Dit is een uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 4 van het boek 'Van gedachten wisselen'. De samenvatting bevat 8 pagina's. Ik heb de punten die naar mijn idee belangrijk zijn er in beschreven.
Van gedachten wisselen, hoofdstuk 4
‘De boel bij elkaar houden’: met harde of met zachte hand? Politieke filosofie I
4.1 De democratische rechtsstaat
De haviken stellen dat de overheid krachtdadig moet optreden en de vrijheid van burgers moet
beperken, opdat de veiligheid en daarmee de vrijheden die onze democratie kenmerken behouden
blijven. Iedereen moet iets van zijn vrijheid inleveren en instemmen met vergaande bevoegdheden
van de overheid die zijn veiligheid garanderen. Daartegenover staan de duiven, die vasthouden aan
de principes en grondrechten van de democratische rechtsstaat. Niet strafmaatregelen, maar
scholing en perspectief op werk zouden radicalisering onder moslims moeten tegengaan.
In de politieke filosofie staat de vraag naar de relatie tussen burgers en overheid centraal. In de
democratische rechtsstaat zijn de burgers beschermd tegen de macht van de overheid. De politieke
filosofie denkt na over de principes van de rechtsstaat.
In dit hoofdstuk gaan we in op de klassieke politieke filosofie van Hobbes, Locke en Rousseau. Eerst
zullen we ingaan op de principes van de rechtsstaat en geven we een algemene beschrijving van de
theorie van het sociaal contract.
De principes van de rechtsstaat
Tot de belangrijkste principes van de rechtsstaat behoren vrijheid, gelijkheid, bescherming tegen de
macht van de regering en de scheiding van Kerk en Staat. De beginselen van vrijheid en gelijkheid
worden vastgelegd in de grondrechten. Internationaal zijn deze rechten vastgelegd in de Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens.
Het beginsel van gelijkheid houdt primair in dat het ene individu niet meer rechten heeft dan
anderen.
De scheiding der machten
De belangrijkste peiler onder de rechtsbescherming van de burger tegen de macht van de overheid is
de trias politica, de scheiding der machten. Montesquieu (1689-1755) betoogt dat de wetgevende
macht, de rechterlijke macht en de uitvoerende macht gescheiden moeten zijn. Deze scheiding
voortkomt dat de overheid zomaar de wet kan veranderen als dat haar goed uitkomt. Vallen de drie
machten in een persoon of instantie samen, dan bestaat het gevaar van machtsmisbruik of tirannie.
Rechtsbescherming
De rechtsbescherming van burgers tegen de overheid houdt in dat de overheid een
onthoudingsplicht heeft. De vrijheden van burgers mogen niet zonder meer worden ingeperkt.
Burgers moeten de gelegenheid krijgen om zichzelf te verdedigen wanneer zij aangeklaagd worden.
Iedereen moet zijn vervolgen kunnen laten toetsen door een rechter. Dit beginsel wordt de habeas
corpus-bepaling genoemd.
De rechtsstaat en het sociaal werk
Deze principes van de rechtsstaat werken ook door in de praktijk van het sociaal werk. Cliënten
genieten rechtsbescherming tegenover de sociaal werkers. De sociaal werkers moeten zich aan de
wet houden en mogen niet naar eigen goeddunken handelen.
De laatste jaren kent de overheid ook een zorgplicht. Dit betekent dat zij een actieve houding en
positieve verplichting heeft tegenover haar burgers ten aanzien van het realiseren van sociale
grondrechten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annemieks. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
