Samenvatting van alle belangrijkste stromingen die je moet kennen: utilisme/consequentialisme, plichtethiek/kantianisme, deugdethiek, meta-ethiek, en ubuntu. Daarnaast beknopt overzicht van Foot, Mill, Kant, Hume, De Beauvoir, Sartre, Nietzche, Kierkegaard, Srinivasan, Ord, Hursthouse en Heidegger.
Utilisme/ consequentialisme
Je bent verplicht de handeling uit te voeren met de beste gevolgen/ consequenties, ook als dit ten na dele van
jezelf is. De handeling met de beste gevolgen/ consequenties is de handeling waarbij de grootste hoeveelheid
geluk wordt nagestreefd. Het gaat niet over het nastreven van je eigenlijk geluk, maar voor de samenleving in
zijn geheel.
Greatest happiness principle maximale totale hoeveelheid geluk, dit gaat om het geluk van iedereen bij
elkaar, niet alleen om dat van de handelende persoon
Kritiek op utilisme
1. Theorie voor varkens – genot is geen waardig doel voor de mens
- Deze kritiek zou stellen dat wij mensen alleen capabel zijn om genot op dezelfde manier te voelen
als varkens. Wij mensen voelen geluk op een andere manier en op verschillende levels. Sommige
geluk is meer waard dan het andere. Varkens zouden meer geluk voelen aangezien hun geluk
makkelijk te behalen valt, maar geen mens zou ervoor kiezen om zichzelf te verlagen om zo het
maximale geluk te voelen. Het is beter om een ontevreden mens te zijn dan een tevreden varken.
2. Onhaalbaar
- Het gaat niet alleen om het behalen van het maximale totale geluk, want het is onmogelijk dat
een mensenleven alleen maar gelukkig is, maar het gaat ook om de verzachting en preventie van
pijn.
3. Het is te veel om van mensen te verwachten
- Dit is niet een bezwaar op utilisme maar op morele standaarden in het algemeen. Geen bekende
ethische norm bepaalt of een handeling goed of slecht is.
4. Er is geen tijd om stil te staan bij elke afweging
- Dat is net alsof je zou zeggen er is geen tijd om het christelijke geloof te volgen. De mensheid
heeft altijd al geleerd via hun acties, en al deze acties zijn afhankelijk van het moraal. Je hoeft er
toch niet lang bij stil te staan of moord of diefstal goed of slecht is.
Agent-relative vs. agent-neutral
Utilisme is agent-neutral, je kijkt puur naar de gevolgen van de handeling, en je bent neutraal bij de handeling
zelf. Agent-relative speelt geen rol.
Voorbeeld: je eigen dochter verdrinkt in het water en verderop verdrinken 2 andere kinderen in het water.
Volgens utilisme moet je naar de andere 2 kinderen toe zwemmen en die redden in plaats van naar je eigen
dochter.
Supererogatoir je doet meer dan wat moet, niet verplicht maar wel bewonderingswaardig
Obligatory verplicht
Permissible toelaatbaar, toegestaan
Handelingen kunnen 2 verschillende effecten hebben
- Schadelijk effect voorkomen
- (Vooruit) helpen streven
Plichtethiek/ kantianisme
Volgens de plichtethiek moet je alleen handelen volgens de maxime waarin je tegelijkertijd zou kunnen willen
dat ze de algemene wet wordt. Dus zou je je kunnen voorstellen dat iedereen het zo in de wereld zou doen? En
zou je het willen dat iedereen het zo in de wereld zou doen? En handel zo dat je andere mensen nooit als
alleen een middel gebruikt.
Begrippen
Reden ons denkvermogen, rationeel kunnen nadenken. De reden schrijft voor wat we
moeten doen want onze wil is niet volmaakt.
Deontologie plichtenleer
, De goede wil het vermogen om te handelen naar de wetten, dit zorgt ervoor dat we kunnen doen
wat de morele wet ons voorschrijft.
De morele wet de wet die objectief beschrijft wat het goede is, dingen die wij noodzakelijk moeten
willen om te zijn wie we zijn.
Autonomie vrijheid
Onvolmaakte plicht een plicht die je nooit volledig kan vervullen (maar wel zou willen), bijv. mensen
helpen.
Redelijke wezens mensen
Neigingen lust, instincten, als je hieraan gehoorzaamd gehoorzaam je aan de natuurwetten.
Imperatief gebod van de reden, iets waarvan de reden zegt dat we het objectief moeten doen
Maxime principe, handelingsregel die de handeling beschrijft.
Volmaakte goede wil een wil die nooit geleid wordt door neiging of instinct, een wil die altijd naar de
voorstelling van de wet handelt. Hij gebeurt automatisch, en hoeft niet gedwongen
te worden.
Wat is de wil?
Het vermogen om te handelen, en te doen/ te gehoorzamen van wat de reden/gebod/imperatief je oplegt.
Wat is de maxime?
Een maxime is een handelingsregel gebonden aan het persoon zelf. Dus een maxime begint met: “Ik…”. Dit
maakt een maxime niet universeel, maar individueel.
Wat zijn imperatieven?
Imperatieven zijn handelingsregels die je beschrijven hoe je op een bepaalde manier moet handelen. Een
andere verwoording voor imperatief is een ‘gebod van de reden’.
Categorisch imperatief
Dit zijn we verplicht altijd te moeten doen, ongeacht de omstandigheden. Dit is de absolute plicht, hij is
onvoorwaardelijk, moet altijd en overal. En wat zouden die verplichtingen zijn? Hoe moet je handelen? Handel
alleen volgens die maxime als je zou kunnen willen dat deze universeel voor iedereen geldt.
Je kan de categorische imperatief zien als een soort test voor de toelaatbaarheid van handelingen.
1. Formuleer de maxime die je handeling beschrijft.
2. Deze gaan formuleren als een algemene universele wet (dat iedereen dit zal kunnen doen).
3. Zou die maxime in deze wereld denkbaar zijn?
4. Zouden we dit maxime willen?
Wanneer een maxime niet denkbaar is, dan gaat deze tegen de volmaakte plicht in.
Hypothetisch imperatief
Handel zo dat je andere mensen nooit alleen als middel gebruikt. Je gebruikt iemand als middel wanneer je dit
persoon bijvoorbeeld voorliegt zodat deze geen autonome beslissingen kan maken.
Kundigheid Handeling die gericht is op een willekeurig doel, een doel dat niet elk mens hoeft te hebben.
Bijvoorbeeld een taart bakken, of een huis bouwen.
Prudentie Gericht op doelen die elk mens zich feitelijk stelt. Doel dan niet elk mens per se moet hebben,
maar wilt hebben. Elk mens streeft naar geluk.
Deugdethiek
Bij de deugdethiek ligt de focus op het karakter van het handelend persoon. Iedereen zou ernaar moeten
streven om een deugdzaam persoon te zijn; een geslaagd leven van de mens als onderdeel van de samenleving
Telos (doel)
- Aristoteles gelooft dat iedereen en alles een doel heeft, maar wat is het doel van de mens?
- 2 doelen: rationeel vermogen en het samenleven in een groep
- Doel van het rationeel vermogen is zelfbegrip
- Doel van samenleven in een groep is je ontwikkelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julialunaharmsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,29. Je zit daarna nergens aan vast.
