Uitgebreide, nuttige en leerzame samenvatting van hoofdstuk 3 uit het boek 'voor de verandering van Joep Brinkman'. Alle (belangrijke) informatie wordt in een prettig leesverhaal omschreven.
Een praktische inleiding in de agogische theorie, agogiek. Hoofdstuk 3: Invalshoeken voor
individuele veranderingen
Voor de verandering
Hoofdstuk 3: Invalshoeken voor individuele veranderingen.
Veldtheorie: krachtenspel
De Amerikaan Lewin legde de grondslag voor een eenvoudige theorie over
verandering, de veldtheorie. Hierin onderscheidde hij het psychologische veld in de
richting van veranderingen en krachten die juist gericht zijn o het behoud van de
oude situatie. De laatste gaan verandering dus tegen. Deze krachten worden
respectievelijk veranderingskrachten en weerstandskrachten genoemd. Wat stabiel
lijkt is in werkelijkheid evenwicht tussen tegengesteld krachten. Zo kan verandering
optreden als er iets in een of meer van deze krachten wijzigt. En zal er na de
verandering een nieuw evenwicht ontstaan.
Zo komt de analyse van het psychologische veld neer op het afwegen van
psychosociale voor- en nadelen.
Het toevoegen van nieuwe veranderingskracht aan een krachtenveld vergemakkelijkt
verandering, evenals het versterken van een bestaande. In het algemeen heeft
afname van een weerstandskracht meer effect dan toename van een
veranderingskracht. Dat komt doordat in het eerste geval de totale spanning
vermindert, terwijl deze in de tweede situatie juist toeneemt.
Consequenties voor het agogisch handelen
Je zou kunnen zeggen dat de krachten in het psychologisch veld samen de motivatie
vormen. Je zou iemand dus kunnen motiveren door nieuwe veranderingskrachten
toe te voegen of bestaande sterker te maken. Je legt zo de nadruk op alle voordelen
van verandering. Je kunt daarbij ook weerstanden verzwakken of weg werken. Dat is
mogelijk door de nadelen, te helpen verminderen. Zo moet je in de agogische praktijk
iemand helpen te veranderen of te beslissen door de totale spanning te verkleinen.
Zo kun je beter ingaan op bezwaren en angsten om daar oplossingen voor te vinden
(afname weerstandskrachten) dan extra argumenten aandragen om te veranderen
(toename veranderingskrachten).
Consistentietheorieën: evenwicht bewaren
Het begrip attitude betref de houding die je tegenover iets inneemt. Een attitude is de
geneigdheid van een individu symbool, voorwerp of aspect van zijn wereld als
gunstig of ongunstig beoordelen. Een attitude is ook wel een opinie, iets wat je
werkelijk vindt van iets. Attitudes kunnen meer of minder evenwichtig zijn. Is deze
niet evenwichtig zal de attitude volgens de consistentietheorieën gemakkelijk
veranderen. Sommige theoretici leggen de nadruk op het streven naar consistentie
binnen een attitude, andere gaan uit van evenwicht tussen verschillende attitudes en
nog weer andere benaderukken een meer algemeen streven naar evenwicht.
, Een praktische inleiding in de agogische theorie, agogiek. Hoofdstuk 3: Invalshoeken voor
individuele veranderingen
Evenwicht binnen een attitude
Aan attitudes onderscheidt men drie componenten; een cognitieve, een affectieve en
een gedragscomponent. Cognitief is alles wat betrekking heeft op denken, kennis en
redeneren. Affectief is een ander woord voor gevoelsmatig. En gedrag is wat je doet
of hoe je handelt.
Iemands attitude tegenover iets bestaat dus uit al zijn kennen, voelen en doen ten
opzichte van iets.
Het streven ligt naar de consistentie tussen deze drie componenten. Als ze onderling
consistent zijn, stemmen ze met elkaar overeen en is er dus evenwicht. En zal er
geen aanleiding zijn tot verandering.
Een attitude kan ook niet consistent zijn. De spanning die bestaat wanneer een
attitude niet consistent is, kan worden verminderd door aanpassing van het gevoel,
denken of weten over het onderwerp, of door een wijziging in het gedrag.
Verandering ontstaat dus door de inconsistentie van een attitude.
Evenwicht tussen attitudes
De attitudes die iemand tegenover verschillende zaken heeft, moeten ook onderling
consistent zijn.
Cognitieve dissonantie
Mensen zoeken niet alleen evenwicht binnen en tussen hen attitudes. Mensen
streven naar evenwicht tussen de verschillende delen van hun wereld. Festinger
ontwikkelde zo de theorie van de cognitieve dissonantie. Voor hem is een cognitie
alles wat iemand vindt, weet of denkt. Als er daarbij twee of meerdere cognities met
elkaar in strijdt zijn is er sprake van een cognitieve dissonantie. Cognitieve
dissonantie ontstaat vooral als een genomen beslissing in strijd is met latere
informatie. Een andere manier van cognitieve dissonantie is de selectieve
waarneming. Daarbij negeer je de nieuwe dingen en wil je alleen de positieve dingen
horen. Het afweermechanisme rationalisatie wordt vaak in stelling gebracht voor het
verminderen van de dissonantie tussen cognities.
Consequenties voor het agogisch handelen
Een solide verandering kenmerkt zich door een evenwichtige doorwerking in alle
componenten van een attitude. Een wijziging in slechts een van de drie zorgt al voor
een spanning. Een persoon kan dit oplossen door de verandering ongedaan te
maken of door de resterende componenten mee te laten veranderen.
De innovatietheorie: geslaagde vernieuwingen
De meeste verandering theorieën kennen een sterkte psychologische invalshoek. De
innovatietheorie bemoeit zich echter vooral met de wijze waarop vernieuwingen hun
weg vinden in de samenleving. Innovaties is een ander woord voor vernieuwingen. In
deze theorie gaat het vooral om de introductie en acceptatie van iets wat concreet en
praktisch is. Het betreft hier weliswaar het veranderen van individuele attitudes, maar
gezamenlijk kunnen deze attitudes het slagen of mislukken bepalen van een
vernieuwing in een groep of zelfs de hele maatschappij.
In ons geval is het vooral van belang wat de innovatietheorie zegt over de
eigenschappen van geslaagde innovaties. Vernieuwingen moeten daarbij aan een
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ilsehoekstra. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
