College aantekeningen
Samenvatting Hoorcolleges Sociale-en Emotionele Problemen (2023)
Een zeer uitgebreide uitwerking van de aantekeningen van de hoorcolleges van het vak Sociale-en emotionele problemen (2023).
[Meer zien]Voorbeeld 6 van de 83 pagina's
Voorbeeld 6 van de 83 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Sociaal-emotionele problemen – Hoorcollege IIntroductie
Afwijkend gedrag
Gedrag is afwijkend als het op een bepaald moment:
wel vertoond wordt, terwijl het niet in overeenstemming is met wat volgens onze
opvattingen gemiddeld en idealiter bij die ontwikkelingsfase en de daarbij behorende
ontwikkelingstaken behoort
OF
niet vertoond wordt, terwijl dat volgens diezelfde opvattingen en/of ontwikkelingsfase
wél zou moeten
wanneer gedrag wel of niet als afwijkend wordt beschouwd, hangt af van
verschillende factoren:
- Tijdsperiode wat we vroeger als normaal gedrag beschouwden, beschouwen
we nu als afwijkend gedrag, en andersom
- Cultuur
Gedrag als stoornis
Gedrag is een stoornis als het afwijkend gedrag is dat:
- Langdurig en niet meer situatie gebonden persisteert (=aanhoudt)
- De overgang naar nieuwe ontwikkelingsfasen en –taken blokkeert
- Voor de persoon en zijn/haar omgeving aanzienlijk lijden oplevert
- Meestal in bepaalde combinaties van gedragingen/symptomen voorkomt en in
andere niet
Ontwikkelingspsychopathologie
- Verband tussen ontwikkeling en psychopathologie
- wanneer gaat niet-pathologie over in pathologie? wanneer slaat niet-
afwijkend gedrag om in wel afwijkend gedrag
- men kan bewegen tussen pathologisch en niet-pathologisch
- Verband tussen een vroege stoornis met de latere ontwikkeling
- Verband tussen een gebeurtenis in de vroege ontwikkeling met een latere
stoornis
- Verband tussen een vroege stoornis met een latere stoornis
- Effect van een stoornis op het verloop van de huidige ontwikkeling
- Effect van ontwikkeling op de uitingsvorm van een stoornis
1
, - Niet enkel kijkend naar het afwijkende gedrag, maar ook kijkend naar het niet-
afwijkende en dus normale gedrag hoe beter je de normale ontwikkeling
begrijpt, hoe beter je begrijpt wanneer er sprake is van afwijkende ontwikkeling,
en andersom
Epidemiologie
Centrale vraag: hoeveel kinderen/individuen in de populatie hebben deze problemen?
↳ Prevalentie: bestaande gevallen met een bepaald ziektebeeld in een bepaalde
periode
- Jaarlijkse prevalentie stoornissen: 5%
- 36.7% van de kinderen onder de 16 jaar voldoen aan criteria voor diagnose
- Meer dan 75% van volwassenen met diagnose had al een diagnose in de
kindertijd
Kijkend naar:
- Incidentie: aantal nieuwe gevallen
- Verhouding jongens-meisjes
- Verdeling over levensloop welke verschillen zien we tussen de verschillende
leeftijdsfasen?
- Beginleeftijd
Etiologie
Etiologie factoren die een rol spelen bij de ontwikkeling van afwijkend gedrag:
Predisponerende factoren kunnen een kind vatbaar maken
↳ IQ, temperament, hechting, problemen in het gezin, pathologie van de ouders
etc.
In standhoudende factoren kunnen psychologische problemen in
standhouden
↳ (sociale) omgeving van het kind, (zorg)systeem, sociale netwerk, gezin
specifieke factoren, behandelsysteem (hoe vormgegeven en mate van steun)
etc.
Uitlokkende factoren factoren voorafgaand aan psychologische problemen
↳ Traumatische gebeurtenissen etc.
