Dit is een samenvatting over H.05 De tijd van ontdekkers en ontdekkers, een hoofdstuk uit geschiedenis werkplaats in Havo 4. Het gaat over de renaissance, de Europese expansie, de reformatie & de Nederlandse opstand.
In Italiaanse steden, zoals Milaan, Rome en Venetië bevorderden rijke kooplieden en andere machtige
heren de kunsten. De Italiaanse stedelijke elites kregen een nieuw mens -en wereldbeeld. In de
middeleeuwen werd de mens gezien als slecht en zondig, daarom moest de mens zich van de wereld
afwenden. Hij moest zich richten op god en het hiernamaals. De Italiaanse kunstenaars en hun
opdrachtgevers zagen de wereld ook als gods schepping, maar zij genoten van de schoonheid ervan.
Ze geloofden dat de mens zich niet moest afwenden van de natuur, maar hem moest perfectioneren.
De Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed. De nalatenschap van de Grieks-
Romeinse cultuur, dat in de vorm van ruïnes en beeldhouwwerken volop in Italië aanwezig was. Ze
probeerden de klassieke kunst te evenaren en te overtreffen. Ze noemden de tijd de renaissance
(wedergeboorte). In de tijd van de renaissance begon de vroegmoderne tijd, de periode van 1500 tot
1800, de eerste eeuw daarvan (16e eeuw) noemen we de tijd van ontdekkers en hervormers. De
ontdekking van het perspectief droeg ook bij aan een vernieuwing in de schilderkunst.
Renaissanceschilders als Leonardo Da Vinci maakten realistische, schijnbaar drie dimensionale
schilderijen. Ze bestudeerden de natuur om deze zo perfect mogelijk af te beelden. Leonardo sneed in
lijken om te zien hoe het menselijke lichaam in elkaar zat en maakte honderd en gedetailleerde
tekeningen van skeletten en lichaamsdelen. Dit soort onderzoek was een voorbeeld van de nieuwe
wetenschappelijke belangstelling die begon te ontstaan. Ook beeldhouwers als Michelangelo
onderzochten de anatomie, houdingen en gezichtsuitdrukkingen van mensen om personages
levensecht te kunnen uitbeelden. Schilders en beeldhouwers werden nu niet meer gezien als
ambachtslieden, maar als kunstenaars. Geleerden gingen eveneens de oudheid bestuderen. Ze
noemden zich humanisten, waarmee ze bedoelden dat ze de vrijheid en waardigheid van de mens
belangrijk vonden. Ze bestudeerden (verloren) teksten om hun betekenis te begrijpen.
Terwijl Italiaanse kunstenaars en humanisten in dienst traden van Europese vorsten, reisden
buitenlanders naar Italië vanwaar ze met nieuwe ideeën terugkeerden. Het humanisme ten noorden van
de Alpen richtte zich niet op de herleving van de klassieke oudheid, maar op de wedergeboorte van het
oorspronkelijke christendom. Een humanist genaamd Erasmus van Rotterdam ontdekte dat veel van
wat de kerk leerde, niets met het zuivere christendom te maken had. Om het geloof te zuiveren
vertaalde hij het Nieuwe Testament uit de oude Griekse handschriften. Hij constateerde dat de Bijbel,
die de kerk gebruikte, vol fouten zat. Hij uitte zijn kritiek op misstanden in de samenleving in het
satirische boek Lof der zotheid (1511).
Lorenzo de Medici stuurde Leonardo da Vinci naar Ludovico Sforzando, de heerser van Milaan. Voor
hem maakte Leonardo de muurschildering Het Laatste Avondmaal, waarop het moment is te zien
nadat Jezus zijn discipelen heeft verteld dat een van hen hem zal verraden. Het schilderij is zeer
gedetailleerd en door het perspectief lijkt het alsof we de zaal inkijken. Het licht valt op Jezus, de
verrader Judas zit in de schaduw.
§5.2 De Europese Expansie
In 1415 veroverde Portugal de Marokkaanse havenstad Ceuta. Vanuit Ceuta hadden islamitische
strijders 700 jaar eerder Spanje en Portugal veroverd. Sinds de 11e eeuw hadden de christenen bijna
alles heroverd. Nu begon de uitbreiding van activiteiten van Europeanen buiten Europa: de Europese
expansie. Met hun ontdekkingsreizen op de Atlantische Oceaan kwamen de Portugezen geleidelijk
steeds zuidelijker. Na 1450 voeren ze om West-Afrika heen en vonden de herkomst van het goud in
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nilshi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,30. Je zit daarna nergens aan vast.
