Alle voorgeschreven arresten zijn duidelijk uitgeschreven met de belangrijkste overwegingen. Tevens komen de voorgeschreven artikelen uit de reader aan bod.
Inhoudsopgave
Week 1: Staatsrecht & rechtsstaat ........................................................................................................... 3
1. HR Meerenberg ........................................................................................................................... 3
2. HR Fluoridering .......................................................................................................................... 3
3. HR Meerenberg en HR Fluoridering samengevat ....................................................................... 4
4. HR Prof. Van der Bergh .............................................................................................................. 4
5. HR Leges ..................................................................................................................................... 4
6. Artikel Diplomademocratie van Bovens ..................................................................................... 5
Week 2: Politiek staatsrecht .................................................................................................................... 6
7. HR Arubaanse verkiezingsafspraak ............................................................................................ 6
8. HR Mink K. ................................................................................................................................. 6
Week 3: Institutioneel staatsrecht............................................................................................................ 7
9. HR Wilnisser Visser .................................................................................................................... 7
10. HR Anti-conceptiva Bergen op Zoom ..................................................................................... 7
11. HR APV Schiermonnikoog ..................................................................................................... 7
12. HR Emmense baliekluivers ..................................................................................................... 7
13. HR Maastrichts schakelkastje.................................................................................................. 8
Week 4: Internationaal en Europees staatsrecht ...................................................................................... 8
14. HR Grenstractaat Aken............................................................................................................ 8
15. HvJ Simmenthal II................................................................................................................... 9
16. HR Rusttijden .......................................................................................................................... 9
17. HR Spoorwegstaking ............................................................................................................. 10
18. HR Rookverbod ..................................................................................................................... 10
19. HR Rookverbod wijkt op twee punten af van HR Spoorwegstaking .................................... 10
Week 5: Rol van de rechter ................................................................................................................... 11
20. HR Pocketbooks II ................................................................................................................ 11
21. HR Landbouwvliegers ........................................................................................................... 12
22. HR Harmonisatiewet ............................................................................................................. 12
23. HR Arbeidskostenforfait ....................................................................................................... 13
24. EHRM Auerbach ................................................................................................................... 13
25. HR Waterpakt ........................................................................................................................ 14
26. HR SGP ................................................................................................................................. 14
27. Artikel Tussen Montesquieu en Jugde Dredd van Boogaard ................................................ 14
28. Artikel Politiek water bij juridische wijn van Boogaard ....................................................... 15
Week 6: Grondrechten........................................................................................................................... 15
,29. HR APV Tilburg ................................................................................................................... 15
30. EHRM Murat Vural t. Turkije (niet voorgeschreven, maar wel behandeld) ......................... 16
31. EHRM Sunday Times .......................................................................................................... 16
32. Artikel 7 Grondwet versus artikel 10 EVRM ........................................................................ 17
33. EHRM Oztürk ....................................................................................................................... 17
31. HR Turkse werkneemster ...................................................................................................... 18
32. HR Drugspand Venlo ............................................................................................................ 18
33. EHRM Botta t. Italië ............................................................................................................. 19
34. Artikel Staatsrecht in crisistijd van Syrier ............................................................................. 19
35. Artikel Constitutionele remedies bij schending van grondrechten van Uzman..................... 20
36. Artikel Procedurele rechten van Barkhuysen & Van Emmerik............................................. 21
2
,Week 1: Staatsrecht & rechtsstaat
1. HR Meerenberg
In het arrest Meerenberg is de grondwetswijziging van 1848 herhaald waarin een einde aan de
onbeperkte macht van de Koning is gekomen. Koning Willem III had een Algemene Maatregel
van Bestuur ingesteld. Deze regel hield in dat elk instituut een bevolkingsregister moest
bijhouden, anders zou er strafrechtelijk vervolging volgen. Meerenberg weigerde de persoonlijke
gegeven vrij te geven.
Zij vond dat de Koning niet bevoegd was om zulke regels op te stellen. Alleen de wetgever mag
wetten regels maken.
De Hoge Raad besloot dat Meerenberg de informatie niet hoefde te verstrekken omdat de
maatregel geen wettelijke grondslag bevatte en daardoor ongeldig had moeten worden verklaard.
De zelfstandige regelgeving door de Koning werd vanaf dat moment aan banden gelegd.
Rechtsregel: De Koning heeft slechts wetgevende bevoegdheid voor zover deze uitdrukkelijk
berust op de Grondwet of de wet of strikt geldt ter uitvoering van de wet. Dit geldt ook voor
besluiten die geen inbreuk maken op de vrijheid van burgers. Oftewel: de 'uitvoerende macht' van
de Kroon/regering brengt als zodanig geen regelgevende bevoegdheid zonder specifieke grondslag
in wet of grondwet met zich mee.
