Hoofdstuk 10 voeding en vertering
10.1 je lichaam en je voedsel
Een goede darmflora is belangrijk voor een goede vertering, stimuleert de ontlasting en speelt een rol bij de afweer.
Probiotica: bacteriën in je voedsel die je gezondheid bevorderen
Prebiotica: onverteerbare plantenresten waar nuttige bacteriën in je darmen van leven
GROEPEN VOEDINGSSTOFFEN
• Koolhydraten: dienen als brandstof, ATP en bouwstof voor cellen (aardappelen, koeken)
• Vetten: brandstof, bouwstof voor membranen en hormonen en als warmte-isolatie (olijfolie, pinda’s)
• Eiwitten: bouwstoffen, niet op te slaan (vis, eieren)
• Water: bouwstof voor cellen, transportmiddel en warmtebuffer
• Mineralen: bouwstof en spelen een rol bij verschillende processen, spoorelementen: weinig van nodig
• Vitaminen: essentiële voedingsstoffen waar maar een kleine hoeveelheid van nodig is, gebreksziekte
Voedingsvezels: onverteerbare plantaardige koolhydraatmoleculen. Ze stimuleren de darmperistaltiek en daarmee een
goede doorstroming.
Additieven: stoffen die zijn toegevoegd om het voedingsmiddel aantrekkelijker of langer houdbaar te maken
Als ik pinda’s eet komt histamine vrij.
10.2 verteringsstelsel
De afbraak van moleculen uit het voedsel door enzymen heet vertering.
Door mechanische verkleining in je mond kunnen enzymen uit het speeksel de voedingsstoffen beter bereiken. Er zijn zes
grote speekselklieren. Speeksel bevat: amylase (breekt zetmeelmoleculen af), slijm (makkelijker kunt doorslikken) en
eiwitten (mondbacterie- en schimmeldodende werking).
Tijdens het slikken sluit het strotklepje de luchtpijp en sluit de huig de neusholte af. Spieren in de wand van je slokdarm
duwen de voedselbrokken naar beneden. Dat gebeurt met peristaltische bewegingen. Lengtespieren voor de voedselbrok
trekken samen, waardoor er ruimte ontstaat. Daarna trekken kringspieren achter het voedsel samen.
MAAG
Met sterke spieren kneedt de maag voedselbrokken en vermengt deze met maagsap. Het maagsap bestaat uit:
• Zoutzuur: laat eiwitten opzwellen zodat enzymen er beter bij kunnen, activeert eiwitsplitsende enzymen en doodt
bacteriën
• Pepsinogeen: inactief pro-enzym, onder invloed van zoutzuur → peptase, breekt eiwitten af tot polypeptiden
• Slijm: maagslijmvlies bedekt de binnenkant van de maag en beschermt de cellen van de maagwand
Aan de onderkant afsluiting maag door de kringspier van de maagportier. In de maag stopt de vertering van koolhydraten
door amylase bijna helemaal. De omgeving is te zuur en peptase breekt het meeste amylase af.
TWAALFVINGERIGE DARM
• Via maagportier
• Lever/galblaas en alvleesklier monden hieruit
• Door alvleessap stijgt de pH tot 8, bevat amylase en verteringsenzymen (breken grote koolhydraten, eiwitten en
vetten af. Voor de ververtering is ook gal (lever) van belang
DUNNE DARM
• Darmsapklieren geven enzymen af. Deze verteren koolhydraten, polypeptiden, DNA, RNA of vetten.
• Darmplooien bevat veel uitstulpingen (villi).
• De dekweefselcellen bevatten ook nog microvilli
DIKKE DARM
• Nemen water op
• Veel bacteriën
, ENDELDARM
• Slaat ontlasting op
10.3 enzymen
Enzymen zijn eiwitten die een bepaalde reactie versnellen zonder zelf te veranderen. Enzymen werken als katalysator om
de activeringsenergie te verlagen.
