Sociale psychologie les 1
• Wat is sociale psychologie?
- Wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten, gevoelens en gedragingen van
mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van andere mensen
- Relatief jonge wetenschap die zich vooral in de VS heeft ontwikkeld: veel ontdekkingen zijn nog
niet op hun algemeenheid getest in andere culturen
• Doel van de sociale psychologie
- Identi ceren van de universele eigenschappen van de menselijke natuur die ervoor zorgen dat
iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk van sociale klasse of cultuur
- Doel van sociaal psychologen: ontdekken van dergelijke universele wetten, maar ook van
culturele verschillen in de manier waarop deze wetten tot uiting komen
• Sociale invloed: E ect dat woorden, daden, aanwezigheid van andere mensen hebben op onze
gedachten, gevoelens, attributies of gedrag
• Volkswijsheid
- Bv “de meeste mensen deugen” (positief) of juist “de weg naar de hel is geplaveid met goede
voornemens (negatief)
- Dit soort algemene wijsheden spreken elkaar vaak tegen, dit maakt ze niet wetenschappelijk
• Sociale psychologie maakt gebruikt van de empirische methode
- Op waarneming en/of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van hypothesen
- Sociale psychologie is geen exacte wetenschap, we meten waarnemingen van gedrag
- Op basis van hypotheses: een als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen
veronderstelling
- Om je theorie te onderbouwen gebruik je constructen: de manier waarop mensen de sociale
wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren
• Verschil tussen de disciplines
- Sociologie: geeft algemene wetten en theorieën over samenlevingen, niet over individuen
- Persoonlijkheidspsychologie: onderzoekt kenmerken die maken dat individuen uniek zijn en van
elkaar verschillen
- Sociale psychologie: onderzoekt psychologische processen die mensen met elkaar
gemeenschappelijk hebben en hen gevoelig maken voor sociale invloed
• Attributie: toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarna
voorzien van verklaringen
• Fundamentele attributiefout: neiging om ons eigen en andermans gedrag volledig toe te
schrijven aan persoonlijkheidstrekken en het effect van de sociale invloed en de acute situatie te
onderschatten
• Het maatschappelijk nut van sociale psychologie: duiden van sociale situaties
- Persoonlijkheid of situatie?
- Feesten met jongeren tijdens lockdown/rellen in Urk
• De macht van sociale interpretatie
- Relatie tussen personen en situatie is tweerichtingsverkeer
- Vredes onderhandelingen: van wie komt het voorstel?
- Flirten: hoe interpreteer je het gedrag van de ander (bedreigend/vriendelijk)
• Fundamentele menselijke motieven
- Positief zelfbeeld: mate waarin mensen zichzelf zien als een goed, beschaafd mens
- Sociale cognitie: hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld/ hoe mensen sociale
informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te vormen en
beslissingen te nemen
fi ff
, Sociale psychologie les 2
• Sociale cognitie
- Hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld
- Hoe mensen sociale informatie selecteren, interpreteren, herinneren, gebruiken om oordelen te
vormen en beslissingen te nemen
• 2 soorten
- Automatische sociale cognitie: snel en automatisch
- Gecontroleerde sociale cognitie: gecontroleerd bewuste keuzes maken
• Schema’s:
- Mentale structuren die mensen gebruiken om hun kennis over de sociale wereld te organiseren
rond thema’s/objecten
- Deze structuren hebben invloed op de informatie die mensen opmerken, waarover ze nadenken
en die ze zich herinneren
• Scripts: schema’s over speci eke gebeurtenissen. Beschrijving van hoe zo’n gebeurtenis
……..,.,.,gewoonlijk verloopt
• Priming: proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema, kenmerk,
m,m,m,mconcept verhogen
• Sel ul lling prophecy: perseveratie e ect, heb je eenmaal een bepaald beeld van jezelf of
mm,m,m,m,m,m,m,m,m.iemand anders dan is het lastig om dit weer aan te passen
• Automatische beslissingen
- Beschikbaarheidsheuristiek: hoe snel kan je een voorbeeld bedenken bepaald hoe
waarschijnlijk je denkt dat het is. Een hartinfarct bij vrouwen wordt minder snel herkend dan bij
mannen. Tot nu toe is het onderzoek naar hartfalen vooral bij mannen gedaan, hierdoor is daar
meer over bekend
- Representatie heuristiek: in hoeverre past het bij het klassieke voorbeeld? Een blonde surfer zal
wel uit een kustplaats komen
- Basisfrequentie: hoe vaak komt iets voor?
• Denkstijlen
- Gecontroleerd denken: denken dat bewust opzettelijk en uit vrije wil plaatsvindt en wat
inspanning kost
- Analytische denkstijl: gericht op de detail
- Holistische denkstijl: gericht op het geheel en context
ff fi
fi ff