Vanaf 1887 heeft de Grondwetgever het Meerenberg arrest teruggedraaid. Zij stelt dan vast dat de
Kroon/regering1 wel zelfstandig bevoegd is om Algemene Maatregelen van Bestuur vast te stellen
(zonder dat dit is toebedeeld in de Grondwet of gedelegeerd door een wet in formele zin), maar dat
deze slechts met straffen gehandhaafd mogen worden, indien zij op een wet in formele zin
berusten. De uitwerking hiervan is te vinden in artikel 89 lid 1 en 2 Grondwet.
De huidige zelfstandige regelgevende bevoegdheid staat inmiddels in artikel 89 lid 1 Grondwet
neergelegd. Er is dus inmiddels voorzien in een Grondwettelijke grondslag voor de regelgevende
bevoegdheid van de regering.
2. HR Fluoridering
Gemeente Amsterdam besloot om fluoride in de waterleiding te doen om tandbederf tegen te gaan.
Enkele bewoners van Amsterdam hadden hier echter bezwaar tegen.
De Hoge Raad besliste in deze zaak dat de gemeente Amsterdam ervoor moest zorgen dat er
drinkwater zonder fluor werd verstrekt en artikel 4 lid 1 van de Waterleidingwet moest worden
nageleefd. De Waterleidingwet stelt dat aan het drinkwater alleen stoffen mogen worden
toegevoegd indien dit nodig is voor de kwaliteit van het drinkwater. De toevoeging van fluoride
dient niet ter bereiding van (deugdelijk) drinkwater, maar heeft als doel het tegengaan van
tandbederf. Zij valt buiten het kader van de Waterleidingwet en vindt aldus daarin geen wettelijke
grondslag.
1
De Kroon ofwel de regering houdt de Koning + ministers in.
3
, De toevoeging van stoffen aan het drinkwater om daarmee een geheel buiten de eigenlijke
drinkwatervoorziening gelegen doel te dienen, is een maatregel van zo ingrijpende aard dat hij
slechts geoorloofd is indien de wetgever daartoe de mogelijkheid heeft willen bieden (een
wettelijke grondslag). Van een zodanige bedoeling van de wetgever blijkt niets.
Rechtsregel: voor ingrijpend overheidshandelen is een wettelijke grondslag vereist. De Hoge Raad
geeft in dit arrest toepassing aan het legaliteitsbeginsel ook t.a.v. een maatregel van feitelijke aard,
in die zin dat deze moet terug te voeren zijn op een democratisch gelegitimeerd besluit van de
formele wetgever.2
3. HR Meerenberg en HR Fluoridering samengevat
Wanneer een Algemene Maatregel van Bestuur enkel een minister een bevoegdheid geeft, in
plaats van de regering (Koning + ministers), dan is er sprake van een zogenaamde 'zelfstandige
AMvB'. Een zelfstandige AMvB is volgens artikel 89 Grondwet toegestaan voor zover daarin geen
door straffen te handhaven voorschriften zijn opgenomen. De Hoge Raad heeft deze ruimte voor
de wetgever in het arrest Fluoridering echter beperkt. Ook voorschriften die van zó ingrijpende
aard zijn dat sprake is van feitelijke dwang, zijn ontoelaatbaar.
4. HR Prof. Van der Bergh
De heer Van den Bergh is een Tweede Kamerlid. Hij begint een procedure, omdat hij op grond
van de pensioenrechten onvoldoende pensioen ontvangt. Tevens beargumenteert hij dat de wet
niet volgens een juiste procedure tot stand is gekomen (de vereiste twee derde meerderheid zou
namelijk missen). Mag een rechter de wijze waarop een wet in formele zin tot stand is gekomen
toetsen aan de Grondwet?
Uitgangspunt is dat artikel 120 Grondwet het de rechter verbiedt om de inhoud van een wet in
formele zin te toetsen aan de Grondwet. Daarnaast bepaalt de Hoge Raad dat de rechter niet alleen
mag toetsen aan de materiële normen van de Grondwet (oftewel de inhoud), maar ook niet aan de
procedurele normen (oftewel de totstandkoming) van de Grondwet. Artikel 120 Grondwet verbiedt
dus eveneens de rechter de wijze waarop een wet in formele zin tot stand is gekomen te toetsen
aan de Grondwet.
De Hoge Raad moest zich tevens buigen over de vraag wat nou het ultieme eindpunt van de
hierboven geformuleerde redenering is:
De rechter mag wel toetsen of er sprake is van een geldige wet;
De rechter mag niet de geldige wet toetsen aan een procedurele norm. De rechter mengt
zich niet in de totstandkoming van wetten en toetst deze niet aan de Grondwet, mits (1) de
wetten zijn aangenomen door de Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer) en (2)
gepubliceerd/bekrachtigd door de koning (blijkens de handelingen).
5. HR Leges
Bij het aanvragen van een identiteitskaart bij de gemeente moet je 'leges' betalen. Hiertegen
ontstond in toenemende mate bezwaar met juridische procedures tot gevolg. Succesvol was de
procedure van een fiscalist uit Leusden. Hij kreeg gelijk bij de Hoge Raad in 2011.
2
Formele wetgever betekent de regering (Koning & ministers) + de Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Juliette. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
