Inhoud
•Theoretische perspectieven binnen familiesociologie
• Een historisch perspectief op de familie in Europa
• Partnerkeuzes
• Emoties, liefde en seksualiteit in vaste relaties
• Gender en huishoudelijke taakverdeling
• Intergenerationele mobiliteit
• Europees ...
Familiesociologie
Les 1: Inleiding
Een familie is in de traditionele definitie een groep mensen die ofwel genetisch ofwel legaal (i.e. getrouwd) met
elkaar verbonden zijn en in de meeste gevallen samen leven. Een familie kan gezien worden als de kleinste unit van
de maatschappij buiten het individu omdat familieleven meer privaat en intiem is dan het publieke leven. Toch komt
de traditionele definitie te kort; wat met een gescheiden koppel dat samenwoont, wat met huisdieren die ook als
familie beschouwd worden?
Enkele vormen van families:
-nuclear family of gezin: de ouders met één of meer kinderen die samenleven.
-extended family: alle vormen van aangetrouwde of genetische relaties i.e.
grootmoeder, half-broer etc.
-foster family en adoptiegezin1
Vroeger had men meer kinderen dan ouders wat een leeftijdpyramidevorm met grote basis
geeft. Vandaag de dag is het meer dunne rechthoek; evenveel kinderen als ouders. Het wordt
ook wel de beanpole family genoemd, bonenstaken zijn dunne stokken die de bonen
ondersteunen.
Individuele paper die op 5/20 v/d punten staat. Moet gaan over gender en huishoudelijke taakverdeling. Interview
over hoe een koppel (bv ouders, bij ander koppel moeten ze kinderen hebben) denken dat de meeste gezinnen hun
taken verdelen en hoe ze dat zelf doen. Meer hierover in les 2.
Examen. Er gaat niets specifiek uit de verplichte teksten gevraagd worden. Enkel wat in de les besproken werd.
Examenvragen worden steeds op het einde van elk hoofdstuk geplaatst.
1
Dit is anders dan pleegzorg of “foster care” waardat het kind, vaak wegens veiligheid, tijdelijk tegen vergoeding van de staat bij een
pleeggezin verblijft. Hier hebben de biologische ouders vaak zeggenschap om hun kinderen terug te hebben nadat ze hun leven
verbeterd hebben, daarom wordt het pleeggezin niet altijd gezien als een familie. Wel is het legaal verbonden (In loco parentis) door
de rechter die de uitspraak doet. Veel schandalen omdat veel pleegezinnen het kind opnemen voor geld en ze some verwaarlozen.
,Les 2: Historisch perspectief op familieverandering in
Europa
1. “Grand narratives” van enkele sociologen
Om algemene trend weer te geven van familie-evolutie over tijd moeten we gebruik maken van ideaaltypes of
grand narratives. Deze waren zeer populair bij vroege sociologen maar worden nu meer op neergekeken.
Industrialisatie en kapitalisme is een populaire topic bij deze grand narratives (Marx, Weber met
protestantismethese).
Zo een grand narrative van grondleggende functionalist Parsons van 1951. Parsons geloofde dat de maatschappij
opgedeeld is in vier functionele subsystemen: de economie, het legaal-politieke systeem en het socialisatiesysteem
(onderwijs, religie en familie) met familie die in het midden staat. Elk van deze functionele subsystemen spelen een
specifieke rol om sociale orde te handhaven. Ze zijn alle 4 noodzakelijk en werken als één geheel want als één
wegvalt ontstaat sociale wanorde. Hierin bestaan enkele rollen vor de familie. Enerzijds is de rol van de familie om
waarden, normen en overtuigingen aan de kinderen te geven zodat ze functionele en productieve leden worden van
de maatschappij. Parsons zag ook het gezin als een stressbuffer voor de man die als kostwinner thuis zou komen
van een onpersoonlijke wereld. De vrouw neemt dan de expressieve rol op (zorgen voor de man en de kinderen).
Toch zag Parsons de rollen van mannen en vrouwen als “complementair” en zouden ze een gelijkwaardige bijdrage
hebben aan de maatschappij.
Functionalist Goode, W.J. (1963) had ook een grand narrative over de evolutie van de familie. Terwijl Parsons de
focus legt op de functies van het gezin (kinderen functionele en productieve entiteiten maken (primaire socialisatie),
gezin als stressbuffer, instrumentele vs expressieve rol maar complementair) legt Goode meer de nadruk op relaties
met name de overgang van verwantschap relaties tot romantische relaties (boek: sexual revolution). Wel komt de
oorzaak uit verandering uit de maatschappij en dan vooral de economie: arbeidsdeling (+specialisatie) en
geografische en sociale mobiliteit. Door de geografische mobiliteit hebben mensen meer vrijheid. Dankzij sociale
mobiliteit kunnen mensen zich meer ontwikkelen onafhankelijk van hun familie (men verwerft de status, niet meer
toegeschreven zoals in standenmaatschappij). Hierdoor komt tot een nieuwe familievorm ook wel de conjugaal
family. De conjugele familie zou zo de emotionele en sexuele noden van de leden beter vervullen en een nucleair
family vormen. Enkele eigenschappen van de conjugele familie: vrije partnerkeuze en romantische liefde, meer
egalitaire relaties tussen man en vrouw, geen traditionele afspraken meer bij het huwelijk (economische transfers,
verdwijning van de bruidschat), de invloed van de ouders is nl. zodoende verdwenen. Erfenissen zijn eerlijker etc.
