Samenvatting
Samenvatting alle hoorcolleges AW
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Alle hoorcolleges van AW beknopt samengevat
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcolleges AWHoorcollege 1 & 2: inleiding & motivationele systemen
Interactie tussen gedragssystemen van het dier en stimuli in de leefomgeving.
Hoe wordt gedrag aangezet in het hier en nu? Gedrag is van groot belang voor het
herkennen van onder andere ziekte- en pijngedrag. Filmpje van hond waarin hij vaak naar
boven kijkt hoofdpijn.
Gedrag herkennen ook belangrijk voor mens-dier relatie, bijvoorbeeld reproductiefases
herkennen en hanteertechnieken. Eerste signalen van aan- of afwezigheid van
aanpassingsproblemen gedragsafwijkingen en/of welzijnsproblemen.
Gedrag heeft een bepaald patroon of ordening, bijvoorbeeld patroon van het kwispelen van
een staart. Gedrag is objectief en is systematisch te onderzoeken. Gedrag lijkt ook doelmatig
en lijkt vaak te leiden tot een oplossing van een probleem zoals honger op jacht een vogel
vangen.
Vier ethologische hoofdvragen geformuleerd door Tinbergen: waardoor, waartoe,
ontwikkeling & ontstaan.
Proximate veroorzaking: waardoor? Welke factoren reguleren het optreden? Welke
werkingsmechanismen? Welke prikkels? Etc.
Ultimate veroorzaking: waartoe? Waartoe doet een dier iets? Functie? Welke evolutionaire
invloeden? Prooibeschikbaarheid? Draagt het gedrag bij aan de succesvolle reproductie van
dat dier? Fitness?
B.F. Skinner was bezig met de waardoor vraag. Hij bestuurde leerprocessen in laboratoria.
Konrad Lorentz en Nico Tinbergen waren bezig met de waartoe vraag. Ontwikkeling gedrag
en ontstaan van gedrag tijdens het leven en tijdens de evolutie.
- Hoe ziet het gedrag eruit?
- Wanneer vindt het plaats? (Contexten? Interne/externe prikkels?)
- Wat levert dit gedrag het dier op? (pijnverlichting of stressreductie?)
- Hoe is het ontstaan in leven?
- Conclusie: onderliggende motivatie(s)? Is dit normaal hondengedrag of is het abnormaal?
Gedrag bestaat uit een stroom van gedragselementen in de tijd. Een gedragselement is een
duidelijk herkenbare afzonderlijke handeling (patroonmatige activiteit).
In gedrag zit keuzes maken, controleren en homeostase behouden/beloningswaarden
prikkels/omgevingscontrole.
Gedrag is een systeem waarmee dieren veranderingen in de omgeving detecteren, filteren en
hier vervolgens gepast op reageren. Gedrag is een actie die ontstaat als reactie op een
bepaalde prikkel uit de omgeving.
Sleutelprikkel/deblokkerende prikkel = stimulus die het gedrag kan doen optreden.
,Innate releasing mechanisme (IRM):
Meerdere signalen, waarvan een paar
doorkomen (sleutelprikkels).
Kenmerken instinctief gedrag:
- alle individuen vertonen ongeveer dezelfde reactie op eenzelfde sleutelstimulus
- het is redelijk vormvast
- indien in gang gezet dan wordt het veelal ook voltooid
- aangeleerde aspecten zijn gering van invloed
Bepaalde stimuli roepen soms een keten van gedragingen op met een min of meer vaste
volgorde = gedragsketen. Kan min of meer automatisch afwikkelen, maar wel in
wisselwerking met de omgeving.
Soorten stimuli:
Deblokkerende stimuli: bijvoorbeeld de kleur van de buik van de vis die zorgt voor zig
zaggen of bij ganzen een ei buiten het nest wat ervoor zorgt dat ze hem weer in het
nest leggen
Inhiberende stimuli: stoppen bepaald gedrag, bijvoorbeeld klokkende geluid van
kalkoenen die zorgen voor minder aanval gedrag van volwassen dieren
Sturende stimuli: ronde vorm ei, waardoor gans het moet verplaatsen door z’n kop
heen en weer te bewegen. Inhaal gedrag gaat door wanneer de deblokkerende
stimulus weg wordt gehaald.
