Samenvatting
Samenvatting vraagstukken late levensfase
- Instelling
- Universiteit Leiden (UL)
Samenvatting van alle stof die besproken wordt in het vak vraagstukken late levensfase.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 52 pagina's
Voorbeeld 4 van de 52 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Vraagstukken Late Levensfase2023
Thema 1: Nieuwe fase
Ouderengeneeskunde in de praktijk (Chirurgische oncogeriatrie)
De incidentie van darmkanker neemt toe met de leeftijd en door de vergrijzing stijgt dus de incidentie.
50% van de patiënten met CRC is > 70 jaar.
Ouderen patiënten met CRC hebben in vergelijking met jongere patiënten andere tumor kenmerken,
behandelingen en eigenschappen. Zo is er veel co-morbiditeit: HVZ, diabetes etc. Dit heeft een
invloed op behandelingskeuzes en overleving. Zo is co-morbiditeit geassocieerd met een verhoogd
risico op postoperatieve mortaliteit.
Relatieve survival = maat voor ziekte specifieke overleving.
Geconditioneerde survival = survival onder de conditie dat….
De mortaliteit bij ouderen treedt vooral op in het eerste jaar t.o.v. de mortaliteit bij jongeren.
Factoren van invloed: leeftijd, stadium, comorbiditeit, spoedopname, complicaties.
Geslacht en SES hebben geen invloed!
Er is 12,4% mortaliteit in het eerste jaar. Verder onderzoek naar risicofactoren is van belang.
Bij mortaliteit kunnen er verschillende oorzaken worden aangegeven op het CBS formulier:
1. Overleden aan colorectale kanker - CRC primaire oorzaak
2. Overleden met colorectale kanker - CRC onderliggende oorzaak
3. Overleden aan andere oorzaak - CRC geen oorzaak
Bij 25% van de ouderen is de mortaliteit toegeschreven aan postoperatieve complicaties. Dit moet
meegenomen in de behandelkeuze.
Veranderde farmacologie
Het gebruik van geneesmiddelen neemt toe met de leeftijd. Dit leidt tot polyfarmacie = het chronisch
gebruik van meer dan 5 geneesmiddelen.
Bij 75+-ers is er bij 45% sprake van polyfarmacie.
Er zijn steeds meer problemen met medicijngebruik vanwege een stijging van het aantal
geneesmiddelen, nieuwe complexe werkingsmechanismen, vergrijzing, polyfarmacie en een toename
van het aantal zorgverleners.
Bij ouderen is er sprake van een veranderde farmacokinetiek. Door de veranderingen in
lichaamssamenstelling verandert de distributie. Zo is er bij hydrofiele medicatie een vermindering van
halfwaardetijd en distributievolume, terwijl er bij lipofiele medicatie een vermeerdering is van
distributievolume en halfwaardetijd. Absorptie vanuit andere locaties (dan via de GI tractus) is vaak
ook veranderd doordat de oudere patiënt minder lichaamswater, meer lichaamsvet en slechte
vascularisatie heeft. Absorptie vanuit intramusculaire en percutane locaties lukt daarom soms niet
goed. De lagere concentratie serum gebonden eiwit kan leiden tot een verhoogde concentratie vrije
moleculen. Wat betreft het metabolisme is vooral de intrinsieke activiteit van fase I reacties
verminderd. Dit kan leiden tot medicatie die langer actief is dan verwacht of dat medicatie niet actief
of veel later actief wordt (o.a. first-pass effect).
,Samenvatting Vraagstukken Late Levensfase
2023
Ook treden er veranderingen op in farmacodynamiek → Veranderingen in receptordichtheid,
receptor structuur, signaaltransductie en weefselstructuur. Hierdoor is er een afname van het
homeostatische reserve.
Leeftijd gerelateerde veranderingen van gevoeligheid:
+ alcohol
+ benzodiazepines
+ fenprocoumon
+ GI effecten van NSAIDs
+ centrale effecten van geneesmiddelen met anticholinerge werking
- alfa modulatie
- bèta modulatie in hartweefsel
Door de polyfarmacie bij ouderen is er meer kans op interacties. Er zijn drie typen interacties die
kunnen optreden:
1. Voor toediening → neerslag kan ontstaan wanneer ze gemengd worden (bijv. fosfaten en
calcium)
2. Als 1 medicijn die kinetiek van het andere medicijn beïnvloedt (bijv. ciprofloxacine remt het
metabolisme van coumarines)
3. Moleculaire interacties op het level van de receptoren (bijv. propranolol remt de effectiviteit
van salbutamol bij astma).
Interacties die de kinetiek veranderen zijn erg klinisch relevant. De vier levels waarop dit op kan
treden: absorptie, binding, veranderde activiteit van cP450, excretie.
