Samenvatting van zowel de lessen als de artikels (basis én verdiepend).
Geslaagd in eerste zit: 17/20
Afgestudeerd (master of science in de verpleegkunde en vroedkunde - verpleegkundig specialist): grootste onderscheiding
SAMENVATTING – INTERDISCIPLINAIRE PERSPECTIEVEN OP ARBEID EN
GEZONDHEID
Les 1
Basismodellen
1. Een inleidende cursus (inhoud van de cursus)
− Kernvariabelen en – processen ivm arbeid en gezondheid
− Theoretische kaders ivm arbeid en gezondheid
− Onderzoeksbevindingen ivm arbeid en gezondheid
− Interdisciplinaire benadering van arbeid en gezondheid
2. Kernvragen (onderdeel Vlerick)
− Welke werkaspecten beïnvloeden het (psychisch) functioneren/de gezondheid van
werknemers?
− Wat zijn de micro-, meso-, en macro-gevolgen van het uitvoeren van werk?
3. Conceptueel kader
− Psychologisch functioneren/gezondheid: willen we voorspellen (afhankelijke variabelen)
o Voorbeeld gedrag: burn-out
o Voorbeeld welzijn: job satisfactie
o Voorbeeld attitude: rekening houden met straling op OK
− Arbeidssituatie: beïnvloedende factoren (onafhankelijke variabelen, oorzaken,
determinanten, energievreters)
− 5 A’s (job analyseren ikv 5 A’s)
o Arbeidsinhoud
▪ Voorbeeld: variatie/inhoud van de job
o Arbeidsomstandigheden
, ▪ Voorbeeld: protectiemateriaal
o Arbeidsvoorwaarden
▪ Voorbeeld: auto, dienstencheques (positief/negatief)
o Arbeidsverhouding
▪ Voorbeeld: relatie met collega’s
o Arbeidsorganisatie
▪ Voorbeeld: bedrijfscultuur (positief/negatief)
• Groot ziekenhuis, klein ziekenhuis
• Privé ziekenhuis, publiek ziekenhuis
− Moderator
o Een derde variabele die los staat van de onafhankelijke en de afhankelijke variabele
o Een derde variabele die de relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabele
beïnvloedt (versterken/afzwakken)
o Variabele buiten de werkcontext die de relatie beïnvloed
o Voorbeelden: geslacht, leeftijd, alleen wonen/samen wonen, wetgeving
▪ Mensen die alleen wonen ervaren mogelijks meer negatieve gevolgen van
stress dan mensen die niet alleen wonen
o Kan ook op macro-niveau: bijvoorbeeld kenmerken van een land
− Mediator
o Een derde variabele die afhankelijk is van de onafhankelijke variabele
o Een derde variabele die het effect van de onafhankelijke variabele omzet in een
afhankelijke variabele
o Verklaringsmechanisme
o Voorbeelden
▪ Goede relatie met baas → vertrouwen in baas (mediator) → performanter
werken
▪ FOMO → meer ICT-gebruiken (mediator) → kan invloed hebben op
slaapkwaliteit
• Met andere woorden: direct verband tussen FOMO en
slaapkwaliteit, why (verklaring) = ICT-gebruik
▪ Er bestaat een verband tussen mentale stress en gezondheid
• Mentale stress → invloed op darmbacteriën
• Darmbacteriën → fysieke gezondheid
− Soms kan een mediator ook een moderator zijn afhankelijk van hoe je de variabele
formuleert
,4. Arbeidspsychologische modellen
4.1 Michigan-model (Kahn et al., 1964)
− Wil je gezondheid en ziekte begrijpen dan weten we dat dit samen hangt met stress-reacties
− Stress hangt ook samen met de subjectieve omgeving
− We leven in een objectieve omgeving, maar creëren er een subjectieve omgeving (betekenis
geven) van door bijvoorbeeld te piekeren
− Deze subjectieve omgeving (oa wat je denkt van iemand) speelt een grotere rol in de stress-
reacties dan de objectieve omgeving
o Het is niet van de grootte van het ziekenhuis dat je stress krijgt (objectief)
o Maar wel van de betekenis die je er zelf aan geeft (sibjectief)
− EXAMEN: 2 soorten moderatoren
o MAAR dit hangt af van moderatoren zoals persoonlijkheid (individuele kenmerk)
o MAAR dit hangt af van moderatoren zoals sociale ondersteuning (omgevingskenmerk)
▪ Goede sociale ondersteuning kan de relatie tussen stress en
gezondheid/ziekte doen afzwakken
4.2 Job Characteristics Model (Hackman & Oldman, 1976)
− Vraag: beschrijf je droomjob
− Afhankelijke variabelen (outcomes)
o Job satisfactie
o Intrinsieke motivatie
o Werk effectiviteit
o Verminderde afwezigheid
o Verminderde turnover
− Hangt samen met enkele job karakteristieken (zie 5A’s)
5 kenmerken eigen aan ideale jobs
o 1. Variëteit van vaardigheden
o 2. Task identity: in welke mate is je job duidelijk afgelijnd, weet je wat de grenzen zijn
van je taak
o 3. Task significance: wat je doet vind je zinvol/betekenisgevend
o 4. Autonomie
o 5. Feedback ontvangen
− 3 mediatoren, verklaringsmechanismen (EXAMEN)
o Betekenisgevende factoren
▪ Meer variatie + duidelijk aflijning + zinvol → meer betekenisgevend →
uitkomsten
o Verantwoordelijkheid
▪ Meer autonomie → meer verantwoordelijk voelen → uitkomsten
o Het hebben van kennis
▪ Meer feedback → meer kennis → uitkomsten
− Kortom: je kan je job zodanig ontwerpen
− EXAMEN: 1 moderator
o Groei behoefte
▪ Niet iedereen wil autonomie, wil feedback krijgen → mensen verschillen
▪ Het positieve effect van deze 5 job kenmerken zal voornamelijk aanslaan bij
mensen met een grote groeibehoefte
, ▪ Mensen met een grote groei behoefte hebben meer voordelen van deze
jobkenmerken dan anderen
4.3 Person-Environment fit model (French, 1981)
− Manier van kijken naar problemen
− Elke mens heeft een objectieve omgeving
o Maar je vormt het tot een subjectieve omgeving (zie Michigan model)
− Je bent een objectief persoon
o Maar je hebt een bepaald zelfbeeld (subjectief persoon)
− Ideaal: fit tussen omgeving en persoon
o Objectieve misfit (mo)
▪ Voorbeeld: objectieve omgeving vereist een masterdiploma, maar heb je
momenteel nog niet
o Subjectieve misfit (ms)
▪ Voorbeeld: ik verwacht een intellectueel uitdagende job, maar mijn
subjectieve omgeving verwacht dit niet
− Dit model kijkt naar hoe mensen omgaan met een misfit = verschillende reacties
o Sommige mensen gaan dit reduceren door sociale steun te zoeken (copingedrag)
o Anderen gaan gebruik maken van projectie/verdringing (schuld op een ander
pojecteren) (defensiemechanisme)
− Een misfit kan leiden tot stressreacties en vervolgens gezondheid en ziekte beïnvloeden
− Vraag: hoe kan misfit gemeten worden?
4.4 JDC(S)-model (Karasek, 1979)
− Drie belangrijke kenmerken waarmee je arbeid en gezondheid kan beschrijven
o Psychological demands
▪ Taakeisen: werklast, regelvereisten, werkdruk, tijdsdruk
▪ Wat er van u verwacht wordt
▪ Niet bij iedereen hetzelfde
o Decision latitude
▪ Niet iedereen heeft evenveel zeggenschap = desicion authority
▪ Niet iedereen kan zijn vaardigheden evenveel gebruiken en ontwikkelen =
skill descretion
▪ Beslissingsruimte: controle, regelmogelijkheden, autonomie
o Social support
▪ Van de chef en collega’s
▪ Niet iedereen krijgt evenveel sociale steun
− 2 dimensies: job demands en decision lattitude
o Rechts onderaan: high strain (cel 1)
▪ Hoge job demands
▪ Lage decision lattitude
▪ Vergrote kans (at risk) op gezondheidsklachten
o Links bovenaan: low strain (cel 3)
▪ Lage job demands
▪ Hoge decision lattitude
o Links onderaan: passive (cel 4)
▪ Lage job demands (9 to 5)
▪ Lage decision lattitude (passieve job)
▪ Vervelen zich
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evadelange98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,99. Je zit daarna nergens aan vast.
