden
o Europees beschermingsbevel (afd. 4 boek 5 Sv):
, Art. 5:4:1 Sv het Europees Beschermingsbevel is een uitvoerbare
beslissing van een bevoegde rechterlijke of daarmee gelijkgestelde autoriteit
van een lidstaat van de EU, betreffende een maatregel om een persoon te
beschermen, op grond waarvan een rechterlijke of daarmee gelijkgestelde
autoriteit van een andere lidstaat een volgens haar eigen nationale recht
passende maatregel of maatregelen ter verdere bescherming van de
betrokkene neemt.
- Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen
vrouwen en huiselijk geweld van 11 mei 2011 te Istanbul
o Implementatie bij Wet van 14 oktober 2015 (Stb. 2015, 410) inzake het voorkomen
en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (Trb. 2012, 233),
(Kamerstukken 34 039) (i.w.t. 17 november 2015)/
o Nieuw art. 285c Sr:
Hij die opzettelijk een persoon buiten of naar Nederland lokt met het oogmerk t.a.v.
een in art. 284 misdrijf (‘iemand dwingen iets te doen’) te plegen, wordt gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie
o Gevolg ook wijziging art. 71 Sr (aanpassing aanvang verjaring)
o Art. 284 Sr dwingen iets te doen
- Richtlijn 2012/29/EU tot vaststelling van de minimumnormen voor de rechten,
ondersteuning en bescherming van slachtoffers van strafbare feiten (vervangt Kaderbesluit
EU slachtoffers)
- (Wetsvoorstel tot implementatie van richtlijn 2012/29/EU, Kamerstukken 34 236)
Nationale slachtoffer wetgeving:
- Wet Terwee (1993) eerste bescheiden stappen van het slachtofferstrafrecht.
- Wet spreekrecht (2005) Wet Terwee gaan gelden in heel Nederland. In de politiek bleef
men zeuren om nog betere regels op te stellen (met name Boris Dietrich) om slachtoffers ook
mondig te maken. Het spreekrecht kwam in de wet, maar eigenlijk maar zeer bescheiden.
- Wet versterking positie slachtoffer (2011) strekt tot versterking van de positie van
slachtoffers
Kabinet Rutte-I gedoogkabinet met PVV. Met name oud-staatssecretaris Teeven heeft zich heel
sterk gemaakt voor het slachtofferstrafrecht. Maar het was echt een speerpunt in dit kabinet:
- Wet uitbreiding spreekrecht (2012) zedenzaak Robert M. De wetgever heeft nooit kunnen
bevroeden dat baby’s, zuigelingen, peuters slachtoffer konden worden van misdrijven.
Totdat Robert M. kwam. De wet kende spreekrecht toe aan het slachtoffer of de
nabestaande, maar niet aan de gemachtigde van het slachtoffer en ook niet aan de ouders.
Tot de cassatie doorgeprocedeerd. Staatssecretaris beloofde toen onmiddellijk na de
behandeling in de rechtbank een nieuwe wet dat ouders/verzorgers van kinderen hun
spreekrecht konden uitoefenen.
- Wet conservatoir slachtofferbeslag (2013) toevoeging aan het inbeslagnemen, etc. het
conservatoir in beslag nemen ten behoeve van het slachtoffer.
- Wet langdurig toezicht (2016) heeft alles te maken met Teevens licht gefrustreerde
opvattingen n.a.v. hoe het OM omging met Volkert van der G. Een wet dat mensen soms
levenslang onder toezicht bleven staan (doelgroep van maar 100 mensen, je kunt helemaal
niet zeggen dat ze na al die jaren detentie of TBS nog gevaarlijk zijn voor de samenleving).
- Wet verdere uitbreiding spreekrecht (2016) in Den Bosch diende de moordzaak waar
Nicole van der Hurk slachtoffer was geworden. Ze was gebroeieerd met haar vader en is
opgevoed door stiefouders en zij wilden graag gebruikmaken van het spreekrecht, maar dat
kon niet. Teeven wilde opnieuw een nieuwe wet voor een verdere uitbreiding van het
spreekrecht waardoor ook stiefouders een verdere rol krijgen in het strafrecht.
Wetgeving: uitbreiding spreekrecht:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper astridmeijerink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.