Toetsen van twee afhankelijke groepen (gepaarde waarnemingen of
matched pairs)
Voor – en nametingen zijn verricht
Vraag: Is er gemiddeld genomen sprake van een daling tussen voor-en
nameting
Gevonden verschil in deze steekproef:
Gemiddelde: = -0.66
Standaard deviatie: sd = 0.4427
Probleem: Is het verschil in gemiddelde waarde dat we waargenomen (-0.66) hebben in
DEZE steekproef systematisch, d.w.z. Is deze steekproef redelijker wijze afkomstig uit
een populatie met een negatief gemiddeld verschil. Deze vraag beantwoorden door de
toetsingsprocedure uit te voeren
Kies onbetrouwbaarheid bijv. =0.01
Eenzijdige toets
Gemiddelde: = -0.66
Standaard deviatie: sd = 0.4427
Maak gebruik van toetsingsgrootheid T en bijbehorende steekproevenverdeling. Wij vragen ons eigenlijk af, of de populatie nu normaal
verdeeld is of niet. Daarna wordt de waarde van toetsingsgrootheid gemeten, ofwel T.
H0 verwerpen betekent dus: Er is gemiddeld genomen sprake
van een daling tussen voor-en nameting. Deze conclusie kunnen
we maken als de steekproevenverdeling (bij benadering) normaal
verdeeld is.
MAAR LET OP! - Steekproevenverdeling T bij benadering (voor
grote steekproefaantallen) normaal verdeeld (of tenminste wordt
ervan uitgegaan).
Kritische noot
De p-waarde wordt altijd uitgerekend onder de aanname dat de steekproeven verdeling van het verschil d normaal verdeeld is. Dit is zo
als:
de populatie van waaruit de waarnemingen zijn verricht normaal verdeeld is, of
als het steekproefaantal (n) ‘voldoende’ groot is
In het algemeen is dit moeilijk om na te gaan. Er zijn toetsen voor normaliteit van populatieverdeling gebaseerd op
steekproefwaarnemingen, maar voor kleine steekproeven zijn deze niet geschikt. Zelfs als ‘statistisch afwijkend’ van normaliteit, zegt dit
niet alles over de vorm van de steekproevenverdeling.
In het algemeen zijn de standaard (parametrische) toetsen robuust (bestand) tegen (sterke) afwijkingen van normaliteit (blijkt uit
simulatiestudies). Vaak zijn voor toetsen een n > 30 voldoende, zelfs wanneer de populatieverdeling erg scheef is.
In ieder geval kan je sterk aan de p-waarde twijfelen als het steekproefaantal erg klein is (zeg n < 20). In deze module beperken we ons
hoofdzakelijk tot data met steefproefomvang n < 20, waarbij de standaard p-waarde (gebaseerd op normaliteitsaanname van de
steekproevenverdeling) niet te vertrouwen is. Een oplossing daarvoor is toetsen op basis van rangnummers (vaak aangeduid als: non-
parametrische toetsen of verdelingsvrije toetsen).
Toetsen gebaseerd op rangnummers
4 soorten toetsen die kunnen worden gebruikt:
Wilcoxon rangteken (signed rank) toets als alternatief voor de t-toets voor één steekproef of voor gepaarde waarnemingen
(twee afhankelijke steekproeven, matched pairs). – Tweelingen onderzoek – Onderzoek met voor- en nameting
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vuurwerk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.