Supernormale stimuli: groter ei zorgt voor een grotere stimuli
Motivationele factoren:
Motivatie = wisselende gedragsbereidheid
Deblokkering door een sleutelprikkel gebeurt niet altijd.
Decision making: afwegingsmoment waarin belang van diverse in- en uitwendige prikkels
wordt gewogen (bijv. honger versus aanwezigheid roofdier).
Limbisch systeem is hier verantwoordelijk voor: hypothalamus,
hippocampus, amygdala, neocortex. Belangrijk in aansturing van
gedrag.
Gedragsmatige normwaarde waar vanaf gemeten wordt wat er
moet gebeuren. Normwaardemodel
, Grootte van verschil tussen actuele waarde en normwaarde = deficiëntie. Grootte van te
verwachte beloning. Beslissingscentrum in de hersenen = beloningssysteem (limbisch
systeem). Bij een laesie zetten in het limbisch systeem werkt het negatieve feedback systeem
niet meer, waardoor je dus bijvoorbeeld een obesitas muis krijgt.
Homeostase vs allostase. Allostase is het fysiologische en gedragsmatige aanpassingsproces
om de normwaarden te bereiken, homeostase is alleen fysiologische aanpassing. De
instelling van normwaarden wordt o.a. beïnvloed door genetica en leerervaringen.
Rasverschil gedragsnorm is bijvoorbeeld mate van het verdedigen van het territorium.
Factoren die motivaties kunnen beïnvloeden: territorium, daglicht, bronst van partner,
effecten van leren, stress, vermoeidheid, ziekte, etc.
Onderzoek van het meten van motivatie: standaard stimulus aanbieden en reactietijd
vaststellen (latentietijd). Reactiesterkte en drempelwaarde meten. Drempelwaarde = 0
vacuüm activiteit = essentiële gedragsbehoefte. Motivatie meten kan ook door uiterlijke
kenmerken te meten. Je kan ook de hoeveelheid aversieve stimulatie vaststellen dat een dier
bereid is te doorstaan (bijvoorbeeld over hoeveel stroom mannelijke rat zou lopen om bij de
vrouwelijke rat te komen). Preferentietesten door te kijken hoeveel energie je gaat
investeren om ergens bij te komen (consumer demand studie).
Hoe lager de kosten, hoe korter de fases en hoe hoger de kosten, hoe langer de fases.
Beslisregels: resultanten van een kosten/baten analyse.
- het gedrag inhibeert alternatief gedrag: positieve feedback van het gaande gedrag
- inhibitie door prioriteitsgedrag
- disinhibitie van minder belangrijk gedrag als prioriteitsgedrag geen prioriteit meer heeft
Topprioriteit is reactieve vlucht - tijdelijke andere gedragingen in voortplantingsperiode –
voedselverwervingsgedrag – rust/slaap – lager in prioriteit bijvoorbeeld lichaamsverzorging.
Prioriteiten kunnen voor de seksen anders zijn.
Motivatie stuurt soms een set van samenhangende gedraging aan = gedragssystemen. Dit is
een causaal en functioneel bij elkaar horende groep gedragingen. Bijvoorbeeld:
voortplantingsgedrag, voedselverwervingsgedrag, spel, ziektegedrag, agonistisch gedrag,
slaap/rust gedrag, temperatuurregulatie gedrag, etc.
Agonistisch gedrag zijn al die gedragingen die dieren naar elkaar kunnen tonen bij wedijver (=
conflict) tussen die individuen. Kunnen agressieve gedragingen zijn of vlucht- of wijkgedrag
of onderdanigheidsgedrag.
In gedragssystemen appetitieve (voedsel zoeken, voorraden aanleggen, werktuigen
gebruiken) en consumptieve fase (eten, eindhandeling). Gedragsproblemen zijn te
verwachten bij de appetitieve gedragssystemen met intrinsiek belonende waarden. Sommige
gedragingen moeten uitgevoerd kunnen worden en worden intern aangestuurd essentiële
gedragsbehoeften (ethological needs), bijvoorbeeld ijsberen die veel lopen. Ander voorbeeld
is zuigbehoefte die blijft bij kalf als hij uit een emmer drinkt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annereniers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen