Literature course 4.2 KK&J 2016
Project 1
Part 1
Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G. (2004). Chapter 6: Infant social en emotional
development In Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G., Child development. Its nature and
course (pp.203-214). New York: McGraw-Hill.*
Beschikbaar in Studielandschap UB
Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G. (2004). Chapter 8: Toddler social and emotional
development In Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G., Child development. Its nature and
course (pp.278-285). New York: McGraw-Hill.*
Beschikbaar in Studielandschap UB
Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G. (2004). Chapter 10: Social and emotional
development in early childhood In Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G., Child
development. Its nature and course (pp.337-340). New York: McGraw-Hill.*
Beschikbaar in Studielandschap UB
Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G. (2004). Chapter 14: Social and emotional
development in adolescence In Dehart, G.B., Sroufe, L.A. & Cooper, R.G., Child development.
Its nature and course (pp.506-511). New York: McGraw-Hill.*
Beschikbaar in Studielandschap UB
Part 2
Casus:
DSM-5: 313.89
- Reactieve hechtingsstoornis
- Ontremd-sociaalcontactstoornis (Disinhibited social engagement disorder)
IJzendoorn, M., & Bakermans-Kranenburg, M. Reactieve gehechtheidsstoornis en ontremd-
sociaalcontactstoornis. In Ingmar Franken, Peter Muris, & Damiaan Denys (eds.),
Psychopathologie. Oorzaken, diagnostiek en behandeling. (pp. 387-406). Utrecht: de Tijdstroom.
Beschikbaar in Studielandschap UB
- Categorie DSM-5: trauma- en stressorgerelateerde stoornissen
- Epidemiologie
o Reactieve hechtingsstoornis 10%
o Ontremd-sociaalcontactstoornis 20%
- Etiologie
o Gen-omgevingsinteractie
o Emotionele verwaarlozing en mishandeling
o Verhoogd risico op kindermishandeling: eenoudergezinnen, stiefgezinnen, gezinnen met
werkloze ouders, gezinnen uit de laagste milieus en gezinnen met 3 of meer kinderen
o Figuur 24.1: In een risicovolle omgeving kan het zijn dat ouders meer traumatische
gebeurtenissen meemaken die onverwerkt blijven en beangstigend of angstig oudergedrag
, oproepen – gedrag dat resulteert in gedesorganiseerde gehechtheid bij het kind à op
verschillende plaatsen in het model kan de genetische bagage van het kind (en van de ouders) de
kwetsbaarheid of veerkracht van het kind (en van de ouders) beïnvloeden.
- Behandeling contact- en gehechtheidsstoornissen
o Biologisch: oxytocine spray à vooral effectief bij mensen die een veilige jeugd hebben gehad
met ondersteuning van ouders
o Psychologisch: nog weinig onderzoek, psychotherapie had goede effecten
Verdieping:
Zeanah, C. H., Berlin, L. J., & Boris, N. W. (2011). Practitioner Review: Clinical applications of
attachment theory and research for infants and young children. Journal of Child Psychology and
Psychiatry, 52(8), 819-833.
- Hechting = sterke aanleg om nabijheid en contact te zoeken met een verzorger
- Stoornissen in de hechting
o Emotioneel teruggetrokken/geremd type: kind vertoont beperkte of afwezige initiatie of reactie
op sociale interacties met verzorgers en laat afwijkend sociaal gedrag zien. Wanneer het kind
verontrust is reageert het niet of zoekt het geen geruststelling bij de verzorgers + laat emotionele
disregulatie zien.
o Indiscriminately social/disinhibited type: kind vertoont gebrek aan sociale terughoudendheid met
onbekende volwassenen, let niet op de verzorgers in onbekende omgevingen en gaat makkelijk
mee met vreemden.
- Ontwikkeling van hechting:
o 7-9 maanden: selectieve hechting wordt zichtbaar à stranger distress
o 9-18 maanden: hiërarchie van hechtingsfiguren ontwikkeld. Secure base gedrag en safe haven
gedrag zichtbaar (zie figuur)
- De state of mind ten opzichte van de hechting van de pleegouder is de sterkste voorspeller van een veilige
hechting van pleegkinderen
- Hechting gebaseerde interventies:
o Child-parent psychotherapy (CPP): legt de nadruk op het verbeteren van de emotionele
communicatie tussen ouder en kind door o.a. de link tussen de vroege kindertijd ervaringen van
, de ouder met zijn huidige gevoelens, percepties en gedragingen richting hun kinderen te
onderzoeken + focus op de huidige stressvolle omstandigheden en de waarden van de cultuur
§ 5 RCT’s ondersteunen de effectiviteit van CPP
o Video-based intervention to promote positive parenting (VIPP): kind <1 jaar oud, wordt thuis
gegeven, doel: de moederlijke gevoeligheid te verbeteren aan de hand van geschreven materiaal
en een review van de video opnames die zijn gemaakt van de ouder-kind interacties
§ Worden positieve effecten gevonden voor gevoelig en verzorgend ouderschap gedrag,
gehechtheid desorganisatie, en externaliserende gedragsproblemen bij kleuters
o Circle of security (COS): interventie om de hechtingsrelatie tussen kinderen en ouders te
verbeteren door met de ouders te werken + video’s met uitleg over het model / kennis bieden
aan verzorgers over hechting en de ontwikkeling ervan
§ Nog geen RCTs, maar door de sterke link met de hechtingtheorie en onderzoek wordt
verwacht dat het werkt
o Attachment and biobehavioral catch-up (ABC): 10 sessie interventie gericht op het verminderen
van de barrières voor de ontwikkeling van een veilige hechting tussen pleegouders en de
kinderen waar ze voor zorgen à 4 behandeling modules: (1) ouderlijke zorgzaamheid, (2) het
kind leidt en de ouder volgt, (3) de eigen geschiedenis en/of niet-verzorgende impulsen
overschrijven, en (4) vermijden van beangstigend gedrag met het kind
§ RCT à significant minder vermijding na ABC behandeling dan kinderen met een psycho-
educatie behandeling
Cyr, C, Euser, E. M., Bakermans-Kranenburg, M. J., &Van IJzendoorn. (2010). Attachment
security and disorganization in maltreating and high-risk families: a series of meta-analyses.
Development and Psychopathology, 22, 87-108.
- Methode: meta-analyse waarbij werd gekeken naar de differentiële impact van mishandeling en
verschillende sociaaleconomische risico’s op hechting veiligheid en desorganisatie
- Resultaten:
o Kinderen die leven onder risicovolle omstandigheden (inclusief mishandeling) lieten minder
veilige (d=0.67) en meer gedesorganiseerde (d=0.77) hechting zien dan kinderen uit laag-
risicofamilies
§ Risicofactoren: laag inkomen, middelenmisbruik, etnische minderheidsgroep,
eenouderschap, adolescente moeder (≤20 jaar), lage educatie (≤12 jaar)
o Grote effect sizes werden gevonden voor de mishandeling studies à mishandelde kinderen
waren minder veilig (d=2.10) en meer gedesorganiseerd (d=2.19) gehecht dan andere high-risk
kinderen (d=0.48 en d=0.48, respectievelijk). Echter, kinderen blootgesteld aan 5
