Ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 1: de prenatale periode
Het menselijk leven start na de bevruchting: conceptie. De prenatale ontwikkeling van de mens is
afhankelijk van 3 belangrijke factoren:
Groei
Dit is de toename van cellen, lengte en gewicht. Sterk afhankelijk van erfelijkheid, omgeving
(voeding) heeft minder invloed
Rijping
Dit is het ontstaan van nieuwe functies, lichamelijke n fysiologisch. Dit heeft niet veel te
maken met de omgeving maar vooral met erfelijkheid.
Leren
Dit heeft te maken met de erfelijkheid, zoals intelligentie maar de omgeving speelt hier wel
een belangrijke rol. Het gebruik van alcohol/drugs tijdens de zwangerschap zal dan niet de
intelligentie beïnvloeden maar de rijping van het zenuwstelsel
Bij de bevruchting begint de conceptie, de bevruchte eicel noem je dan de zygote. Er wordt in de
ontwikkeling van het ongeboren kind onderscheid gemaakt tussen drie trimesters:
Het eerste trimester (embryonale fase)
Het eerste trimester kun je verdelen in twee periodes:
o Germinale fase
Dit zijn de eerste twee weken waarin de innesteling plaatsvindt van de bevruchte
eicel in de baarmoeder. Eén cel deelt zich daarin tot een aantal biljoen cellen.
o De volgende 6 tot 10 weken
Hierin ontwikkelen zich het centrale zenuwstelsel, de ogen, het hart, de oren, het
gehemelte en de externe genitaliën. Nu noem je het een foetus.
Het tweede trimester
Dit duurt van de 4e tot de 6e maand. De foetus gaat allemaal bewegingen maken, na 21
weken zullen ook handen voeten en hoofd goed te onderscheiden zijn. In deze maanden
ontwikkelen de meeste reflexen zich. Deze reflexen geven onder andere informatie over het
functioneren van de hersenen.
Het derde trimester
Deze periode duurt van de 6e maand tot de geboorte. Nu zal de foetus vooral in gewicht
toenemen. Rond acht maanden weegt de foetus ongeveer 2700 gram, is hij 45 centimeter
lang en heeft hij een hersengewicht van 400 gram. Dat is erg veel in verhouding met de rest
van het lichaam. Aan het einde van de zwangerschap kan de foetus externe prikkels
onderscheiden zoals muziek, licht en smaak.
Reflexen
Als een embryo nog maar acht weken oud is kan het al reageren op aanraking en verandering in zijn
omgeving. Dit zijn reflexen, reflexen hebben de volgende kenmerken:
Reflexen zijn onwillekeurige bewegingen
Het eerste voorbeeld is het kloppen van het hart
Reflexen geven informatie over het goed of niet goed functioneren van het centrale
zenuwstelsel
Dit is de reden waarom de artsen bij de geboorte gelijk de reflexen moeten controleren
Reflexen worden bestuurd door de hersenstam
Sommige reflexen verdwijnen later weer omdat ze anders doelgerichte bewegingen op
ongelegen momenten kunnen verstoren.
1
,Een ongeboren mens kent acht reflexen die ontstaan in de baarmoeder (op volgorde van ontstaan):
De uterine withdrawal reflex
Ontstaat: tussen 5e en 7e week. Verdwijnt: 32e week
Het terugtrekken van het lichaam bij knijpen van de tenen.
De mororeflex
Ontstaat: tussen 9e en 12e week. Verdwijnt: tussen 2e en 4e maand na de geboorte
Ledematen worden eerst gespreid en sluiten zich met een zwaai naar voren: omklemreflex.
Functie is bij een schrikreactie waarbij de moeder moet vluchten kon het kind zich
vastklemmen aan de moeder.
De plantar reflex of Babinskyreflex
Ontstaat: 11e week. Verdwijnt: tussen de 7e en de 9e maand na de geboorte.
tenen spreiden zich bij het aanraken van de voetzool.
De palmar reflex of grijpreflex
Ontstaat: 11e week. Verdwijnt: tussen de 2e en de 3e maand na de geboorte.
vingers sluiten bij lichte aanraking op de palm van de hand.
De asymmetrische tonische nekreflex
Ontstaat: 18e week. Verdwijnt: tussen de 3e en de 9e maand na de geboorte.
Wanneer het hoofd naar één kant buigt, strekken het arm en het been van de zelfde kant.
De spinal galant reflex
Ontstaat: 20e week. Verdwijnt: tussen de 3e en de 9e maand na de geboorte
Bij stimulatie van buik of rug roteert of buigt het ruggenmergkanaal 45 graden naar de
gestimuleerde kant.
De rooting reflex en sucking reflex
Ontstaat: tussen de 24e en 28e week. Verdwijnt: tussen de 3e en de 4e maand na de geboorte
Bij lichte aanraking van de wang of de mondrand draait het hoofd in de richting van de
stimulus en gaat de mond open met uitgestoken toch als anticipatie op het zuigen.
