2.1 Menselijke en dierlijke cellen
Je leert welk organisatieniveau cellen hebben, welke onderdelen ze bevatten en wat hun bouw en
functie is
Organisatieniveaus in de biologie:
− Molecuul = verbinding tussen atomen
− Organel = onderdeel van cel met bepaalde functie
− Cel = bouwsteen van alle organismen
− Weefsel = groep cellen met dezelfde bouw en functie
− Orgaan = bestaat uit meerdere weefsels, heeft bepaalde functies
− Orgaanstelsel = alle organen die samenwerken
− Organisme = levend wezen (heeft meerdere orgaanstelsels)
− Populatie = groep soortgenoten in een bepaald gebied
− Ecosysteem = alle populaties en de levenloze natuur in een bepaald gebied
− Systeem Aarde = biosfeer, alle ecosystemen van de planeet
Emergente eigenschap:
− Nieuwe eigenschap
− Ontstaan door samenwerking van onderdelen (met lagere organisatieniveaus)
Biologen onderscheiden organisatieniveaus, waarvan
de cel het laagste niveau is met alle levenskenmerken.
Eigenschappen die op een hoger niveau ontstaan uit
samenwerking van de lagere niveaus zijn emergent.
Cellen bestaan uit:
− Celmembraan
o Begrenst de cel
o Zorgt voor uitwisseling van stoffen
− Bestaat uit:
o Fosfolipiden: vetten met fosfaatgroep
o Eiwitten:
o Transporteiwitten: transportpoortjes voor stoffen
o Receptoreiwitten: contactpunten voor bijv.
hormonen (zonder binnenkomen cel)
− Cytoplasma: grondplasma met organellen (celorganen)
Celinhoud bestaat uit:
− Cytoplasma: grondplasma (water en opgeloste stoffen)
− Organellen: cel‘organen’
,Organellen: wat doen ze?
− Voor onderhoud van cel:
o Lysosomen – blaasjes met enzymen die oude organellen afbreken
o Mitochondriën –breken koolhydraten en vetzuren af → vormen energierijke stoffen
o Centrosoom – nodig voor celdeling
o Celskelet – eiwitdraden → geeft stevigheid/vorm (hier bewegen transportblaasjes langs)
− Nodig voor eiwitsynthese:
o Celkern met DNA – code (recept) voor eiwitsynthese
o Ribosomen – gebruiken code om eiwitten te maken
o Endoplastisch Reticulum (ER) – verplaatsen eiwitten naar Golgi systeem
o Golgi systeem – sorteren en bewerken eiwitten uit ER in transportblaasjes
o Transportblaasjes – transporteren eiwitten naar verschillende plaatsen in cel
Een cel bestaat uit een celmembraan, grondplasma en verschillende organellen met elk een
eigen functie.
,2.2 DNA en specialisatie van cellen
Bouw en functie van eiwitten:
− Eiwitten = Grote moleculen, ,bestaan uit aminozuren
− 20 verschillende aminozuren
− Functie:
o Bouwstof van cellen
o Afweerstof (antistoffen - stof die ziektewekkers bestrijdt)
o Enzym (stof die reactie versnelt)
o Transportmiddel
o Hormoon (stof die via het bloed je cellen bereikt en ze aanzet tot actie)
− Recept voor eiwitten ligt in DNA gecodeerd
Bouw van DNA
̶ Lijkt op gedraaide touwladder
̶ Strengen bestaan uit:
o Deoxyribose (suiker)
o Fosfaatgroep
̶ Treden van ladder bestaan uit 4 stikstofbasen:
o Adenine (A)
o Cytosine (C)
o Thymine (T)
o Guanine (G)
̶ 3 stikstofbasen coderen 1 aminozuur
̶ Gen = Stikstofbasen dat 1 eiwit codeert
̶ 95% van DNA is niet-coderend DNA (junk-DNA)
DNA streng:
Coderen van eiwitten = Morsecode
̶ Pauze – streep – punt coderen 1 letter
̶ Letters vormen 1 woord
̶ 3 stikstofbasen = codon (informatie voor 1 aminozuur)
̶ Bepaalde aminozuren vormen 1 eiwit (groepjes van 3)
̶ Startcodon = AUG
̶ Stopcodon = UAA, UAG of UGA
, Eiwitproductie
̶ DNA blijft in celkern
̶ Eiwitten worden buiten de celkern in elkaar gezet
̶ Hoe verloopt dat proces?
o Kopie gemaakt van stuk DNA met code voor bepaald eiwit (=gen)
o Kopie verlaat celkern
o Ribosoom leest code af en koppelt aminozuren aan elkaar → ontstaat eiwit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liekevandemaat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.