Samenvatting
Samenvatting Tentamenstof Constitutioneel Recht
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Samenvatting van de stof en jurisprudentie. En aantekeningen van het hoorcollege en werkgroepen.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
ConstitutioneelRecht
Week 1: De democratische rechtsstaat:
ontwikkeling, beginselen en huidige
uitdagingen
Literatuur
Constitutioneel Recht H4
Functies van het staatsrecht:
- Constituerende/instellingsfunctie: instellen van ambten + regeling van e omvang en samenstelling
of inrichting van de ambten + wijze waarop de dragers van het ambt worden
aangewezen/ontheven/hun ambt verliezen
- Attribuerende/bevoegdheidsverlenende functie: kent aan overheidsambten bevoegdheden toe
- Regulerende/matigende functie: Trias politica: tegengaan machtsmisbruik, checks & balances.
- Legitimerende functie: bereidheid van de onderdaan tot aanvaarding van machtsuitoefening en
rechtsschepping door de overheid. Is niet juridisch maar feitelijk
- Waarborgen: beschermt burgers tegen de machtsuitoefening van de staat
Constitutionalisme: spreiding, verdeling van overheidsbevoegdheden over meerdere ambten
(tegenhanger van absolutisme)
Overheidsverbanden:
Het Rijk: centrale overheidsverband in Europa
Het koninkrijk: federale overheidsverband op grond van het statuur
Supranationale overheidsverband van de Europese Unie
Veel gedecentraliseerde overheidsverbanden (provincies, gemeentes etc.)
Gecentraliseerde eenheidsstaat: één grondwet, en een en hetzelfde centrale overheidsverband
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: ook een gecentraliseerde eenheidsstaat, maar tevens is de staat
verdeeld in meerdere territoriale overheidsverbanden met zelfstandige bevoegdheden
Federale staat: een uit (deel)staten samengestelde staat. Verbinding door een grondwet
Confederatie: zwakkere vorm van federalisme. Geen samenwerking obv grondwet maar obv een verdrag.
Overheidsverband: een structuur waarin overheidsambten in een rechtens bepaalde verhouding tot
elkaar staan en in een (wederkerige) relatie staan tot onderdanen/groepen daarvan.
Regeringsvorm: betrekkingen tussen de ambten binnen één en hetzelfde overheidsverband.
Beginsel van machtenscheiding: Trias politica: scheiding van wetgevende, uitvoerende en rechterlijke
macht. Vervult waarborgfunctie. Is een gepositiveerd beginsel: NL kent 3 afzonderlijke, gelijkwaardige en
zelfstandige ambten.
Zowel in functionele als in organisatorische zin niet absoluut maar beperkt.
Checks & Balances is deel van machtenscheiding
De rechtsstaat: 6 basiselementen uit het Nederlandse constitutionele recht:
1) Legaliteitsbeginsel
2) Voorafgaande algemene regel ten aanzien van burgers belastend overheidsoptreden
3) Regelgeving en uitvoering niet in één hand
4) Democratieprincipe
5) Trias-politica
, 6) Klassieke grondrechten
H7
In een geordend staatsbestel blijkt de constitutie wel als normatief als geldend worden aanvaard.
Staatsnood: in buitengewone omstandigheden staatsnoodrecht: ook wel subjectief: bevoegdheid om
in geval van nood op te treden buiten en in afwijking van het constitutionele recht nood breekt wet
H8
Nederlandse constitutionele recht is een open systeem: grondwet laat veel open en verwijst voor nadere
regeling naar de wetgever.
Ontbreekt één centrale rechterlijke instantie die met de uiteindelijke uitleg en handhaving van het
constitutionele recht is belast: De rechter is niet bevoegd de wet aan de grondwet te toetsen (art. 120
GW).
Politieke ambten zijn belangrijke interpretator van het Nederlandse constitutionele recht: maar wordt
begrensd door de rechterlijke uitleg van het supra- en internationale recht.
H10
Vertrouwensregel: minister moet ontslag aanbieden als de tweede kamer in meerderheid blijk heeft
gegeven onvoldoende vertrouwen te hebben
Is niet gecodificeerd, geldt ook voor eerste kamer
In de praktijk: verschillende factoren van invloed:
- Kiesstelsel
- Partijenstelsel: partijdiscipline
- Wijze waarop het kabinet wordt gevormd
- Positie van bewindslieden binnen de partij
- Demissionair kabinet
Aantekeningen
Beginselen van de democratische rechtsstaat:
1) Legaliteitsbeginsel: wettelijke grondslag, begrensd
2) Machtenscheiding: trias politica, machtsmisbruik tegengaan
3) Grondrechten: beschermen tegen overheidsinmenging
4) Rechterlijke controle op overheidsoptreden tegen burgers
5) Democratiebeginsel: gelijkheid voor de wet
Week 2: Politieke instituties en democratie
Literatuur
Constitutioneel Recht H8
Procedure van grondwetsherziening dateert van 1848 (Thorbecke). Vier fasen:
1) Eerste lezing: wetsvoorstellen gewone meerderheid door TK en EK. TK heeft recht van
amendement. TK kan het voorstel splitsen in 2 of meer voorstellen: splitsingsrecht.
