Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 1
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Naam: XXX
Studentnummer: XXX
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator: dr. R. Pat El
Inleverdatum: 06-08-2023
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij kinderen.
Tot op heden is er beperkte empirische ondersteuning over de invloed van type
muziekonderwijs op het executief functioneren. Speciaal muziekonderwijs onderscheidt zich
van regulier muziekonderwijs doordat de lessen meer gestructureerd worden. Het doel van
deze studie was om inzicht te krijgen in het effect van speciaal muziekonderwijs en regulier
muziekonderwijs op de ontwikkeling van het executief functioneren van kinderen, en in
hoeverre de frequentie van het muziekonderwijs hierbij een rol speelt. De onderzoeksvraag
luidde: ‘Is er een verschil in het effect van speciaal muziekonderwijs en regulier
muziekonderwijs op de ontwikkeling van het executief functioneren van kinderen, en in
hoeverre speelt de frequentie van het aangeboden muziekonderwijs hierbij een rol?’ Aan het
experimenteel onderzoek deden in totaal 700 leerlingen uit groep 4 mee, verworven uit 50
verschillende basisscholen. Er is een steekproef getrokken van 420 leerlingen. De klassen
zijn verdeeld in twee condities: speciaal en regulier muziekonderwijs. In beide condities zijn
de klassen onderverdeeld in laag-, gemiddeld- en hoogfrequent onderwijs. Er is een voor- en
nameting van het executief functioneren verricht. De manipulatie is getoetst middels een
onafhankelijke t-toets. De hypothesen zijn getoetst door middel van een reapeted measures
ANOVA. Uit dit onderzoek is geconcludeerd dat speciaal muziekonderwijs een positiever
effect heeft dan regulier muziekonderwijs op het executief functioneren, mits er sprake is van
een hoogfrequent aanbod. Het effect van het type onderwijs is afhankelijk van de frequentie
van het onderwijs. De studie kent echter beperkingen, waardoor de resultaten uit de studie
mogelijk niet representatief zijn voor de gehele populatie basisschoolleerlingen. Gezien de
beperkingen van deze studie is verder onderzoek van belang.
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip,
is er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van
kinderen, wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver, 2015;
Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om
de theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het
brein activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren
(Särkämö et al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal
verband tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn
generalisaties moeilijk te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd
muziektraining bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017),
vocale training (Bialystok & Depape, 2009), gestructureerd muziekonderwijs in school
(Jaschke et al., 2018) en als luisteren naar muziek (Moreno et al., 2011).
Voor zover bekend is bij studies naar muziektraining en onderwijs niet eerder een
interventie gedaan die plaatsvond in het reguliere schoolcurriculum. Een interventie die in het
