Jurisprudentie OR – Belangrijkste rechtsregels
Inhoudsopgave
Bijeenkomst 1 – oprichting, vrijheid van vestiging......................................................................................... 3
Bijeenkomst 2 – organisatie, besluitvorming, vertegenwoordiging................................................................6
Doetinchemse Ijzergieterij RvC moet zich richten op vennootschappelijk belang en niet uitsluitend belang
van de aandeelhouders........................................................................................................................................6
Forumbank duale structuur, autonomie bestuur; AVA moet bevoegdheidsverdeling respecteren, zonder
grondslag geen bindende aanwijzingen. (later genuanceerd)............................................................................6
Wijsmuller bestuursbesluit, deelname bestuurders; besluit vloeit voort uit vrucht van onderling overleg .......6
Kleuterschool Babbel rechtspersoon kan aanspr. zijn o.g.v OD, gedragingen handelend persoon als
gedraging rechtspersoon aanmerken..................................................................................................................7
Nimox stemmen van een of meer aandeelhouders aangemerkt als handeling vennootschap en niet OD
aandeelhouder(s), behoudens bijz. omstandigheden..........................................................................................7
ABN Amro/VEB géén goedkeuringsrecht AVA over bestuursbevoegdheid zonder grondslag + strikte
interpretatie art. 2:107a lid 1 sub a BW (goedkeuringsrecht AVA identiteitswijzigingen onderneming)...........7
ASMI bestuur belang rechtspersoon + onderneming voorop en belang aandeelhouders in aanmerking
nemen; resultante benadering............................................................................................................................8
Cancún vennootschappelijk belang afhankelijk van omstandigheden v/h geval, in regel bepaald door
bevorderen v/h bestendige succes; joint-venture = ook continuering evenwichtige relatie betrokken partijen 8
Boskalis/Fugro AVA kan vennootschap niet verplichten tot agendering onderwerpen die tot bestuurstaken
horen....................................................................................................................................................................9
X BV/Staatssecretaris van Financiën […]............................................................................................................9
Sobi/Hurks instructierecht slechts uit grondslag, instructiemacht altijd. ...........................................................9
Meijers/Mast Holding-arrest weigering bestuurder tot uitvoering door AVA gewenste beleid is redelijke
grond voor ontslag; instructiemacht erkent......................................................................................................10
Bijeenkomst 3 – vermogensbeheer en bestuurdersaansprakelijkheid..........................................................10
Panmo Maatman-principe, bestuurder handelt als een redelijk handelend bestuurder. ................................10
Biggles . ..............................................................................................................................................................10
Van Waning/Van der Vliet bestuurder handelt jegens schuldeiser onrechtmatig indien deze toe laat of
bewerkstelligd dat schuld niet wordt betaald...................................................................................................10
Geocopter bestuurdersaansprakelijkheid ex art. 2:246 BW kan ook extern tot aanspr. o.g.v art. 2:248 leiden.
...........................................................................................................................................................................11
Willemsen/NOM norm interne aanspr. 2:9 BW geldt ook voor aanspr. o.g.v OD. Norm schept hoge drempel.
...........................................................................................................................................................................11
Berghuizer Papierfabriek zelfde ratio als Willemsen/NOM; stelplicht en bewijslast rusten op bestuurder. . . .12
Ontvanger/Roelofsen externe aansprakelijkheid o.g.v. OD, twee hoofdvarianten; Beklamel en Van
Waning/Van der Vliet........................................................................................................................................12
1
, Zandvliet/ING het staat bestuurder in beginsel vrij te bepalen welke schuldeisers worden voldaan. Geen
aanspraken voor overblijvende schuldeisers.....................................................................................................12
Spaanse villa externe bestuurdersaansprakelijkheid; lichtere maatstaf van art. 6:162 (zonder ernstig verwijt)
buiten bestuursfunctie.......................................................................................................................................13
Tulip Air externe bestuurdersaansprakelijkheid...............................................................................................13
Le Roux Fruit Exporters doorbraak aanspr. o.g.v. 2:11 BW; voor indirecte bestuurder geldt niet de maatstaf
van persoonlijk ernstig verwijt, omkering bewijslast........................................................................................13
Ingwersen q.q./Source BV selectieve betaling (in licht van faillissement) leidt niet per definitie tot
bestuurdersaansrp. Hangt af van omstandigheden en onzorgvuldigheid bestuurder.....................................14
Mobile Services relativering onweerlegbare bewijsvermoeden van art. 2:138/248 lid 2 BW, beginsel v.