De tonische labyrinthine reflex forewards
Ontstaat: 12e week. Verdwijnt: tussen de 3e en de 4e maand na de geboorte
Bij bewegen van het hoofd voor- en achterwaarts buigt het hoofd boven en onder het niveau
van de ruggengraat door.
Prenataal bewustzijn
Er zijn heel veel verschillende opvattingen over ons bewustzijn. Dit heeft te maken met de cultuur
waarin wij leven maar ook de tijd. De visie op het leven voor de geboorte heeft ook te maken met
het oordeel over bijv. abortus. In het westen bestaan onder andere de volgende visies:
De leertheoretische of behavioristische visie
De mens is na de geboorte een onbeschreven blad en wordt bepaald door leerervaringen.
Volgens deze visie is het aannemelijk te veronderstellen dat de mens voor de geboorte al
geconditioneerd wordt door zij prenatale ervaringen, dit zou kunnen verklaren dat de ene
mens rustiger of angstiger is na de geboorte dan de andere.
De biologische visie
Interne of erfelijke factoren bepalen de mens.
Volgens deze visie is het niet aannemelijk dat er sprake is van prenataal bewustzijn bij deze
interne factoren, hoewel bepaalde reacties op die factoren geregistreerd kunnen worden.
Deze reacties kunnen ook als onbewuste worden beschouwd.
De omgevingspsychologische visie
De mens wordt bepaald in wisselwerking tussen de sociale en de ruimtelijke/materiële
omgeving.
Verschillen van hartslag zouden kunnen duiden op een lage vorm van besef of weten.
2
, De cognitivistische visie
De informatiewerking en de zelfsturing van de mens zijn bepalend.
Deze visie gaat ervan uit dat bewustzijn aan het vormen van geheugen is gekoppeld. Er is
voor de geboorte nog geen sprake van bewuste geheugenvorming en van
geheugenstrategieën.
De psychoanalytische visie
De biologische aanleg en de opvoedingservaringen in de eerste levensjaren zijn belangrijk en
bepalend voor de persoonlijkheid.
Volgens deze visie is er wel sprake van een vorm van besef in de baarmoeder. Later wordt dat
besef weer vergeten en opgeslagen in het onbewuste.
De humanistische visie
Individuele belevingen, de ruimte voor zelfontplooiing en eigen verantwoordelijkheid zijn
bepalende factoren.
Deze stroming is een mix van de psychoanalyse en het behaviorisme dus hun uitgangspunten
kunnen hier ook worden toegepast.
Teratogenen
Middelen die van buiten komen en een schadelijke invloed hebben op de prenatale ontwikkeling
noem je teratogenen:
Alcohol- en/of drugsgebruik
Het gebruik van alcohol en of drugs tijdens de zwangerschap heeft altijd negatieve gevolgen
voor het ongeboren kind. Dit kan een laag geboortegewicht zijn of minder alert reageren na
de geboorte. Maar er zijn ook ergere gevolgen; geestelijke groei achterstand, te kleine
hersenen. Als de moeder rookt kan het zijn dat het kind niet goed leert om te reageren op
zuurstofgebrek, wanneer het zuurstofgebrek heeft zal het dan stoppen met ademen, met de
dood als gevolg; wiegendood.
Medicijnengebruik
Langdurig gebruik van medicijnen kunnen leiden tot ernstige lichamelijke afwijkingen;
misvorming, ontpreken van de grote hersenen, extra ledematen of een onduidelijke sekse.
Ondervoeding
Ondervoeding van de moeder kan leiden tot neurologische afwijkingen bij het kind. Ook
heeft het effect op de ontwikkeling van de hersenen, bijv. het verbanden leggen
(wisselwerking tussen de rechter en de linker hersenhelft).
Chemicaliën en stralingsgevaar
Er is nog niet veel bekend over dit gevaar. Wel weten we dat bij zeer hoge concentraties lood
en pcb’s er vergiftiging zal optreden (Hiroshima en Nagasaki)
Ongelukken
Verwondingen van de moeder kunnen worden opgevangen door het vruchtwater wat leidt
tot vroeggeboorte of een beschadiging van de foetus.
Infectieziekten
Onschuldige ziekten die de moeder heeft (bijv. rodehond), kunnen leiden tot afwijkingen bij
het kind. Ziekten zoals aids worden overgedragen op het kind. Een ander voorbeeld is de
geslachtziekte syfilis; de foetus kan pas met 4 maanden besmet raken. Gevolgen daarvan
zijn; geestelijke achterstand, blindheid en doofheid.
Psychische ziekten
psychische ziekten bij de moeder (of vader) kunnen effect hebben op het ongeboren kind.
Dit kan komen door erfelijkheid, stress, angst of depressies.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Willeke92. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.