↳ Tussen al deze factoren is overlap rol van een factor verschilt per context en
individu
Anderzijds zijn er ook een rol spelen die de ontwikkeling van afwijkend gedrag
remmen/voorkomen:
Beschermende factoren
- Kunnen de ontwikkeling van psychologische problemen voorkomen
- Kunnen het effect van risicofactoren verminderen
- Karakteriseren kinderen met veerkracht (resilience) vaak ook veel
beschermende factoren aanwezig
2
,Van belang:
- Je kan zelden spreken van causaliteit, ondanks dat factoren een rol spelen bij
het wel/niet ontwikkeling van afwijkend gedrag (psychopathologie)
- Je kan zelden 1 factor verantwoordelijk houden voor de ontwikkeling van
afwijkend gedrag complex samenspel / interactie tussen meerdere factoren
↳ echter kunnen de factoren onderling wel verschillen in de mate waarin ze een
rol spelen de ene factor speelt een grotere rol dan de ander
- Het is altijd een interactie tussen het individu en de omgeving kun je nooit los
zien van elkaar
Classificeren van probleemgedrag
Classificeren van probleemgedrag begint o.a. door naar het symptoomniveau te kijken
↳ Symptoom= de kleinst beschrijfbare onderzoekseenheid in de
geneeskunde/psychopathologie en te beschouwen als ziekteteken:
- Hoofdsymptomen= deze hebben voor de diagnose een directe oriënterende
functie
- Bijsymptomen= maken het beeld van de stoornis volledig zonder uit zichzelf
direct richtinggevend te zijn voor de diagnose
Syndroom= een groep van (dikwijls) tezamen optredende symptomen
Stoornis= afwijkend gedrag, langdurig, niet situatie gebonden, klinisch
significant lijden, belemmering op sociale, beroepsmatige of andere belangrijke
levensgebieden en meestal in bepaalde combinaties van
gedragingen/symptomen
Doel van classificeren:
- Het faciliteert expert kennis + ontwikkeling van epidemiologische informatie
- Efficiëntie geeft een samenvatting
- Bevordert communicatie tussen professionals onderzoek doen naar vanuit
verklarings- en behandeling theorieën in de wetenschappelijke literatuur
opzetten van een evidence-based behandeling
↳ Sluit daardoor ook gelijk beter aan bij wetenschappelijke literatuur
Van belang:
- Classificeren is niet hetzelfde als diagnosticeren classificeren is het checken
van criteria: voldoet iemand aan de criteria van een stoornis
3
, - Doel: clinici ondersteunen bij het classificeren als onderdeel van een
diagnostische beschrijving die moet leiden tot een individu gericht behandelplan
vormt samen de diagnose
↳ Classificatie is dus een onderdeel van diagnose
- Classificatie is geen verklaring voor gedrag iemand is niet somber, omdat die
een depressieve stoornis heeft, maar omdat die persoon heel veel negatieve
gebeurtenissen heeft meegemaakt
Classificeren van probleemgedrag kan middels:
Categoriaal
- DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)
meest gebruikt in Nederland
- ICD-10 (International Classification of Diseases)
- DC 0-3R (Diagnostic Classification 0-3)
Dimensioneel
- Aseba schalen (Achenbach’s System for Empirically Based Assessment)
- SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire)
- RDoC (Research Domain Criteria)
Systeembenadering
DSM-5
Opgebouwd in verschillende assen:
AS I: Klinische stoornis stoornissen van voorbijgaande aard
AS II: Persoonlijkheidsstoornissen + zwakzinnigheid stoornissen van niet
voorbijgaande aard
AS III: Somatische aandoeningen
AS IV: Psychosociale + omgevingsproblemen
AS V: Algehele beoordeling van het functioneren uitgedrukt in een GAF-score; hoe
hoger iemand scoort, hoe beter iemand functioneert
↳ De vijf assen geven samen een totaalbeeld van de situatie van een individu en het
niveau van functioneren
DSM-5 classificatie op basis van:
- Klinische blik
- Semi-gestructureerde interviews uitvragen van criteria per stoornis, bestaat
zowel voor AS I als AS II
- Observaties
- Meerdere bronnen kind, ouder, school
etc.
