1. De persoon
Begrippen
o Personenrecht:
‘vakgebied dat betrekking heeft op de status en de bescherming van de persoon
als enkeling’
o Familierecht:
‘rechtsgebied binnen het burgerlijk recht dat de regels omvat betreffende de
privaatrechtelijke verhoudingen tussen personen, zoals huwelijk, geregistreerd
partnerschap, echtscheiding, alimentatie, afstamming en adoptie’
o Persoon:
‘elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten’
o Soorten personen:
De natuurlijke persoon → criterium: mens zijn
De rechtspersoon omwille van twee noden:
Kapitaal samenbrengen
Aansprakelijkheid beperken
Categorieën van personen
o Natuurlijke persoon: de mens met zijn rechten en plichten
o Rechtspersoon: groepering van personen en/of middelen die aan het
rechtsverkeer kan deelnemen als drager van subjectieve rechten en plichten
De rechtspersoon
o Ontstaan 19de eeuw
o Problemen:
Nood aan systeem voor kapitaalopbouw
Nood aan beperking van aansprakelijkheid
→ ontstaan van een aparte persoon, los van de mens
o Onderscheid tussen:
Publiekrechtelijke rechtspersonen
Privaatrechtelijke rechtspersonen
Feitelijke verenigingen
o Publiekrechtelijke rechtspersoon, voorbeelden:
Gemeenschappen,
Gewesten,
Lokale besturen
Bpost
Vb: heeft recht om de prijs te kiezen om brieven te sturen zonder
inbreng van de mensen
, Proximus
o Zij dienen het algemeen belang waarvoor ze specifieke bevoegdheden krijgen,
voorbeeld:
Belastingen heffen
Bindende reglementen opstellen
Onteigenen
Vaak onduidelijkheid of het om een privaatrechtelijke dan wel een
publiekrechtelijke rechtspersoon gaat → de regel: de helft + 1 van de aandelen
bij de overheid = publiekrechtelijke rechtspersoon
o Privaatrechtelijke rechtspersonen:
Commerciële privaatrechtelijke rechtspersoon,
vb. BV of Besloten Vennootschap (de vroegere BVBA)
Niet-commerciële privaatrechtelijke rechtspersoon,
vb. VZW of Vereniging Zonder Winstoogmerk
o Kan niet zomaar opgestart worden:
Opmaak statuten
Neerleggen dossier
o Feitelijke verenigingen:
Geen aansprakelijkheidsbeperking: persoonlijk verantwoordelijk voor de
daden die je stelt in naam van de vereniging
Vb. jeugdverenigingen
o Vakbonden willen geen rechtspersoonlijkheid, redenen:
Stakingen zouden via de rechtbank kunnen worden tegengehouden
Financiële aansprakelijkheid
De natuurlijke persoon
o Natuurlijk persoon = de mens, met een menselijk lichaam
o Menselijk lichaam:
Bescherming tegen derden: bescherming van de fysieke integriteit tegen
inmenging door derden
Zelfbeschikkingsrecht: zeggenschap over je eigen lichaam
Bescherming van de fysieke integriteit
o Algemene regel: het lichaam is onschendbaar
o Maar rekening houden met:
Privaatrecht: geen enkel individu mag de fysieke integriteit van iemand
anders schenden
Publiek recht: het algemeen belang weegt zwaarder door dan het
individueel belang waardoor dwangmaatregelen mogelijk zijn, vb:
Verplichte vaccinatie tegen polio
Gedwongen opname van geesteszieken
Fouillering en arrestatie
Douanecontroles
, o Schending van de fysieke integriteit is slechts mogelijk onder bepaalde
voorwaarden:
Legaliteit: staat het in de wet?
Finaliteit: dient het een democratisch doel?