,Samenvatting Vraagstukken Late Levensfase
2023
Farmacodynamische interactie houdt in dat 2 typen medicatie concurreren voor dezelfde receptor. Als
de medicijnen agonisten zijn is er sprake van competitief agonisme. Als 1 medicijn de receptor
activeert en de ander inhibeert is er sprake van antagonisme. Synergisme is de situatie waarin 2
verschillende medicijnen hetzelfde fysiologische proces activeren bij verschillende mechanismen.
Bijwerkingen zijn een veel voorkomende oorzaak van opname van ouderen. Ze zijn hier gevoeliger
voor dan jongeren door verschillende medicatie die effect hebben op het CZS. Verder is het belangrijk
te letten op de prescribing cascade. Dit houdt bijwerkingen niet erkend worden en er nieuwe
geneesmiddelen worden voorgeschreven voor bijwerkingen.
Bijwerkingen van verschillende medicijnen:
- Benzodiazepinen - sedatie, verwardheid, ataxie
- NSAIDs - vocht vasthouden, ulcera
- Opioïden - sedatie, verwardheid, constipatie
- Antiarrhythmica - verwardheid, urine retentie
- Antipsychotica - dyskinesieën, rigiditeit, verwardheid, sedatie
- Diuretica - dehydratie, hyponatriëmie, glucose intolerantie, orthostatische hypotensie
Ouderdom verhoogt het risico op vallen. Ongeveer 40% van de 85+ers valt elk jaar. Dit kan
leiden tot serieuze problemen. Verschillende medicijnen kunnen het risico verhogen. Diuretica
en nitraten → orthostatische hypotensie. ACE-remmers en bètablokkers → arteriële hypotensie.
Psychoactieve medicatie vergroot ook het risico op vallen door balansproblemen, duizeligheid en
orthostatische hypotensie.
- Antipsychotica → pyramidale verstoringen, syncope, sedatie, orthostatische hypotensie
- Tricyclische antidepressiva → orthostatische hypotensie en ritmestoornissen
- SSRI’s → minder bijwerkingen, maar gelijk risico op vallen als bij TCAs
- Benzodiazepinen → ouderen hebben een hogere sensitiviteit voor benzodiazepinen.
- NSAIDs → soms geassocieerd met vallen, maar de oorzaak is onbegrepen.
Om het risico op medicatie geïnduceerde vallen te verminderen: herzien medicatielijst, voordeel-
nadeel balans, kiezen voor andere medicatie met minder bijwerkingen, aantal medicijnen proberen te
verminderen.
, Samenvatting Vraagstukken Late Levensfase
2023
Dubbele incontinentie = het onvermogen om ontlasting en urine op te houden en te evacueren op de
plaats en tijdstip van keuze.
Minimaal 15% van de 75+ ers heeft last van dubbele incontinentie → verminderde kwaliteit van
leven. Communicatieve en mobiliteitsproblemen zijn sterk geassocieerd met urine incontinentie.
Mobiliteit en ontlasting consistentie verbeteren kan belangrijk zijn voor het controleren van de
symptomen.
Naast bijwerkingen en interacties, moet er bij ouderen ook rekening gehouden worden met toxiciteit.
Bij ouderen kunnen sommige medicatie snel leiden tot toxische concentraties, door een kleiner
distributievolume, verminderde excretie of een verminderd metabolisme.
Of de toxische concentratie bereikt wordt hangt af van lichaamsgewicht, excretie, metabolisme en
serum eiwitbinding.
Therapietrouw is verder een groot probleem bij ouderen. Door veel verschillende soorten medicatie en
verschillende doseringen, worden er sneller fouten gemaakt. Er zijn diverse hulpmiddelen om dit te
voorkomen. Levenslange medicamenteuze therapie kan leiden tot weigering of het vergeten van het
innemen van medicatie. Individuen met meerdere chronische ziektes zijn minder therapietrouw over
het algemeen.
Oorzaken van slechte therapietrouw: hoge medicijnkosten, verminderde perceptie van
voordelen therapie, en somatische problemen (verminderde visie, verminderd geheugen,
aanwezigheid van bijwerkingen).
Bij ouderen wordt vaak een lage dosering voorgeschreven. Verder moet bij het voorschrijven van een
nieuw medicijn rekening gehouden worden met de volgende dingen:
Normale veroudering
Veroudering is een tijdsafhankelijke achteruitgang veroorzaakt door cumulatie van onvolledige
reparatie van de schade. De schade die ontstaat is voorspelbaar maar de locatie en het tempo wisselen
per persoon. Personen van dezelfde leeftijd kunnen daarom sterk verschillen in de mate van
veroudering. Wat “normale” veroudering is is lastig te bepalen. Wat geen normale veroudering is
wordt gedefinieerd als “ziekte” of “frailty”(kwetsbaarheid).
“Frailty” = de ontregeling van meerdere orgaansystemen waardoor een persoon toegenomen
gevoelig is voor diverse stressoren.
Kenmerken van kwetsbaarheid: vallen, verminderde mobiliteit, delier, ondervoeding en
polyfarmacie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberdegraaf1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50155 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen