Dit is een samenvatting voor het vak Introduction to Auditing van de studie Bedrijfskunde. Let op: de samenvatting bevat alleen het deel uit Gronslagen van Auditing & Assurance. Ik heb ook een samenvatting te koop van het andere boek. Ze zijn ook samen verkrijgbaar in een bundel. De samenvatting is...
Introduction to Auditing
Grondslagen van auditing & assurance
Stof: Praktijk H1-4 en 8, Grondslagen H1-6 en H9-12
Samenvatting: Grondslagen H1-6 en H9-12
,Inhoud
Hoofdstuk 1 .............................................................................................................................................. 3
Ontwikkelingen in het vakgebied .......................................................................................................... 3
Hoofdstuk 2 .............................................................................................................................................. 8
Historie van het accountantsberoep ..................................................................................................... 8
Hoofdstuk 3 ............................................................................................................................................ 12
Regelgeving voor accountants ........................................................................................................... 12
Hoofdstuk 4 ............................................................................................................................................ 17
Ethiek voor accountants ..................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 5 ............................................................................................................................................ 22
Onafhankelijkheid van de accountant ................................................................................................ 22
Hoofdstuk 6 ............................................................................................................................................ 27
Opdrachtenkader ................................................................................................................................ 27
Hoofdstuk 9 ............................................................................................................................................ 31
Doelstellingen van de jaarrekeningcontrole ....................................................................................... 31
Hoofdstuk 10 .......................................................................................................................................... 34
Materialiteit.......................................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 11 .......................................................................................................................................... 37
Risicoanalyse ...................................................................................................................................... 37
Hoofdstuk 12 .......................................................................................................................................... 44
Controle-informatie ............................................................................................................................. 44
Jaartallen ................................................................................................................................................ 48
Afkortingen ............................................................................................................................................. 49
2
,Hoofdstuk 1
Ontwikkelingen in het vakgebied
Door internationalisering en een toenemende complexiteit van de samenleving, ontstaat er steeds
meet wet- en regelgeving en controle. Bedrijven zijn verplicht verantwoording af te leggen aan externe
belanghebbenden. Deze informatie moet betrouwbaar zijn. Bij een assuranceopdracht verstrekt een
accountant een verklaring dat de informatie verstrekt aan gebruikers betrouwbaar is. Het Stramien
voor assuranceopdrachten is in de NV COS opgenomen.
Accountantscontrole
De volgende ontwikkelingen leiden tot steeds meer regelgeving en controle:
Internationalisering: ondernemingen opereren steeds meer internationaal en in grotere
concentraties. Daardoor ontstaat er behoefte aan interne beheersing, risicovermindering en
verantwoording;
Informatie- en communicatietechnologie: het bijhouden van technologische ontwikkelingen is
een inmiddels een kritieke succesfactor van bijna ieder bedrijf. ICT beïnvloedt zowel de
informatiesystemen als de verslaggeving en controle;
Accentverschuivingen in regelgeving: nationale regelgeving maakt plaats voor internationale
regelgeving. De trend is internationale harmonisatie van wet- en regelgeving;
Verslaggevingstrends: financiële informatie moet meer op korte termijn ontvangen worden en
betrekking hebben op een breder scala aan onderwerpen;
Toezicht: er is een steeds grotere maatschappelijke behoefte aan toezicht en controle door of
namens de overheid.
Assuranceopdrachten
Het werk van een accountant bestaat voor een groot deel uit assuranceopdrachten (audit of financial
statements). De definitie van assuranceopdracht is:
“Een opdracht waarbij een accountant een conclusie formuleert die is bedoeld om het vertrouwen van de
beoogde gebruikers, niet-zijnde de verantwoordelijke partij, in de uitkomst van de evaluatie van of de toetsing
van het object van onderzoek, ten opzichte van de criteria, te versterken.”
Een assuranceopdracht wekt dus vertrouwen bij gebruikers die niet degenen zijn die verantwoording
afleggen. Controleobjecten kunnen zowel financieel als niet-financieel zijn.
Vraag naar accountantscontrole
Door te kijken naar de historische ontwikkeling en de theoretische grondslagen kan de vraag naar
accountantscontrole geanalyseerd worden.
Historische ontwikkeling
De vraag naar accountantscontrole is ontstaan door de scheiding tussen de eigendom en het beheer
van vermogensbestanddelen. Dit ontstond lang geleden toen de adel het beheer van hun
privévermogens uitbesteedde aan rentmeesters. Als die rentmeesters zich verantwoordden, waren
daar verantwoordingdeskundigen (auditors) aanwezig die de waarheid van het gegeven verslag
konden betwisten. Een verder onderscheid tussen eigendom en beheer ontstond tijdens de industriële
revolutie. Om te kunnen investeren in fabrieken, moesten ondernemingen beschikken over vermogen.
Dit verkregen ze door aandeelhouders.
Na de Tweede Wereldoorlog bleek steeds vaker dat ook andere groepen uit de samenleving een
direct of indirect belang hebben bij he reilen en zeilen van een onderneming. Deze ontwikkeling in
inzichten wordt de vermaatschappelijking van de onderneming genoemd. Dit heeft ertoe geleid dat
ondernemingen verplicht werden hun financiële gegevens openbaar te maken. Zo kunnen andere
partijen een oordeel vormen over de financiële situatie van ondernemingen en financiële verant-
woording afleggen. Deze verantwoording wordt gecontroleerd door de accountant.
3
,Ten slotte rapporteert hij hierover aan de hand van een controleverklaring. Bij zijn controle richt een
accountant zich alleen op aangelegenheden van materieel belang. Informatie is van materieel belang
als het weglaten of onjuist weergeven daarvan de economische beslissingen die gebruikers maken op
basis van de jaarrekeningen zou kunnen beïnvloeden.
Theoretische grondslagen
Er zijn verschillende theorieën die verklaren waarom er behoefte is aan accountantscontrole:
Informatietheorie: door informatierisico, het risico dat er onjuiste informatie is verschaft, is er
behoefte aan accountantscontrole. De bank baseert bijvoorbeeld haar rentepercentage op
basis van het informatierisico. Informatierisico ontstaat door:
- De afstand van de gebruikers tot het beoordelingsobject;
- Het bestaan van tegengestelde belangen;
- De toenemende omvang van de gegevens;
- De complexiteit van de transacties.
Informatierisico kan door de gebruiker van de informatie als volgt beperkt worden:
- Zelf de informatie controleren;
- Schadevergoeding eisen bij het verstrekken van onjuiste informatie;
- Controle van de informatie eisen door een onafhankelijke deskundige.
De eerste optie is niet praktisch en niet efficiënt. De tweede optie is vaak niet haalbaar. Het is
niet waarschijnlijk dat de geleden schade altijd wordt achterhaald. De derde optie is daardoor
het meest waarschijnlijk. Het inschakelen van een externe deskundige is economisch
gerechtvaardigd voor zover de voordelen van het verlaagde informatierisico groter zijn dan de
kosten van het inschakelen van de onafhankelijke deskundige en voor zover de kosten van
de controle lager zijn dan de besparing op de financieringskosten;
Agency theorie: de agency theorie stelt dat het management en de aandeelhouders van een
onderneming tegengestelde belangen hebben. Er bestaat een scheiding tussen leiding en
eigendom. Er kan dan ook gesteld worden dat er een soort overeenkomst is tussen het
management (lasthebber/agent) en de eigenaren (lastgever/principaal) van een onderneming.
Aandeelhouders hebben belang bij een volledige verantwoording van de winst, want deze is
van invloed op de waarde van hun aandeel en hun dividend. Het management heeft echter
niet altijd het belang om winst volledig te verantwoorden. Het management kiest er
bijvoorbeeld liever voor waarden uit de onderneming te onttrekken of zichzelf beloningen toe
te kennen. De principalen lopen dus risico. Om dit risico te beperken, is er een beheersings-
systeem gecreëerd. Deze bestaat onder andere uit het afleggen van verantwoording door
middel van de jaarrekening. Deze verantwoording wordt gecontroleerd door een
onafhankelijke deskundige (monitor), die de betrouwbaarheid van de informatie verhoogt. De
kosten die ontstaan als gevolg van de agency theorie worden agency costs genoemd. Ze
bestaan uit:
- De kosten die het management maakt om aan te tonen dat zij haar afspraken nakomt;
- De kosten die aandeelhouders maken om het management te controleren;
- Het verlies door niet optimale managementbeslissingen.
Het minimaliseren van de agency costs leidt tot het inschakelen van een accountant;
Verzekeringstheorie: controlekosten worden gezien als een premie voor het overdragen van
het risico van onjuiste informatie. Bij deze theorie is het zo dat de accountant door
opdrachtgevers en gebruikers kan worden aangesproken als achteraf blijkt dat de
controleverklaring ten onrechte is afgegeven. Er zijn twee soorten aansprakelijkheid van de
accountant:
- Specifieke aansprakelijkheid ten opzichte van de opdrachtgevers: de contractuele
aansprakelijkheid die voortvloeit uit overeenkomsten, zoals bij wanprestatie;
- De aansprakelijkheid ten opzichte van derden: de wettelijke aansprakelijkheid die
voortvloeit uit een onrechtmatige daad.
De wettelijke aansprakelijkheid is minder voorspelbaar en kan tot onverwachte claims leiden;
Vertrouwenstheorie: deze theorie is in 1926 ontwikkeld door T. Limperg. Hij is een van de
grondleggers van het Nederlandse accountantsberoep. In zijn theorie staat het maatschap-
pelijk verkeer centraal. De accountant is namelijk vertrouwensman van het maatschappelijk
verkeer. Het bestaansrecht van de accountant is afhankelijk van het vertrouwen dat de
controlefunctie van de accountant wekt bij het maatschappelijk verkeer. De mate van
vertrouwen is bepalend voor het niveau van de uit te voeren controlewerkzaamheden.
4
, Door eisen te stellen aan de omvang en aard van de controlewerkzaamheden, kan de functie
van de accountant als vertrouwensman beschermd worden. De af te geven verklaring moet
een deugdelijke grondslag hebben. Deze deugdelijke grondslag wordt bepaald door de
deskundigheid van de accountant en de kwaliteit van de uitgevoerde
controlewerkzaamheden. Deze theorie heeft twee richtingen:
- De accountant wekt bij het maatschappelijk verkeer vertrouwen op en moet zijn
werkzaamheden hierop afstemmen;
- De accountant moet ervoor zorgen dat zijn mededelingen bij het maatschappelijk verkeer
geen groter vertrouwen oproepen dan zijn werkzaamheden en bevindingen
rechtvaardigen.
De theorie van Limperg komt overeen met de hiervoor genoemde theorieën als het gaat om
het verklaren van de vraag naar accountantscontrole. De vertrouwenstheorie stelt ook eisen
aan het functioneren van de accountant. Daarom is de vertrouwenstheorie een normatieve
theorie en zijn de informatietheorie, agency theorie en verzekeringstheorie met name
verklarende theorieën.
Verwachtingen van het maatschappelijk verkeer
Volgens de vertrouwenstheorie van Limperg worden de eisen die aan accountant worden gesteld
bepaald op basis van het vertrouwen dat hij bij het maatschappelijk verkeer oproept. Dat vertrouwen
ontstaat door de verwachtingen van gebruikers over de kwaliteit van het werk van de accountant. Als
er niet wordt voldaan aan de verwachtingen van gebruikers, is er sprake van een verwachtingskloof.
Figuur 1
In figuur 1 is de verwachtingskloof te zien. Cirkel A staat voor de verwachtingen die de accountant bij
de opdrachtgever wekt. Dat zijn dus de afspraken die zijn gemaakt. Cirkel B staat voor de behoeften
van de opdrachtgever en gebruikers en cirkel C voor het werk dat de accountant daadwerkelijk levert.
Dit resulteert in een aantal segmenten:
1. De afspraken met de opdrachtgever waar de opdrachtgever/gebruiker behoefte aan heeft en
die door de accountant zijn nagekomen;
2. Het werk dat de accountant gedaan heeft en waar de opdrachtgever/gebruiker behoefte aan
heeft, maar waar geen afspraken over zijn gemaakt;
3. De afspraken met de opdrachtgever waar de opdrachtgever/gebruiker behoefte aan heeft,
maar door de accountant niet zijn nagekomen;
4. De afspraken met de opdrachtgever die de accountant is nagekomen, maar waar de
opdrachtgever geen behoefte aan heeft;
5. De afspraken met de opdrachtgever waar de opdrachtgever geen behoefte aan heeft en die
niet zijn nagekomen door de accountant;
6. De behoeften van de opdrachtgever waar niets over is afgesproken en waarvoor de
accountant dus geen diensten verleent;
7. Het werk dat de accountant gedaan heeft, maar waar niets over is afgesproken en dat niet
binnen de behoeftes van de opdrachtgever past.
Segment 2 wordt door de opdrachtgever niet als optimale kwaliteit ervaren, omdat hij deze
dienstverlening niet verwachtte. Er kan hier sprake zijn van een verwachtingskloof als gevolg van
gebrekkige communicatie. Bij segment 3 is sprake van wanprestatie van de accountant, oftewel een
prestatiekloof. Deze is onderdeel van de verwachtingskloof. Zowel segment 4 als segment 7 kunnen
leiden tot een economische verwachtingskloof.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rugbedrijfskunde. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
