OVERZICHTSTABEL Inleiding en geschiedenis van de psychologie
PERSOON VISIE
Hoofdstuk 1 Ideeën uit de oudheid
Hippocrates Hippocratisch corpus: Geschriften waarin
ziekten als natuurlijke fenomenen werden
beschouwd ipv iets demonisch.
Humorale theorie: ziekte is resultaat van
onevenwicht in 4 stoffen (humoren): Bloed, gele
gal, zwarte gal, slijm. Begin geneeskunde.
Socrates Leraar Plato. Liet leerlingen dialogen voeren om
aangeboren capaciteiten voor vinden van waarheid te
ontdekken. Liet niks na. Nativisme
Plato Leerling Socrates, Socratische dialogen
geschreven. Bevatte ook eigen ideeën; basis
mentale psychologie (combinatie nativisme,
rationalisme (deductie)).
Stichtte de Academie.
Onderscheid Verschijningen en Ideale vormen.
(idealisme): Allegorie van de grot (onderscheid
verschijningen/ideale vormen. Gevangenen vast
in grot, zien alleen achterwand, buiten grot
lopen mensen met poppen/stokken die
schaduwen maken op wand; Gevangen
onvolledig bewust van gebeurtenissen buiten
grot. (schaduwen = verschijningen, echte
gebeurtenis (mensen met poppen) = ideale
vormen)
Model van de Psyche (Paardenmenner lust,
moed, rede)
Ideeën naar Westen (Christendom)
Aristoteles Leerling Plato, tegen nativisme;
Empirisme. Ontkende echter niet aangeboren
ideeën.
Stichtte het Lyceum
Rangschikking van de Psyche (Taxonomie):
Complexiteit organisme: Vegetatieve zielen
(voeden/voortplanten), Sensitieve zielen
(Anticiperen en zintuiglijke ervaring), rationele
zielen (redeneren, mens).
Categorieën van ervaringen: Filters waardoor je
wereld ziet: substantie, kwantiteit, kwaliteit,
plaats, tijd, relatie, activiteit.
4 essentiële componenten van oorzaken:
materieel, formeel, efficiëntie en uiteindelijke
oorzaak
Ideeën naar Oosten (Islam)
,Democritus Atoomtheorie
Epicurus Voorstander atoomtheorie, ontwikkelde eigen filosofie er
omheen
Lucretius De Rerum Natura (gedicht waarin hij Epicurus en filosofie
prees)
Pythagoras Wiskunde en relatie tot fysieke wereld
Heraclitus Onderzoek relatie stabiliteit en verandering
Zeno Oneindigheid
Protagoras Puur menselijke ervaring/gedrag. Mens is maat van alle
dingen.
Al Kindhi Indo Arabische nummering (algebra); getallen 0-9.
Alhazen Wat gebeurt er als je ziet? Straling van ogen die
voorwerpen aftasten OF Straling van object naar ogen
(voorstander); Camera obscura: donkere doos met klein
gaatje, beeld komt ondersteboven in doosje, ook in
netvlies.
Avicenna Externe zintuigen: Ontvangen van ervaringen
via zintuigen (Estimations (info buiten naar
binnen))
Interne zintuigen: verbeelding, geheugen
(Appetites (info van binnen naar buiten,
wensen/motivaties))
Floating Man experiment (hebben mensen
zelfbewustzijn? (begin dualisme): Man in zwarte
ruimte zonder zintuiglijke ervaring bewustzijn?
Ja: Geest onafhankelijk van lichaam
Overige begrippen: Sofisten: Specialiseerden zich in aanleren vaardigheden
retorica en spreken in openbaar.
Nativisme: Aangeboren kwaliteiten belangrijkste bron
kennis.
Rationalisme: Kennis niet door ervaring, maar
rationaliseren van eigen aangeboren ideeën. Niet via
gevoelens, maar rede.
Deductie: Algemeen naar specifiek
Inductie: Specifiek naar algemeen
Verschijningen: Bewuste ervaring van iets. (boom)
Ideale vormen Achter verschijning zit meer; er is een
abstract idee wat waar is .
Idealisme: Zintuigen niet te vertrouwen. Ideale vorm wel.
Empirisme: Kennis uit omgeving, moet verwerkt worden
door zintuiglijke ervaring (inductie)
,Hoofdstuk 2 Descartes, Locke, Leibniz
Descartes Nativisme, rationalisme, dualisme,
interactief dualisme (Geest en lichaam los
maar interacteren met elkaar).
Analytische meetkunde (algebra)
Assenstelsel (cartesian frame)
Innate idea’s (aangeboren ideeën)
Methodologische twijfel (twijfel aan alles).
Cogito ergo sum (ik denk dus ik besta).
(Bewijs: Floating man)
Simple natures (axioma’s): Extensie en
beweging. Universum uit deeltjes (vuur,
lucht, aarde)
Tegen zielen Aristoteles; alleen rationele
ziel. Daaromheen kon alles worden
verklaard door Mechanistische fysiologie:
lichaam als machine, ziel onsterfelijk.
Zenuwen: holle buizen met animal spirit
(hersenvocht) --> reflex (verschuiving
hersenvocht door buizen naar hersenen.
Automatisch vs aangeleerd). Geen ziel
nodig. Maar belangrijke verschijnselen door
wisselwerking beide.
Psyche (los van lichaam) niet te bestuderen
Elizabeth van Bohemen Interactieprobleem: Hoe interacteren materieel en
immateriële geest? (antwoord Decartes:
pijnappelklier, want lichaam dubbel, ziel 1.)
Locke Leerling Descartes; Geen dualisme; geest
ook als machine.
Empirisme (verder op Aristoteles). Geest =
tabula rasa die met ervaring gevuld kan
worden. Kennis is interactie met
buitenwereld.
Sensaties + Reflecties = Herinnering
Eenvoudige ideeën (rood, rond)
combineren tot complexe ideeën (appel),
dus kennis is ervaring.
3 soorten kennis: Intuïtief (geen
gedachten), Demonstratief (redeneren),
Sensitief (associaties, verstoord want
afhankelijk van zintuigen).
Associatie van ideeën (gelijkenis en
contiguïteit) Later uitgewerkt door Hume
Molyneux Ondersteunde Locke; blinde man die weer kan zien
, --> kan sensaties hebben maar snapt niet wat het is,
geen associaties. kennis moet je leren.
Oliver Sacks Toonde Molyneux aan met cirkelexperiment
kinderen (behulpzaamheid, driehoek vierkant
rondje)
Gallileo Primaire kwaliteiten (omvang/massa; vorm,
beweging, aantal) en Secundaire kwaliteiten (door
perceptie; reuk, kleur, smaak)
John Mill Mensen zijn product van omgeving. Geïnspireerd
door Locke: Sociaal contact
Gottfried Leibniz Rekenmachine, binair rekenen,
infinitesimaal rekenen.
Door op Decartes; stukje over waarneming,
geest actief.
Geïnspireerd door Spinoza en van
Leeuwenhoek; wereld bestaat uit levende
materie geladen met energie en belichaamd
met ziel:
Monaden (eenheid): Simpele monaden
(waarneming), Sentient monaden
(aarneming, bewustzijn), Rationele
monaden (begin Apperceptie, redeneren),
Opperste monade (God)
Parallellisme
Lichaam geen machine.
Spinoza Pantheïsme: God is het hele universum
Van Leeuwenhoek Microscoop
Overige begrippen Parallelisme: (Ziel en lichaam functioneren parallel
aan elkaar)
