Nutriënten (voedingsstoffen), onderverdeeld in 2 groepen:
Macronutriënten
- Koolhydraten (brandstoffen)
o Opgebouwd uit glucose
- Proteinen (bouwstenen)
o Opgebouwd uit aminozuren
- Lipiden (brandstoffen)
o Opgebouwd uit tryglyceriden (glycerol + vetzuren)
Micronutriënten
- Vitaminen
- Mineralen
- Sporenelementen
- Water
Koolhydraten
Een koolhydraat is een organisch molecuul dat koolstof, waterstof en zuurstof bevat in een
verhouding van 1 : 2 : 1. Bekende koolhydraten zijn ondermeer de suikers en het zetmeel waaruit
ongeveer de helft van ons dagelijks voedsel bestaat.
De belangrijkste functie van koolhydraten is het leveren van energie. De drie belangrijkste soorten
koolhydraten zijn:
- Monosachariden; enkelvoudige suiker. Glucose behoort tot deze groep en is de belangrijkste
brandstof is ons lichaam. Monosachariden lossen gemakkelijk op in water en worden snel
door het lichaam vervoerd via bloed en andere lichaamsvloeistoffen.
- Disachariden; twee aan elkaar gekoppelde monosachariden. Sucrose hoort tot deze groep en
zijn tevens goed oplosbaar is water.
Afbraak van sucrose tot monosachariden gebeurd door hydrolyse. Alle koolhydraten moeten
via hydrolyse worden afgebroken voordat ze bruikbare energie kunnen leveren.
- Tri-Polysachariden; grote koolhydraatmoleculen welke ontstaan door gekoppelde mono- en
disachariden. Polysachariden zijn niet oplosbaar in water.
Glycogeen is een polysacharide dat uit onderling verbonden glucosemoleculen bestaat en
worden opgeslagen ter voorraad van energiebehoefte.
,Koolhydraten vertering; In het begin complete ‘ketens’ van voeding; Polysachariden. Vertering
begint mechanisch, door kauwen. Voedsel kleiner gemaakt waardoor enzymen er makkelijker bij
kunnen, later ook door hydrolyse. Vertering zorgt ervoor dat het wordt afgebroken tot kleine ketens:
Monosachariden. Deze vertering van koolhydraten door enzymen noemen we carbohydrases.
Enzymen die koolhydraten verteren zijn:
- Amylase afkomstig uit speeksel
o (wordt inactief door het maagzuur)
- Alpha-amylase afkomstig uit pancreas
- Sucrase, Maltase, Lactase afkomstig uit intestinaal
epitheel (borstelzoom in
de darmen)
Koolhydraten absorptie; via enterocyten (cellen die de
darmwand bekleden).
Enterocyten in middels:
- Gefaciliteerde diffusie (passief transport)
- Co transport (transport gebonden aan natrium
ion, naar binnen kost geen
energie.
Het vervolgens weer naar buiten
transporteren van het natrium
ion kost wel weer energie ATP
transport)
Enterocyten uit:
- Gefaciliteerde diffusie
Opname in de bloedbaan:
- vena portae hepatis
Lipiden (lipos = vet)
Hebben dezelfde structuur van het organisch molecuul als koolhydraten, echter bevatten ze in
verhouding minder zuurstof en kunnen ze kleine hoeveelheden van andere elementen bevatten,
waaronder fosfor, stikstof en zwavel.
Bekende lipiden zijn; vetten, oliën en wassen. De meeste lipiden zijn niet in water oplosbaar, maar
via speciale transportmechanismen kunnen ze zin het bloed worden vervoerd.
Lipiden vormen een essentiële bouwstof voor alle cellen en zijn afzettingen van lipiden belangrijk als
energiereserve. Wanneer lipiden worden afgebroken in het lichaam leveren ze ongeveer twee keer
zoveel energie als bij afbraak van dezelfde hoeveelheid koolhydraten.
Er zijn veel soorten lipiden in het lichaam. De belangrijkste groepen zijn;
- Vetzuren; zowel onverzadigde vetzuren als verzadigde vetzuren kunnen worden afgebroken
om energie te krijgen, maar door een voedingspatroon dat grote hoeveelheden verzadigde
vetzuren bevat, wordt het risico op hart en vaatziekten verhoogd.
o Verzadigde vetzuren; boter, vet vlees, ijsjes
, o Onverzadigde vetzuren; plataardige oliën, zoals olijfolie
- Vetten; meest voorkomende in het lichaam is triglyceriden. Losse vetzuren via
condensatiereactie aan een andere verbinding, glycerol, worden gekoppeld zodat een vet
ontstaat. In een triglyceride is een glycerol aan drie vetzuren gekoppeld.
o Vetten dienen als energiereserve, isolatie en als beschermd kussen voor organen.
o Verzadigde vetten; triglyceriden met verzadigde vetzuren, onverzadigde vetten;
triglyceriden met onverzadigde vetzuren.
- Steroïden; grote vetmoleculen, bekendste voorbeeld is cholesterol. Cholesterol is nodig om
celmembranen te onderhouden en om steroïde hormonen te vormen.
o Cholesterol afkomstig uit:
Voeding; dierlijke producten vlees, room en eierdooiers
Lichaam; lever kan grote hoeveelheden cholesterol synthetiseren
- Fosfolipiden; glycerol en twee vetzuren gekoppeld aan een niet-lipide groep. Fosfolipiden
zijn de meest voorkomende lipide onderdelen van celmembranen.
Lipiden vertering; vindt plaats door gebruik van lipases
(wateroplosbaar), deze enzymen zorgen voor chemische vertering;
knippen als het ware de vetzuren van de ketens af om deze apart af te
breken. Maakt van triglyceriden: glycerol en vetzuren.
- Linguaal lipase afkomst uit tongklieren
- Lipase afkomstig uit pancreas
- Galzouten
o Zorgen ervoor dat een vet bol meer aangrijpingspunten
heeft voor de enzymen om de vetten af te breken.
Galzouten hebben een hydrofiele en hydrofobe kant,
welke zicht met de hydrofobe kant aan de vetbol bind,
de hydrofiele kant is de bindingsplaats voor de
enzymen. Dit proces van binden van galzouten aan
vetbollen noemen we emulsificaties. Dit geeft als
gevolg dat het wordt omgezet in Micellen. Micellen
diffunderen door de brush borden van de darmwand.
(zijn monoglyceriden gekoppeld aan vetzuren).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nickkjonk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.