2. De diversiteit aan familievormen in het pre- en vroeg industriele europa
Wat de functionalistische sociologen niet wisten was dat er veel data beschikbaar was over welke familievormen er
bestonden voor de industriële revolutie dankzij registratie in de parochiën (parishes: gebied/gemeenschap waar een kerk
aanwezig is voorgezeten door een priester.). Hier was duidelijk dat niet alle familievormen
uitgebreide families waren. Huishoudens waren vooral nucleair. Uit onderzoek blijkt dat
slechts 20% uitgebreide familie voorstelde (!!). De familievormen verschilde ook sterk van
land tot land. Zo bevonden de nucleaire families vooral in West-Europa en de uitgebreide
families eerder in Rusland en Baltische staten. De meeste families in West Europa waren dus
nucleair families.
Verlaring door John Hajnal (1965): In West-Europa vond het huwelijk eigenlijk laat plaats.
Vrouwen bleven lang ongehuwd. In Zuid Europa (Spanje en Italië) en in Ierland was het huwelijk wel op veel jongere
leeftijd. De rode lijn stelt de Hajlan lijn voor, ook wel de scheiding tussen het West-Europees en Oost-Europese
huwelijkspatroon. Recentere studies nuanceren dan weer meer zijn breuklijn.
Algemene kritiek functionistische modellen:
o De functionalistische modellen leggen een te sterke nadruk op traditionele families. Zoals we juist leerden uit
empirisch onderzoek weten we dat er veel meer vormen van families waren. De overgang van uitgebreide naar
nucleaire familie is dus voornamelijk ontkracht.
, o De traditionele nucleaire families kwamen echter pas echt op in de jaren 1950-1970 (zie later).
o Geen oog voor het mentale. Functionalisten zoals Parsons en Goode negeren de ondergeschikte rol van
vrouwen dat hun depressief maakte. Vrouwen in hun tijd namen vaak valium om door de sleur van de dag te
komen. Zelfs vandaag de dag ligt het cijfer van depressie bij vrouwen (24% v/d vrouwen ooit depressief
geweest) veel hoger dan dat van mannen.
o Parsons zegt dat het gezin de kinderen waarden en normen aanleren om de sociale orde in stand te houden.
Echter zijn er al vele generaties van verzet geweest bv hippiemovement, punk.
3. industrialisatie en verandering in familievormen
Industrialisatie had een aparte impact afhankelijk van sociale klasse:
o Middenklasse en hogere klasse hielden juist wel familiebanden aan met als doel bezittingen en vermogen in de
familie te houden. Dit wegens statusangst (hekken zetten zodat arbeiders niet dicht bij hun gronden kunnen
komen). Ook werd in de rijke families vaak endogamie beoefend (trouwen binnen de eigen sociale groep). Zo
namen etiquetteregels grote proporties aan (denk bourgeoisie Frankrijk) om zich te distantiëren van de
arbeidersklasse.
o In de arbeidersklasse nam het aantal kinderen in Engeland zelf toe van de vroege industrialisatie (Schatting in
1688: 3,25 kinderen per gezin). In latere industrialisatie nam dit sterk toe tot een verdubbeling in industrieel
Engeland. Dit omdat in industriële samenleving de kinderen bijdroegen tot het gezinsinkomen via kinderarbeid
(herinner film Daens). Ook verhuurden huishoudens vaak plaatsen in hun huis aan vrienden of familieleden
voor extra inkomsten. Tijdelijke inwonende familielden namen toe.
o In centraal Europa (Hongarije, Slovakije, Tsjechië, Roemenië) stond in hoogtepunt industrialisering (omstreeks
1850) traditionele arbeid op platteland nog steeds sterk.
4. Familievormen na WOII
Pas na WOII ontstaat eigenlijk het echte dominante model van de nucleaire familie met mannelijke
kostwinnersmodel (1950-1970) voor zowel hoge als lage klassen. Dit onder meer dankzij welvaart en mogelijkheid
tot anticonceptie waardoor men bewust het aantal kinderen kan beperken. 2 transities:
o 1950-1970: Gouden jaren van het mannelijk kostwinnersmodel. Dit is waar Parsons is gesitueerd. Dit tijdperk
wordt gekenmerkt door een enorme toename van welvaart (denk aan opkomst van de supermarkten in de VS).
Dankzij deze welvaart konden jong volwassenen rapper een job vinden en rapper trouwen. Ook sociale
bescherming voor vrouwen werd ingevoerd (vroeger moesten vrouwen vaak werken in de textielindustre, denk
Daens) In de jaren 50-60 zien we dus pas een model waarbij man meer kostwinner is en de vrouw die
thuisblijft. Liefde begint ook meer centraal te staan (Goode).
o Na 1970: opkomst complexe familievormen. Het huwelijk verandert naar een meer samenwoon-model met
individualistisch huwelijksmodel (“ik blijf erin tot ik het leuk vind”. Dit ook vanwege de feministische golven.
We zien ook een sterke stijging in echtscheidingen en een daling in vruchtbaarheid.
5. huwelijk vandaag de dag
Sowieso trouwen op latere leeftijd, langere voorhuwelijkse fase (dit betekent niet dat men later met relaties start).
Ook wordt meer geëxperimenteerd met polygamie. Meer keuze (LGBT relaties), minder dwang, minder belang van
huwelijk. Het feit dat je kinderen hebt buiten het huwelijk is nu heel geaccepteerd. Wel blijft de verwachting er vaak
als een ideaal. Huwelijksverbinding verandert van “voor altijd” naar voorwaardelijk.
Vandaag de dag legt een bruiloft in de VS ook de nadruk op prestige en geld. Dit werd aangemoedigd door
bruiloftsorganisatiebedrijven en tabloids. Ook zijn er studies die vinden dat hoe meer men besteedt aan de bruiloft
hoe hoger de kans op een echtscheiding.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper StudentUASEW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €0,00. Je zit daarna nergens aan vast.
