Inleiding
Met de recente groei van taken van gemeenten, vooral in het sociaal domein, is de behoefte aan
inzicht in prestaties en besteding van middelen door gemeenten navenant toegenomen. Maar
wie controleert eigenlijk het gemeentebestuur?
Staatsrechtelijk gezien is het uitgangspunt dat de gemeenteraad als hoogste orgaan van de
gemeente dat doet. Met name voor de nieuwe taken in het sociaal domein is die lokale autonomie
de afgelopen jaren voor alle betrokkenen een worsteling gebleken. In politiek Den Haag wil de
Tweede Kamer toch graag meekijken hoe de gedecentraliseerde taken door gemeenten worden
uitgevoerd.
Maar welke instrumenten heeft het centrale niveau hiervoor?
Instructienormen m.b.t. decentralisatiebeginsel: art. 116 en 117 GemW: minister is belast met
coördinatie van het rijksbeleid dat de gemeenten raakt.
112 Gemw: informatieverplichting van de minister en het provinciebestuur: mededeling doen van
standpunten en voornemens ‘tenzij het openbaar belang zicht daartegen verzet’.
113 Gemw: recht op overleg.
114 Gemw: recht op inspraak t.a.v. voorgenomen regelgeving die medebewind vordert of die
wijzigingen aanbrengt in de taken en bevoegdheden van gemeentebesturen
118 Gemw: informatieverplichting van college en burgemeester en wethouders.
119 en 120 Gemw: systematische informatievoorziening aan het rijk onderscheidenlijk het
provinciebestuur.
Bestuursakkoorden: bijzonder soorten overeenkomsten tussen overheden, met afspraken over hoe
men in een bepaalde periode bestuurlijk met elkaar om zal gaan.
Code interbestuurlijke verhoudingen: document waarin het kabinet de VNG en IPO afspraken
hebben gemaakt over de wijze waarop zij willen samenwerken.
Periodieke beschouwingen: art. 10 van de Code -> beschouwingen aan de Afdeling advisering van de
RvS gevraagd over de interbestuurlijke verhoudingen in NL.
Bestuurlijk toezicht is een middel om te voorkomen dat de eenheidsstaat uiteenvalt in min of meer
zelfstandig opererende provincie- en gemeentebesturen. Het toezicht kan dienen ter bewaking van
de kwaliteit van besluiten en deze besturen en om de (grond)rechten en belangen van inwoners te
beschermen. Tegelijkertijd moet de gemeentelijke autonomie gegarandeerd blijven en moet
bestuurlijk toezicht altijd proportioneel zijn.
Taakverwaarlozing is een bijzondere vorm van toezicht.
Het generieke toezicht vormt sinds de invoering van de Wet revitalisering generiek toezicht de
belangrijkste basis van het interbestuurlijke toezicht.
Maar is dit wel voldoende of is uitbreiding van toezicht noodzakelijk?
Of dient de gemeenteraad de controlerende taak toch meer zelf ter hand te nemen?
En beschikt de gemeenteraad hiervoor wel over het juiste instrumentarium?
, Taak 6.1 - Toezicht op decentrale overheden
Topoverleg in Den Haag over Brunssum; vernietigen raadsbesluit door minister zou 'kanonschot' zijn.
Minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken heeft donderdagmiddag in Den Haag overleg
met de commissaris van de koning in Limburg, Theo Bovens (CDA), over de ontstane situatie in
Brunssum. Ook de opgestapte burgemeester Luc Winants (CDA) is daar bij. Dat heeft de
woordvoerder van Ollongren bevestigd. Ollongren kan het kabinet voorstellen het raadsbesluit te
vernietigen op grond van artikel 132 van de Grondwet. Daarin staat (lid 4) dat de Kroon een besluit
van een decentraal bestuur kan vernietigen 'wegens strijd met het recht of het algemeen belang'.
Ollongren wil met Bovens en Winants bespreken of zo'n precedentloze vernietiging, waar de
oppositie in Brunssum haar om heeft gevraagd, de enige optie is.
Bron: de Volkskrant van 13 december 2017
Het is een autonome taak, hebben we wel deze bevoegdheid? Kun je dan wel vernietiging? Strijd met
algemeen belang bij een autonome taak? Ondermijn je de invloed van het gemeentebestuur.
Bestuurlijk toezicht is de wettelijke bevoegdheid van bestuursorganen en ambten die deel uitmaken
van zelfstandige publiekrechtelijke lichamen om het handelen en nalaten van andere
bestuursorganen of ambten van zelfstandige publiekrechtelijke lichamen te onderzoeken, toetsen en
daaraan desgewenst de wettelijk mogelijk gemaakt rechtsgevolgen te verbinden die het onder
toezicht staande orgaan – behoudens de inzet van rechtsmiddelen – moet dulden of waaraan het
gevolg moet geven.
Preventief toezicht – dat een ambt van een hogere overheid een besluit moet nemen, voordat het
aan het toezicht onderworpen besluit in werking kan treden: goedkeuring, toestemming, ontheffing
en de verklaring van geen bezwaar. 132 GW de wet regelt het toezicht -> 259, 266 Gemw en afdeling
10.2.1 Awb 10:25 Awb.
Repressief toezicht - tast de rechtskracht aan van een reeds in werking getreden besluit. Dat kan
tijdelijk zijn – schorsing – of definitief – vernietiging. 132 lid 4 GW.
Positief toezicht – (medebewind) het geven van aanwijzingen en bevelen. = het gemeentebestuur
moet bij positief toezicht nog een besluit nemen. Positief toezicht gaat derhalve aan de
gemeentelijke besluitvorming vooraf. De regering wilde deze vorm van toezicht niet als een
geaccepteerde vorm zien omdat het geven van aanwijzingen en bevelen als een verstrekkende vorm
van medebewind is aan te merken. Het betreft immers de verplichting om medewerking van
gemeenten aan het beleid van rijksoverheid. Lid 3 van 132 GW en 108 Gemw (medebewind aan te
duiden).
108 Gemw -> gevorderd + bij of krachtens een andere dan deze wet + slechts kan geschieden indien
de bevoegdheid daartoe bij de wet of krachtens de wet bij provinciale verordening is toegekend.
Toezicht in de GW: 132 tweede lid: de wet regelt het toezicht op de besturen van provincies en
gemeenten. (blanco opdracht) = delegatie toegestaan, een formeel- wettelijke grondslag.
Repressief toezicht: art. 132 lid 4: de vernietiging van provinciale en gemeentelijke besluiten: kan
alleen geschieden bij KB wegens strijd met het recht of het algemeen belang.
Toezicht beleid: de grondwetgever streefde naar een flexibel grondwettelijk stelsel van toezicht. De
Grondwet geeft daarom niet aan op welke wijze (ruim of strikt) en met welke motieven de
toezichthouder toepassing moet geven aan de hem toekomende toezichtsbevoegdheden. Dat
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lindapaulssen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.