2) Ontbinding van de TK: want niet één kamer kan besluiten tot herziening van de grondwet (valt
vaak samen met reguliere verkiezingen)
3) Tweede lezing: na samenkomen nieuwe TK, worden de voorstellen weer ingediend. Wijziging van
voorstellen is niet meer mogelijk. Voor aanvaarding is een meerderheid van ten minste
twee/derde nodig in beide kamers
4) Voorstellen worden na bekrachtiging bij koninklijk besluit bekendgemaakt. Treden terstond in
werking.
Overgangsrecht:
, 1. Additioneel artikelen: regelen wanneer een nieuwe grondwetsbepaling in werking treedt
2. Art. 140 GW: alle andere regelingen/besluiten in strijd met een verandering blijven gehandhaafd,
totdat daarvoor overeenkomst de grondwettelijke regeling een voorziening is getroffen.
H9
Staten-Generaal: treedt op als centraal ambt voor de staat: vertegenwoordigt het gehele Nederlandse
volk.
Kiesrecht: Nederlanders die de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt
Art. 54 GW: Uitsluiting van actief/passief kiesrecht
Uitbreiding van kiesrecht leidde tot het ontstaan van politieke partijen en stromingen. Zijn geen
publiekrechtelijk geregelde organisaties.
Kiesstelsel:
- Tweede Kamer: evenredige vertegenwoordiging, kiesdeler en kiesdrempel. 150 leden, voorzitter,
griffier en commissies
- Eerste Kamer: provinciale staten kiezen leden van Eerste Kamer. Evenredige vertegenwoordiging,
4 jaar gekozen. 75 leden, voorzitter, griffier en commissies
Tweekamerstelsel: Tweede kamer wordt direct gekozen, eerste kamer indirect. De kamers beraadslagen
afzonderlijk. Fracties worden gevormd door de leden die door het centraal stembureau op dezelfde lijst
verkozen zijn verklaard.
Art. 71 GW: vrijwaart leden TK van strafrechtelijke/civielrechtelijke aansprakelijkheid voor wat in
vergadering etc. wordt overlegd
Art. 119 GW: TK kan opdracht geven tot vervolging van kamerlid wegens ambtsmidrijven
Kamerleden zijn niet afzetbaar
Bevoegdheden S-G:
- Samenwerkingsbevoegdheden:
o Medevaststelling van wetten
o Nemen/voorbereiden van besluit
- Zelfstandige bevoegdheden:
o Onderzoek geloofsbrieven
o Vragen inlichtingen/houden van enquête (art. 70 GW: onderzoek)
Ambten binnen de kamers:
- Voorzitter: leidt de werkzaamheden
- Commissies: bevoegdheden van voorbereidende en onderzoeksaard
- Kamerlid: stem weegt even zwaar, stemmen zonder last
Art. 112 GW: rechtspraak wordt uitgeoefend door de rechterlijke macht. De wetgever bepaalt welke
gerechten tot de rechterlijke macht behoren.
Belangrijk voor rechterlijke macht is onafhankelijkheid en onpartijdigheid:
Onafhankelijkheid:
o Persoonlijke onafhankelijkheid: art. 117 GW: benoeming voor het leven, art. 6 EVRM
o Zakelijke onafhankelijkheid: art. 6 EVRM: waarborg tegen druk van buitenaf geen
ambtelijk-hiërarchische verhouding tussen rechter en ambten. Rechterlijke instantie is
niet onafhankelijk, indien de burger daaraan gerechtvaardigde twijfels heeft.
o Institutionele onafhankelijkheid: organisatorische scheiding van machten
o Rechterlijke onafhankelijkheid in de EU: art. 2 VEU + art. 19 VEU
Onpartijdigheid: rechter heeft direct noch indirect een belang bij de zaak art. 6 EVRM
o Subjectief: persoonlijke instelling/overtuiging van een individuele rechter in bepaalde
zaak
o Objectief: rechter biedt voldoende waarborgen om bij partijen elke gerechtvaardigde
twijfel aan zijn onpartijdigheid uit te sluiten
Inrichting rechterlijke macht: niet genoemd in GW:
1) Rechtbanken: gerechten van eerste aanleg
2) Gerechtshoven: appelrechtspraak
3) Hoge Raad
Parket: afzonderlijk ambt in rechterlijke macht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jukevdvelde. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,09. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72964 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen