Praktijkvaardigheden
Inhoudsopgave
Littekenmassage (alle typen littekens) ......................................................................................................................... 2
Lymfetape & littekentape ............................................................................................................................................12
Protocol lymfetapen ....................................................................................................................................................... 13
Protocol littekentapen .................................................................................................................................................... 13
Zwachtelen van de arm of been...................................................................................................................................14
ACT zwachtelen onderbeen + hele been ......................................................................................................................... 14
TEK aanmeten bij de arm/handschoen ........................................................................................................................17
TEK aanmeten van het been .............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Manuele lymfe drainage ..............................................................................................................................................22
Manuele Lymfe drainage theorie ............................................................................................................................... 22
Elektrische epilatie volgens thermolyse of blend .........................................................................................................30
Protocol EE ...................................................................................................................................................................... 32
Microneedling .............................................................................................................................................................33
Protocol microneedling ................................................................................................................................................... 36
Chemische peelings .....................................................................................................................................................39
Protocol acne .................................................................................................................................................................. 46
Camouflage .................................................................................................................................................................47
Protocol camouflage....................................................................................................................................................... 47
Microdermabrasie .......................................................................................................................................................48
Protocol microdermabrasie ............................................................................................................................................ 50
Laser & IPL m.b.t. pigmentatie, vasculaire problematiek, beharing, huidverbetering, tatoeage ..................................52
M22 ................................................................................................................................................................................ 53
Harmony XL .................................................................................................................................................................... 53
Nordlys ............................................................................................................................................................................ 54
Protocol QSW Nd:YAG tatoeage ..................................................................................................................................... 56
Protocol ontharen IPL ..................................................................................................................................................... 58
Protocol ontharen laser ...................................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Protocol IPL vaatjes en pigment ..................................................................................................................................... 60
Protocol Clearlift 1064 nm .............................................................................................................................................. 61
Protocol Erbium nd:Yag 2940 nm ................................................................................................................................... 64
1
,Littekenmassage (alle typen littekens)
De fasen van wondgenezing
1. Homeostase
• Vasoconstrictie
• Aanmaken trombocytenprop
• Bloedstolling → korstvorming
o Bloedplaatjes in stolsel van groot belang
o Groeifactoren zoals:
▪ PDGF (plateled-derived growth factor)
▪ IGF-1 (insulinlike growth factor-1)
▪ EGF (epidermal growth factor)
▪ TGF-B (transforming growth factor-beta)
2. Ontstekingsfase
• Vroege fase 24-48 uur
o Grote rol voor afweersysteem
o Debridement; opruimen door m.n. neutrofielen en fagocytose door macrofagen
• Latere fase 48-72 uur
o Macrofagen in de hoofdrol
▪ Nog meer cytokinen en groeifactoren
▪ Nog meer fibroblasten, keratinocyten, endotheelcellen
3. Proliferatiefase
• Start na 2/3 dagen tot ongeveer 1 maand
• 3 belangrijke processen
o Angiogenese → aanleggen adequate bloedvoorziening
▪ Neovascularisatie
▪ Meer toevoer zuurstof en voedingsstoffen
o Re-epithelialisatie → vormen nieuwe epidermis
▪ Keratinocyten vanuit wondranden migreren naar granulatieweefsel
▪ Groeifactoren! →
• TGF-B (transforming growth factor-beta)
• KGF (keratinocyten groeifactor)
• EGF (epidermale groeifactor)
o Fibroplasie → aanleggen van bindweefsel
▪ Fibroblasten worden aangetrokken door PDGF & TGF-B
• Door groeifactoren en trekkrachten omvorming tot myofibroblasten
▪ Aanmaak van extracellulaire matrix
▪ Vochtbalans: synthese van proteoglycanen (CS)
▪ Produceren nieuwe (tijdelijke) matrix: synthese van fibronectine
▪ Crosstalk met andere celtypen: keratinocyten, endotheelcellen
▪ Produceren nieuwe matrix: collageen 3
▪ Vorming granulatieweefsel
4. Remodelleringsfase
• Tot een jaar of langer duren
• Remodelleren en verder aanmaken van de matrixmaterialen
• Collageen type 3 naar type 1
o Enzym collagenase
o Cross-linking
• Veranderen samenstelling
o Water en GAGS verminderen
o Elastinevezels nemen toe
o Fibroblasten en myofibroblasten verminderen door apoptose
Deze fases komen enkel bij reparatie van het weefsel voor, niet bij regeneratie van de epidermis.
2
,Type littekens
Normaal litteken
• Na uitrijping meer extracellulaire matrix welke stugger/ harder is
• ‘Minder’ bloedvaten, cellen, elastine, vocht
• Niet verdikt of ingezonken
• Kleur licht/wit
• Niet vergroot/ verbreed
Onrijp litteken → rood, soms jeukend of pijnlijk, en licht verheven litteken tijdens de remodelleringsproces.