De context / het systeem
Binnen de ontwikkelingspsychopathologie:
Individuen en hun gedrag kunnen niet los worden
gezien van de context waarin zij zich
ontwikkelen
4
,↳ Sprake van samenspel tussen kind karakteristieken, familie factoren, het
professionele netwerk en het behandelsysteem
↳ effect van de behandeling hangt ook af van de omgeving
Bestudeer daarom:
- De geschiedenis van het individu
- De relationele context (ouders, peers)
- De schoolcontext, buurt, cultuur ect Ecologische systeem theorie -
Stemming Bronfenbrenner
Stemming is onderdeel van ons allemaal natuurlijke variatie:
- Per dag
- Per leeftijdsfase
Manier om stemming te onderzoeken: Experience sampling method (ESM) manier
waarop je variatie in stemming in kaart kan brengen
↳ werkt vaak a.d.h.v. een app die deelnemers op hun telefoon hebben staan a.d.h.v.
meerdere reminders per dag vullen zij een vragenlijst in die de stemming van de
deelnemer bepaald op het moment van afname
Stemming is afwijkend als:
- het context onafhankelijk is
- het kwantitatieve of kwalitatieve norm overschrijdt
- het disproportioneel is
- het onderscheiden kan worden van een emotie
- er sprake is van toename van ernst over verloop van tijd
- het andere terreinen verstoort: denken, gedrag dus het gedrag verstoort
functioneren
- het niet te beïnvloeden is machteloosheid, waardeloosheid en hopeloosheid
m.b.t. bijv. de toekomst
↳ Van belang om naar de context te kijken er zijn bijv. ook bepaalde contexten
waarin een afwijkende stemming juist normaal is, zoals in een periode van rouw
Stemming in DSM-5
Depressieve stoornissen:
- Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis
- Depressieve stoornis
- Persisterende depressieve stoornis
- Premenstruele stemmingsstoornis
- Depressieve stoornis door een: middel/medicatie, somatische aandoening
geïnitieerd door een middel of medische aandoening
5
, Stoornis voldoet wel aan de kenmerken, maar niet passend bij de andere categorieën:
- Andere gespecificeerde depressieve stoornis
- Ongespecificeerde depressieve stoornis
↳ Over het algemeen worden depressieve stoornissen gekenmerkt door een sombere
stemming
Bipolaire stoornissen, ook wel manisch depressief:
- Bipolaire-I-stoornis
- Bipolaire-II-stoornis
- Cyclothyme stoornis
- Bipolaire stoornis door een: middel/medicatie, somatische aandoening
- Andere gespecificeerde bipolaire stoornis
- Ongespecificeerde bipolaire stemmingsstoornis
↳ over het algemeen worden bipolaire stoornissen gekenmerkt door sombere
stemmingen wisselen zich af met manische/hypo manische stemmingen
Prevalentie
Samen met angststoornissen komen stemmingsstoornissen het meeste voor
Depressie (en angst) NJI + CBS, 2020):
- ± 4% van de jongeren tussen 12 – 18 jaar
- ± 7% van de jongeren tussen 16 – 20 jaar
- ± 9% van jongvolwassenen tussen 18 – 35 jaar
Stemming leeftijd & geslacht
Toename van stemmingsproblematiek met de leeftijd:
- Vanaf 9 jaar betrouwbaar rapporteren over interne ervaringen (gevoelens etc.)
- Meer negatieve attributies door:
- Relatie tussen falen en ontmoediging sterker
- Vergelijking tussen jezelf en anderen concreet operationeel denken 7-
11 jaar
- Verwerven van objectconstantie
- Eind basisschool: besef dat dood permanent is
Meisjes/vrouwen kampen meer met stemmingsproblemen dan jongens/mannen:
- Hormonaal:
- bij meisjes meer behoefte aan verbondenheid
- toename kwetsbaarheid voor verstoringen in interpersoonlijke relaties
- Fysiek:
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper miloubussing. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83662 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen