Samenvatting van het hele boek "Er zit systeem in...!" van Steven Pont, nieuwste druk (5e). Belangrijke begrippen zijn dik gedrukt en worden uitgelegd. Ook zitten er plaatjes bij. Samenvatting is 26 blz. Ik heb hem gemaakt voor het vak Gedrags- en opvoedingsproblemen 1, maar dit vak krijgt vanaf 20...
Inleiding
Het gezin is voor de wet centraler komen te staan dan voorheen het geval was. Systeemtheorie is
een theorie die de invloed van de omgeving op iemands gedrag onderzoekt. Een ander groot
voordeel van de systeemtheorie is dat deze de kindspecifieke theorieën vanuit de orthopedagogie en
ontwikkelingspsychologie niet tegenspreekt, maar aanvult. Zowel op het gebied van de analyse als
die van de interventies geeft de combinatie een completer beeld van de problematiek. Wanneer er
in de jeugdhulpverlening geen ruimte is voor een gelijkwaardige samenwerking tussen de
kindspecifieke aanpak en de systeemtheorie, bestaat het gevaar dat belangrijke aspecten van de
problematiek rond het kind over het hoofd worden gezien.
Maar, ook de systeemtheorie heeft niet overal het antwoord op en kan in sommige gevallen meer
kwaad dan goed doen, bijv. wanneer er alleen naar het systeem wordt gekeken en niet naar het
kindspecifieke vlak. de bron van het gedrag dient dus zowel kindspecifiek als systematisch te
worden onderzocht.
Ook bij problemen rond de opvoeding spelen dus 2 soorten factoren een rol:
1. Individuele kenmerken
2. Relaties
De systeemtheorie verbindt deze beide gebieden en onderzoekt hoe ze elkaar beïnvloeden en
versterken. De kans op problemen neemt toe als er meer risicofactoren zijn. Individuele kenmerken
van het kind hebben daarbij altijd invloed op de relaties en problemen binnen de relaties hebben
altijd consequenties voor het kind.
Systeemtheorie: een kind is nooit alleen op de wereld
Niet de persoon als individu is de eenheid van behandeling, maar de persoon in relatie tot zijn
omgeving.
Wanneer een groep mensen relaties met elkaar aangaan, ontstaat er een systeem. Er wordt een
grens opgetrokken tussen ‘wij’ (die erbij horen) en ‘zij’ (die er niet bij horen). Er heerst binnen elk
systeem een eigen sfeer, omdat de relaties in elk systeem op een andere manier worden ingevuld.
Daarbij zijn 3 aspecten belangrijk:
1. De mate van binding, die de onderlinge betrokkenheid regelt
2. De balans van geven en nemen, die de rechtvaardigheid regelt
3. De sociale ordening, die de structuur regelt
de optelsom van deze 3 aspecten bepaalt voor een groot gedeelte het vertrouwen en de cohesie
die er in een systeem heerst. Wanneer er op deze 3 gebieden geen problemen zijn, heerst er binnen
de grenzen van het systeem veiligheid en geborgenheid.
Betrekkingen: de manier waarop de onderlinge relaties zijn vormgegeven (o.a. posities, hiërarchische
regels).
Communicatie: de focus ligt op de ontmoeting (o.a. hoe praten mensen met elkaar, interpreteren
van andermans gedrag).
Relaties en communicatie zijn sterk met elkaar verweven, maar tegelijkertijd zijn ze verschillend
genoeg om ze apart te behandelen.
Homeostase: Als naast de binding, balans en ordening ook de betrekkingen en
communicatiepatronen geen bijzondere problemen geven, kunnen we spreken van een functioneel
evenwicht binnen het gezin. Er is een patroon gevonden waarbinnen het gezin z’n manier van leven
, heeft ontwikkeld.
Het behouden van de homeostase is niet altijd eenvoudig. Elk gevonden evenwicht wordt constant
bedreigd door invloeden van buitenaf en binnenuit.
Homeostase is een dynamisch evenwicht: constante fluctuaties binnen gezinssystemen.
Ook gezinnen die in de problemen zijn geraakt kennen dus een homeostase. Alleen voelen niet alle
gezinsleden zich veilig en geborgen bij dat evenwicht. Het gevonden evenwicht is dan niet
functioneel.
Een hulpverlener moet wat aan het gedrag zelf iets zien te doen, maar tegelijkertijd ook onderzoeken
welke functie dat gedrag binnen het gezin heeft. Wanneer niet naar de betekenis wordt gezocht,
maar slechts wordt geprobeerd het probleemgedrag zelf te onderdrukken, verwart de hulpverlener
het symptoom met de ziekte.
Nadat een hulpverlener heeft gekeken naar de individuele problematiek, de omgeving van het kind,
binding, balans van geven en nemen, sociale ordening, betrekkingen en communicatie (=
systeemanalyse) kan de hulpverlener vervolgens hypothesen opstellen, zijn doelen formuleren en
interventies plaatsen.
begint dus abstract, maar eindigt in een concrete professionele handeling van de hulpverlener.
Proces op een rijtje:
1. Systeemanalyse
(-Individuele problematiek)
-Omgeving waarin het kind leeft
-Binding
-Balans van geven en nemen
-Sociale ordening
-Betrekkingen
-Communicatie
2. Hypothesen opstellen
3. Doelen formuleren
4. Interventies plaatsen
De systeemtheorie: binding, balans en orde
Dezelfde binding die ons het gevoel geeft aangesloten te zijn bij andere mensen, kan er ook de
oorzaak van zijn dat bijv. incestverhoudingen zo lang kunnen blijven voortbestaan. Wat is die
binding? Wat is bijna niet te benoemen.
Binding: een soort abstract ‘sociaal magnetisme’ dat ervoor zorgt dat mensen bij elkaar betrokken
blijven; hetzij positief, hetzij negatief.
Binnen elk systeem ontstaat een soort ruilhandel, een interactie van geven en nemen. De mensen
binnen het systeem moeten het gevoel hebben dat het geven en nemen eerlijk in balans zijn.
Daarvoor is nodig dat ze ongeveer dezelfde waarde aan dingen toekennen. Dit is ook zo bij emoties.
Als we onszelf laten zien, verwachten we bijv. dat de andere partij dat ook doet.
Binnen elk systeem geldt een andere manier van uitwisseling. Maar interne rechtvaardigheid is
daarin altijd de belangrijkste factor. In gezinnen die in problemen raken, is de balans van geven en
nemen meestal ernstig verstoord.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sylvanacs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