collectief bestuur geldt intern (2:9) niet extern.................................................................................................15
D-Freight doorbraak aansprakelijkheid o.g.v. art. 2:11 BW (zie Le Roux Fruit) ...............................................15
Bijeenkomst 4 – jaarrekening en geschillenbeslechting................................................................................16
Gucci Enquêterecht, twee-fasen-opzet; eerst wanbeleid vaststellen, dan pas voorzieningen. ........................16
Cancun enquêterecht kan als middel worden gebruikt om machtsovername te bestrijden. ...........................16
OGEM I & II enquêterecht; wanbeleid; sprake indien blijkt van ernstige strijd met elementaire beginselen
van verantwoord ondernemerschap. Omstandigheden....................................................................................17
SNS concernenquête; enquêtebevoegdheid aandeelhouders in moeder bij (klein)dochtervennootschappen.
(i) sprake van groep 2:24b? (ii) beleid dochter door moeder mede bepaald?..................................................18
Chinese Workers enquêtebevoegdheid; economisch afgeleid-gerechtigden bevoegd, indien gelijkgesteld met
aandeelhouders.................................................................................................................................................18
Sirowa uitkoop aandeelhouders o.g.v. 2:201a BW; abstraheren van gevolgen waardeverminderende
handelingen uitkopende aandeelhouder. Reële prijs vaststellen......................................................................18
Bijeenkomst 5 – concernverhoudingen I...................................................................................................... 19
UVO/Lopik voor toepassing art. 2:240 lid 3 moet dochter worden aangemerkt als een derde .......................19
COR TNT/TNT uitleg WOR-begrip art. 33 WOR ‘in een groep verbonden ondernemers’. ................................20
COR NS/NS Groep aanpassen corporate governance onderworpen aan adviesrecht COR; doorgaans wel. ...22
OR XS4ALL/KPN enquêtebevoegdheid dochter t.o.v. overige concernonderdelen ..........................................23
Bijeenkomst 6 – Concernverhoudingen II..................................................................................................... 23
Albada Jelgersma II doorbraak van aansprakelijkheid (OD, indirecte doorbraak) in concern; zorgplicht
moeder tegenover schuldeisers dochter; intensieve en indringende bemoeienis.............................................23
Coral/Stalt Doorbraak aanspr. OD (indirect), zorgplicht moeder tegenover schuldeisers dochter. Wetenschap
van benadeling schuldeiser aan moeder toegerekend indien intensieve bemoeienis vaststaat......................24
Sobi/Hurks doorbraak aanspr. OD, structuur-gerelateerde doorbraak; stappenplan aanspr. moeder bij
verwijtbaar stilzitten..........................................................................................................................................25
Handelswijze voorgaande arresten...................................................................................................................26
Comsys doorbraak aanspr. OD o.b.v. zorgplicht voortvloeiende uit risico-inherente inrichting van het
concern..............................................................................................................................................................26
Rainbow doorbraak aanspr. o.g.v. vereenzelviging; uitzonderlijke omstandigheden nodig ...........................27
2
, Hanzevast/G4 Beheer doorbraak aanspr. OD, Ontvanger/Roelofsen norm; voorbeeld zorgplicht. ................28
Paraplukredietarrest..........................................................................................................................................28
Bia Beheer 403-verklaring is geen borgtocht, regeling met dochter betekent niet afstand van vordering
jegens moeder; wel vermindering vordering op moeder..................................................................................28
SNS/Curatoren verzet tegen beëindiging 403 gegrond, tenzij rechter vordering onmiskenbaar ongegrond
acht....................................................................................................................................................................29
Bijeenkomst 7 – herstructurering, overname(bescherming) en liquidatie.....................................................29
Lampe/Tonnema belangenafweging conform redelijkheid en billijkheid bij wijziging statuten ten nadele van
minderheidsaandeelhouder...............................................................................................................................29
RNA handhaven van beschermingsconstructies tegen ongewenste overnames gerechtvaardigd? Afweging
van belangen, adequate reactie op dreiging? RNA-norm voor rechtvaardiging beschermingsconstructie.....30
Centaurus/Versatel gedragsnormen bij gebruik juridische fusie als uitstotingsinstrument. ...........................31
Rb. Zeeland-West-Brabant ECLI:NL:RBZWB:2018:4728 regels m.b.t. turboliquidatie .....................................32
Bijeenkomst 1 – oprichting, vrijheid van vestiging
Zaaknaam Onderwerp Rechtsregel
Astro/Pierson Doeloverschrijding door Bij de beoordeling van de vraag of het
hoofdelijke statutaire doel door een bepaalde
aansprakelijkheidsstelling, rechtshandeling wordt overschreden, behoren
concernverhoudingen. alle omstandigheden van het geval in
aanmerking te worden genomen, waaronder
concernverhouding indien daarvan sprake is.
