SAMENVATTING
Inleiding organisatiekunde
H1 Inleiding
Alle organisaties beschikken over doelstellingen, mensen en middelen.
Ander woord voor organisaties: doelgerichte samenwerkingsverbanden
Indeling organisaties
Organisatie → bedrijven (Afhankelijk van klanten)
→ profitorganisaties
Doel om winst te maken, ander woord: ondernemingen
Bijv.: Philips
→ non-profitorganisaties
Niet als doel om winst te maken, maar mogen dat wel.
Vervullen een behoefte in de markt, maken zo min mogelijk
kosten
Bijv.: ziekenhuis
→ overige organisaties (Richten zich primair op hun leden)
Bijv.: amateursportvereniging
Rechtsvormen
Organisatie → zonder rechtspersoon
→ eenmanszaak
→ maatschap
→ vennootschap onder firma
→ commanditaire vennootschap
→ met rechtspersoonlijkheid
→ besloten vennootschap, BV (aandelen zijn in handen van
aandeelhouders)
→ naamloze vennootschap, NV (aandelen worden verhandeld op een
beurs)
→ vereniging
→ coöperatie
→ onderlinge waarborgmaatschappij
→ stichting
Er ontstaan steeds meer samenwerkingsverbanden tussen organisaties, zowel nationaal als
internationaal.
Samenwerkingsconstructies
Fusie: twee of meer organisaties worden samengevoegd in een nieuw verband
Overname: de ene organisatie neemt de andere over
Joint venture: organisaties brengen een deel van hun vermogen in in een nieuw bedrijf, dat
voor gezamenlijke rekening en risico een project tot ontwikkeling brengt
1
,Strategische samenwerking: twee of meer organisaties werken samen op een deelgebied
dat van wezenlijk belang is voor de continuïteit van de afzonderlijke organisaties met behoud
van zelfstandigheid en identiteit.
Bijv.: samenwerking Philips en Douwe Egberts met het Senseo-apparaat
In dit kader kunnen bijv. ook outsourcing, de samenwerkingsvormen in het distributiekanaal
en de samenwerking tussen een octrooihouder en de licentienemer genoemd worden.
Wetenschappelijke stromingen
Scientific management - Frederick Taylor
Wetenschappelijke bedrijfsorganisatie, toegespitst op de productieafdeling.
Analyses van werkzaamheden, taakverdeling en training van arbeiders.
Streven naar efficiency stond voorop.
Lopende band geïntroduceerd, prestatiebeloning (Henry Ford paste dit als eerste
toe), laisser-faire (minimale overheidsbemoeienis), kapitalisme
General management theory - Henri Fayol
Benodigde vaardigheden om een organisatie te leiden
Max Weber
Bekend om zijn ideeën over de rationele organisatie, een samenwerkingsverband
waarin werknemers gemakkelijk controleerbaar en vervangbaar zijn.
Eenheid-van-bevelprincipe: werknemers worden geselecteerd op basis van kennis en
vaardigheden, geen vriendjespolitiek. - Fayol
Humanrelationsbenadering
Besef dat arbeiders ook sociale aspecten belangrijk vinden, de arbeider is geen
verlengstuk meer van de machine. Dit is geconstateerd door de hawthorne-experimenten.
Reactie op het scientific management.
Revisionisme: herziening
Open systemen: systemen die invloed uitoefenen op hun omgeving en door die omgeving
beïnvloed worden. → aanzet systeemtheorie + systemen moeten vanuit verschillende
invalshoeken worden aangepakt.
Wet op de ondernemingsraden (WOR): creëert meer bevoegdheid voor werknemers,
medezeggenschap
Peter Drucker zegt dat kennis de essentiële productiefactor is geworden. Er is een
kennisrevolutie plaatsgevonden.
Henry Mintzberg heeft basisconfiguraties ontwikkeld, ideaaltypen van de manier van
leidinggeven en structureren. Iedere organisatie zou een op maat gemaakte structuur en
manier van leidinggeven moeten hanteren. De basisconfiguraties geven richting.
Vijfkrachtenmodel - Michael Porter
Hulpmiddel bij het analyseren van de markt en concurrentie tegen de achtergrond van
toetredings- en toetredingsbelemmeringen (toetredingsbarrières kunnen concurrenten
tegenhouden op een markt actief te worden).
(Instrument voor markt en concurrentieanalyse.)
2
,Michael Hammer stelt dat de traditionele manier van structurering en verdeling van
werkzaamheden verdwijnen. Dit vraagt om meer zelfsturing van werknemers.
Leidinggevenden zullen steeds meer de rol van coach vervullen.
(Business process redesign en streven naar zelfsturende medewerkers.)
Het economisch kringloopmodel
Inputfactoren: mensen (kennis, ervaring)
middelen (informatie, machines, grondstoffen, energie)
Outputfactoren: producten
diensten
Het management stuurt de inputfactoren aan om de effectiviteit van de organisatie te
vergroten. Ook wel leidinggeven genoemd.
Organisatie-evenwicht: als een organisatie erin slaagt haar externe en interne
belanghebbende (stakeholders; zie tabel 1.3) zodanig te belonen dat zij in ruil voor hun
bijdragen gemotiveerd blijven deelnemen aan die organisatie. Afgezien van allerlei
belangentegenstellingen tussen de partijen hebben ze één gemeenschappelijk belang,
namelijk het voortbestaan van de organisatie. De organisatie stelt hen in staat in ruil voor
hun bijdragen een deel van hun eigen doelstellingen (behoeften en wensen) te bevredig
3
, Het managementproces
Het management heeft de taak de mensen en middelen in te zetten in het
transformatieproces dat de doelstellingen optimaal gerealiseerd worden.
Managementtaken:
→ beleidsvorming (analyseren, doelstellingen bepalen, plannen maken)
→ structurering (een organisatiestructuur ontwerpen)
→ uitvoering (doen uitvoeren, beheersen, bijsturen)
Een interne sterkte-zwakteanalyse heeft betrekking op alle bedrijfsfuncties, die zo veel
mogelijk worden vergeleken met de bedrijfsfuncties van de concurrentie.
Beleidsvorming vindt plaats op verschillende managementniveaus en betreft in hoofdzaak
constituerende beslissingen. Constitueren is het scheppen van een kader waarbinnen de
daadwerkelijke uitvoering kan plaatsvinden. Het gaat om (op basis van een analyse)
doelstellingen en strategieën vast te stellen en om voorwaarden en omstandigheden te
scheppen om de doelstellingen te kunnen waarmaken.
Constituerende beslissingen: beslissingen met betrekking tot het scheppen van een kader
en een structuur waarbinnen uitvoerende of dirigerende besluiten dienen te worden
genomen.
4