Proportionaliteit: is het in verhouding tot het beoogde doel?
o Geoorloofde medische ingreep – voorwaarden:
Er moet een medische noodzaak zijn, 3 mogelijkheden:
Preventief
Diagnostisch
Curatief
o Er moet een redelijke proportie bestaan tussen het medisch risico waarmee de
ingreep gepaard gaat en het gunstig resultaat dat het kan opleveren
De geneeskunde moet worden beoefend volgens de regels van de kunst,
met gebruikmaking van recente wetenschappelijke kennis en moderne
medische technieken
De patiënt moet, na geïnformeerd te zijn, vrij toestemmen in de
behandeling (informed consent)
Zelfschikkingsrecht
o = eigen zeggenschap over je lichaam
o Grote evolutie doorheen de tijd:
Vroeger weinig zelfbeschikkingsrecht omwille van het katholieke geloof
Gaandeweg steeds meer zelfbeschikkingsrecht
o Keerpunt: abortuswet in 1990
o Euthanasie = het opzettelijk, onmiddellijk levensbeëindigende handelen of het
niet nemen van een noodzakelijke handeling die ertoe leidt dat iemand
onmiddellijk overlijdt
o Euthanasiewet van 2002 laat euthanasie toe onder strikte voorwaarden
o Passieve euthanasie: op een dergelijke wijze niet ingrijpen waardoor iemand
overlijdt of uitdooft, vb door toediening van morfine
o Euthanasie – algemene regels:
De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze toestand van
aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet kan worden
gelenigd.
Je moet bewust handelingsbekwaam zijn wanneer je je wil tot
euthanasie verklaart – oordeelsbekwaamheid, waardoor euthanasie ook
mogelijk is voor minderjarigen
o Zwangerschapsafbreking – algemene regels:
De afbreking moet gebeuren voor het einde van de twaalfde week van
de zwangerschap, na de twaalfde week is abortus enkel mogelijk in geval
van noodsituatie
De abortus moet uitgevoerd worden door een arts, geen
verpleegkundige
Er moet een wachttijd van 6 dagen in acht genomen worden
, De toestemming van de vrouw moet schriftelijk gebeuren
Gematigde abortuswetgeving omwille van katholicisme.
Zeer controversieel.
o Bloeddonatie:
Kosteloos
Je moet meerderjarig zijn
Maximaal 4 keer per jaar
Beperkte hoeveelheid
Niet alle bevolkingsgroepen zijn toegelaten
o Orgaandonatie:
Ex vivo: bij leven
Donor moet meerderjarig zijn
Schriftelijke toestemming in het bijzijn van een getuige
Steeds herroepbaar
Ex muerto bij overlijden
o Donatie van zaad- en eicellen:
Kosteloosheid, louter een onkostenvergoeding mogelijk
Anonieme donatie
Begin juridisch leven
o Voorwaarden:
Geboren worden: afscheiding van het kind van de moeder door het
doorsnijden van de navelstreng
Levend geboren worden: het kind moet geademd hebben
Levensvatbaar zijn: de noodzakelijke, functionerende organen bezitten om
zelfstandig te kunnen leven
o Indien niet aan de voorwaarden voldaan
Langer dan 6 maanden of 180 dagen zwangerschap: kind officieel aangeven
bij de burgerlijke stand (overlijdensattest)
Tussen 140 en 180 dagen zwangerschap: keuze om kind al dan niet aan te
geven bij de burgerlijke stand
Minder dan 140 dagen zwangerschap: wettelijke aangifte onmogelijk
o Uitzonderlijk kan een reeds verwekt, nog niet geboren kind toch bepaalde rechten
krijgen, voorbeeld:
Een nog niet geboren kind kan erkend worden
Een ongeboren kind kan reeds erven of een schenking krijgen
Het kan recht hebben op een verzekeringsuitkering of een schadevergoeding
o Wettelijk vermoeden van verwekking tussen de 300 ste en de 180ste dag voor de
geboorte.
o De wetgever gaat ervan uit:
Dat een zwangerschap maximaal 300 dagen duurt
Dat een foetus slechts levensvatbaar is na minimum 180 dagen
o Weerlegbaar vermoeden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emiledezutter. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.