Amylase → zet amylose om
Het substraatmolecuul bindt aan de actieve plaats van het enzymmolecuul (enzymsubtraatcomplex). Op de actieve plaats
vindt een reactie plaats door het verbreken van atoombindingen in het substraat. Water splitst in H+ en OH-. Die binden
aan et gesplitste substraat waardoor de beide delen als reactieproducten loskomen van het enzym. Splitsing met behulp
van water heet hydrolyse. Enzymen werken substraatspecifiek en kunnen dus één type substraat katalyseren.
Doordat enzymen eiwitten zijn kunnen ze denatureren en dus hun structuur en werking verliezen.
Optimum temperatuur en pH: alle werkzame enzymen verrichten samen het hoogste aantal omzettingen per tijdseenheid
KOOLHYDRATEN AFBREKEN
De vertering van de polysacharide zetmeel tot glucose gebeurt in 2 stappen. Tijdens het kauwen mengt speeksel met
daarin amylase met je boterham. Het enzym breekt het zetmeel af tot de disacharide maltose. In de maag stopt deze
werking. Het gaat weer verder in de twaalfvingerige darm door instroom van amylase via alvleessap. De tweede stap
gebeurt door het enzym maltase uit de dunne darm. Dat zet maltose om in twee glucose moleculen. Eindproducten van
koolhydraatvertering zijn monosachariden, glucose, fructose en galactose.
EIWITTEN IN STAPPEN AFBREKEN
Het begint in de maag waar maagsapklieren pepsinogeen maken. In het zure milieu splitst een klein stukje af en verandert
in peptase. Peptase knipt eiwitten in kleinere stukken: polypeptiden en oligopeptiden. De alvleesklier produceert
trypsinogeen en chymotrypsinogeen. In de twaalfvingerige darm worden deze pro-enzymen actief: tryptase en
chymotryptase. De splitsing is altijd een peptidebinding. Uit de eiwitten ontstaan oligopeptiden.
Peptidasen knippen aan einde van een polypeptiden een aminozuur af: exopeptidasen → aminopeptidasen en
carboxypeptidasen
Peptidasen knippen in het midden: endopeptidasen → dipeptiden
DNA VERTEREN
Enzymen uit het alvleessap en darmsap breken dit af. De verschillende nucleasen uit de alvleesklier knippen in het midden
of splitsen aan het einde van de keten een nucleotide af. In de rest van de dunne darm nemen andere enzymen het
vervolg voor hun rekening. Zij splitsen de vijf base, fosfaten en de suikers (ribose en deoxyribose).
10.4 overgewicht en vet eten
Te veel koolhydraatrijk voedsel leidt tot overgewicht. Door een vetrijk dieet neemt de afgifte van gal toe. Gal is nodig bij
de vertering van vetten in de darm door het enzym lipase uit het alvleessap. Het enzym is in water opgelost en kan vet
slecht bereiken. De glycerolkoppen van een vetmolecuul richten zich naar de watermoleculen in de omgeving. Veel
vetmoleculen zijn opgebouwd uit een molecuul glycerol met een paar vetzuurmoleculen: mono-, di- of triglyceriden.
Water is een polaire stof, ze trekken elkaar onderling aan.
Gal helpt lipase om vetten in een waterige omgeving te verteren. Via de galgang stroomt gal naar de darm en naar de
galblaas (opslag). Galzure zouten hebben een polair en apolair deel en binden dus aan water als aan vetten. Grote
vetdruppels vallen uiteen in duizenden vetdruppeltjes: micellen. Er ontstaat een emulsie. De micellen geven een
vergroting van het oppervlak dus kan lipase sneller inwerken. Gal bevat naast galzure zouten ook bilirubine. Dat ontstaat
bij de afbraak van hemoglobine in de lever. In de dikke darm breken bacteriën bilirubine af → bruine kleur ontlasting.
10.5 opname van voedingsstoffen
De opname van voedingsstoffen heet resorptie. Dit vindt vooral plaats via transporteiwitten. Om te voorkomen dat allerlei
moleculen en darmbacteriën tussen de cellen door het lichaam binnengaan, zijn alle darmepitheelcellen strak verbonden
door tight-junctions. De cellen vormen een ondoordringbare laag tussen het darmlumen en het interne milieu.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper guusjevanboekel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
