Natuurkunde 3Havo Hoofdstuk 5 Straling en Gezondheid
Paragraaf 5.1 Röntgenstraling en radioactieve stoffen
Paragraaf 5.2 Straling en de Mens
Paragraaf 5.3 Ioniserende straling in het ziekenhuis
Paragraaf 5.4 Ioniserende straling gebruiken
Paragraaf 5.5 (+) Het ontstaan van straling in radioactieve bronnen
Paragraaf 5.1 Röntgenstraling en radioactieve stoffen
Paragraafvraag : Welke eigenschappen heeft deze straling en hoe is deze straling ontdekt?
Straling heb je in verschillende vormen, denk bijvoorbeeld aan licht, ultraviolette straling en
infraroodstraling. Straling werd ontdekt door Wilhelm Röntgen (in 1895) , hij kwam erachter
dat als elektronen botsen er straling vrijkomt. Deze straling werd dan afgebeeld op een
fotografische plaat. In 1905 kreeg hij de Nobelprijs voor Natuurkunde.
In 1896 kwam Antoine Becquerel er perongelijk achter dat er ook in de natuur radioactieve
stoffen voorkomen. Bij radioactieve stoffen komt de straling uit het binnenste van de
atoom.
Je hebt 2 groepen radioactieve bronnen namelijk,
Natuurlijke bronnen Bijv. de zon, de sterren, bouwmaterialen (klei) , natuurlijke
gesteente (uranium en radium)
Kunstmatige bronnen Bijv. bestralingsapparatuur van een ziekenhuis, rookmelders,
kerncentrales, kernwapens en tracers voor kanker
Een radioactieve bron is na het uitzenden van straling elektrisch geladen, bijvoorbeeld als je
een schok krijgt bij het aanraken van een metalen deurknop.
Als een voorwerp elektronisch geladen is kan het elektrische kracht uit oefenen op een
anders voorwerp. Ook deze ladingen kun je onderscheiden in 2 verschilde soorten, sommige
voorwerpen zijn positief geladen en andere zijn negatief geladen. 2 dezelfde geladen
voorwerpen stoten elkaar af, 2 verschillende geladen voorwerpen (1 positief en de andere
negatief) trekken elkaar aan.
Er zijn 3 verschillende soorten straling :
Naam Grootte Lading Doordringend vermogen Bestaat uit
A-straling Alfa Erg groot Positief Laag Helium kernen
B-straling Bèta Kleine Negatief Normaal Elektronen
Y-straling Gamma Niks Niks Hoog Straal (golf) Röntgen straling
Dat er straling aanwezig is kan op 3 manieren worden aangetoond, we hebben hier 3
speciale instrumenten voor. Deze zijn, fotografische plaat, wilsonvat, geigerteller.
, Fotografische plaat Als er straling op de plaat valt verkleurt hij. Als er veel straling op
valt krijg je een zwarte vlek te zien.
Wilsonvat Het wilsonvat laat sporen zien die de straling achterliet. Je kunt hier
ook mee zien met welke straling je te maken hebt. (A/B/Y-Straling)
Geigerteller Een Geigerteller telt het aantal deeltjes dat de buis van het apparaat
binnen komt. In de buis zitten speciale gassen, de elektronen raken
door die gas los van de gasmoleculen. Hierdoor ontstaat een
stroompje in de buis. Het apparaat geeft dan een tik.
Paragraaf 5.2 Straling en de Mens
Paragraafvraag : Welke gezondheidsschade kunnen röntgenstraling en straling uit
radioactieve bronnen geven? & Hoe kun je de gezondheidsschade zoveel mogelijk
beperken?
Schadelijke effecten van straling
Celdeling verstoren (kan kanker veroorzaken)
Beenmerg beschadigen (infecties en interne bloedingen)
Haarwortelcellen vernietigen (haar uitval)
Huidcellen beschadigen en vernietigen (roodheid en blaarvorming)
Longcellen beschadigen (ademproblemen)
Genen in geslachtscellen beschadigen (mutatie in genen van kind, kan ziek worden)
De schadelijke effecten liggen van de volgende aantal factoren af
De soort straling (A/B/Y-straling)
Afstand tot de bron
Tijd van blootstelling
Beschermende maatregelingen (beschermende kleding)
De aard van het blootgestelde orgaan of lichaamsdeel
Ioniserend vermogen = het in staat zijn om een atoom te ioniseren. Ioniseren is het proces
om een neutraal atoom geladen te maken. Doordat Alfa- en Bètadeeltjes op elkaar botsten
komt er een ongeladen atoom vrij, dit word ook wel een ion genoemd. Deze ion is een
geladen deeltje, er missen hier 1 of meer elektronen.
Stralingswerkers (mensen die met straling werken) dragen speciale badges, in deze badge zit
een stralingsdosismeter. Deze stralingsdosismeter meet de stralingsdosis die je lichaam
absorbeert met een correctie voor de soort straling, sommige stralingssoorten wegen
namelijk anders mee dan de ander.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mitchelmitchel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.