Wordt wel eens verward met een hypertrofisch litteken, dus altijd vragen naar hoe oud is het litteken?
Rijp litteken → een wond is na 2 tot 3 weken genezen, waarna de rijpingsfase van het litteken begint
Atrofisch litteken
• Randen dermis wijken uiteen, continuïteit epidermis blijft behouden
• Na acne, waterpokken (virus, schimmel, infectie)
• Massa neemt af, cellen kleiner en minder
• Dun, zacht, soepel, rekbaar en fijn rimpelig
Sclerotisch litteken
• Verharding/ verbindweefseling van het litteken
• Huid is verdikt en niet/moeilijk plooibaar
• Bijv. na langer bestaand ulcus
Keloïd
• Abnormale toename van littekenweefsel in de huid. Abnormaal verdikt,
rood of donker litteken dat groter is dan de oorspronkelijke wond
• Niet altijd ten gevolge van trauma
Hypertrofisch litteken (brandwonden)
• Overmatige vorming van bindweefsel door fibroblasten tijdens
inflammatieproces, verdikt litteken wat binnen de wondranden blijft
• Risicofactoren:
o Mechanische krachten
o Infectie
o Type heling
▪ Soort wond
▪ Diepte
▪ Snelheid genezing
o Genetische aanleg
o Huidskleur
o Leeftijd → grote kans 4 tot 40 jaar
• Destructie dermis, regeneratie in 6-24 maanden afhankelijk van de ernst → uitrijpingstijd
• Niet hypertrofisch litteken:
o Uitrijping chirurgisch litteken: 6-12 maanden
o Bij normaal gezond litteken fibroblastenpiek op 3 maanden
• Uitrijping brandwond/ hypertrofisch litteken:
o Uitrijping in 18-24 maanden
3
, o Verlengde fibroblastenfase met piek op 6 maanden → meer weefsel gevormd, door lange tijd
o Re-epithelisatie na 3 weken
• Normale wondgenezing transformeren fibroblasten tot myofibroblasten gevolgd door apoptose
• In geval van hypertrofie treedt de apoptose pas veel later op → door littekenmassage kan hierop
ingesprongen worden
• Kenmerken:
o Temperatuur vaak verhoogd
o Rode tot paarse kleur
o Verhevenheid, hobbelig
o Stugheid
o Jeuk, pijn, gevoelig
o Mechanische spanning
o Samentrekkend en/of contractuur
Verklevingen bij hypertrofie
• Verklevingen van huidlagen ten opzichte van elkaar, door te veel collageen
• Nog geen hypertrofie maar wel verkleving? → Trekkrachten kunnen hypertrofie uitlokken
• Doel hypertrofie: instellen apoptose & remmen fibroblasten
• Doel verkleving: verkleving voorkomen/verminderen door opheffen adhesie van fibrillen, loskrijgen
litteken
Op celniveau kijken wat er misgaat bij hypertrofische littekens → een vicieuze cirkel
Pathologie:
• Verhoogde aanmaak granulatieweefsel door mechanische krachten
• Tijdens inflammatieproces worden excessief veel fibroblasten gevormd welk worden omgezet in
myofibroblasten
• Retractie van de dermis
Veel inflammatie = toevoer zuurstof en voedingsstoffen → apoptose (cellen
gaan niet dood, dus blijven leven en er worden meer cellen gemaakt) komt
niet op gang
• Alpha-smooth muscle actin en TGF-beta verbeteren
fibroblastenactiviteit
• Toename myofibroblasten
• Toename zuurstofbehoefte en angiogenese
• Apoptose komt niet op gang
Hypothese werking littekenmassage
• D.m.v. mechanische druk van minimaal 6 sec → hypoxie (zuurstoftekort in het weefsel)
o Activiteit alpha-smooth muscle actine en TGF-beta reductie
• Mechanotransductie (reactie van omgeving op krachten)
o Toename fibroblasten, snelle wondgenezing door gestructureerde collageen aanmaak
o Cyclische mechanische krachten dwars op littekenweefsel zorgt voor richten → vicieuze cirkel
doorbreken, aanmaak fibroblasten wordt gestructureerd → littekenweefsel kan zich richten in
de juiste richting op wondgenezing, zonder veel trekkrachten → beter genezen
Concluderend
Doel is hypertrofie te remmen door:
• Hypoxie bewerkstelligen zodat angiogenese en fibroblastenactiviteit geremd worden
• Mechano transductie tegenwerken
• Litteken soepeler/mobiliteit optimaliseren
4