Kleuterschool Toerekening OD aan Een rechtspersoon kan aansprakelijk worden
Babbel rechtspersoon gesteld voor een onrechtmatige daad indien
(Reuvers/Gemeent de gedraging van de handelende persoon in
e Zwolle) het maatschappelijk verkeer als gedraging van
de rechtspersoon kan worden aangemerkt.
Mandir Toerekening kennis Zie p. 751 AA-bundel
functionaris aan
rechtspersoon
Treston/HDI Toerekening bestuurlijke De wetenschap van bij een transactie
kennis of onkunde betrokken bestuurders ter zake hun eigen, met
de belangen van de vennootschap strijdige
belangen en van het onrechtmatig handelen,
kan niet gelden als wetenschap van de
vennootschap.
Vrijheid van vestiging
Centros Vestiging filiaal in een Er is geen sprake van misbruik van recht indien
andere lidstaat een onderdaan van een lidstaat een
vennootschap opricht in een andere lidstaat
Onderdaan Denemarken waar de regels van het vennootschapsrecht
hem minder beperkingen opleggen (en
Engeland filiaal in daarmee het meer bezwarende recht van zijn
Denemarken eigen lidstaat omzeild). Het recht om een
3
, vennootschap in het leven te roepen in andere
Inbound perspectief lidstaten, is inherent aan de uitvoering van de
Denemarken stelde vrijheid van vestiging.
voorwaarden
Inspire Art Vestiging filiaal in andere Toepassing van strengere eisen op inbound
lidstaat perspectief is onderhevig aan een
rechtvaardigingsgrond. Rechtvaardigingsgrond
Engeland filiaal in moet aan viertal voorwaarden voldoen:
Nederland (i) Dwingende redenen van algemeen
belang;’
(ii) Geschiktheid;
Inbound perspectief (iii) Geen discriminatie;
Nederland stelde (iv) proportionaliteit
voorwaarden
Daily Mail Verplaatsing Het valt niet onder de vrijheid van vestiging
hoofdbestuur naar indien enkel het hoofdbestuur van de
andere lidstaat vennootschap wordt verplaatst. In dat geval
blijft het vennootschapsrecht van het
Engeland homestate van toepassing. Vanuit outbound
hoofdbestuur in perspectief mogen voorwaarden worden
Nederland gesteld en is er geen sprake van vrijheid van
vestiging.
Outbound perspectief
Engeland stelde
voorwaarden
Cartesio Vestiging hoofdbestuur in Omdat enkel de zetel van het hoofdbestuur
andere lidstaat wordt verplaatst, geldt dat het land van
herkomst en waar de statutaire zetel is gericht
Hongarije voorwaarden mag stellen, omdat dat
hoofdbestuur naar Italië rechtsstelsel van toepassing blijft.
Outbound perspectief HvJ geeft een dictum:
Hongarije stelde
voorwaarden “Stel cartesio zou statutaire zetel willen
verplaatsen, dan mag het outbound land geen
voorwaarden stellen, want ander rechtsstelsel
wordt van toepassing op de vennootschap. Dit
valt vanuit outbound perspectief wel onder
vrijheid van vestiging.
Uberseering Vestiging hoofdbestuur in Het HvJ concludeert dat het door een lidstaat
andere lidstaat ontzeggen van de procesbevoegdheid aan een
vennootschap die rechtsgeldig is opgericht
Nederland naar het recht van een andere lidstaat, en haar
hoofdbestuur naar werkelijke zetel (hoofdbestuur) heeft in die
Duitsland eerste lidstaat, in strijd is met het vrije verkeer
van vestiging.
Inbound perspectief
Duitsland stelt
4