Gynaecologie
- Iedere vrouw is zwanger tot het tegendeel bewezen is
- Iedere zs is een EUG tot het tegendeel bewezen is
- Poliep: gesteeld, klokvormig, slijmvliesweefsel
- Myoom: afgerond, bolvormig, spierweefsel
- Menopauze: FSH > 40 + laag oestradiol
- Postmenopauzaal bloedverlies is endometriumca tot het tegendeel bewezen is
Klinisch en paraklinisch onderzoek van de vrouw
Consult
- Hulpvraag? + alg anamnese + gynaecologische en obstetrische anamnese
- Klinisch oz
- Therapeutische opties
Reproductieve anamnese
- Menstruatie:
o Menarche: gem 13j
o Cyclusduur: gem 28d
o Menstruatieduur: gem 3-6d
o Hoeveelheid bloedverlies: fluxus: gem 35 ml (hyper >80ml, hypo enkele druppels)
Spotting: druppelgewijs bloedverlies
o Dysmenorroe : krampachtig thv onderbuik (uitstraling rug, voorzijde dijen)
Prim (vanaf menarche), sec
0: geen pijn
I: draaglijke pijn, geen pijnstiller nodig
II: erge pijn, regelmatig pijnstiller nodig
III: heel erge pijn, soms thuisblijven
- Menopauze: gem 51j, POF indien <40j
- Anticonceptie: geen, definitieve, orale contraceptie, LARC (elke geslachtsrijpe vrouw)
Klachten
- Fluor = abnorm vaginale afscheiding: hoeveelheid, consistentie, geur, kleur
- Pruritus vulvae = vulvaire jeuk (≠ irritatie, branderigheid)
- Vulvodynie = vulvaire pijn : scherpe pijn bij aanraken vagina
- Onderbuikpijn: lokalisatie, uitlokkende factoren
- Dyspareunie = pijn bij coïtus (opp/diep)
- Libidoverlies = geen zin ih vrijen
- Postcoïtalespotting/bloedverlies = kleine/ruime hoeveelheden bloedverlies na coïtus
- Galactorroe = melkverlies (uni/bilat)
- Mastodynie = pijn id borst (uni/bilat, cyclisch/continu)
- PMS = premenstrueel syndroom = cluster van somatische + psychologische symptomen
- Urologische klachten: pollakisurie, hematurie, dysurie, urinaire incontinentie
- Defecatieklachten: constipatie, dyschezieen fecale incontinentie
Anamnese
- Verloskundig: GxPxAbxEUGx
1
, - Operaties
- Abusus
- Relevante antecedenten: epilepsie, abdom operaties, chron ziekten, DM, hypertensie,
migraine, schildklierlijden
- Farmaca
o AB/anti-epileptica: verstoring vaginale flora + verminderde resorptie oestrogenen thv
darm (!pil)
o Psychofarmaca/neuroleptica: verhoging prolactinespiegel
- Gewichtsveranderingen:
o vermindering => cyclusstoornis
o vermeerdering bij zs, perimenopauzaal
- Familiaal: beroep, fam antecedenten
Klinisch onderzoek
- Alg lich:
o Inspectie: obesitas/anorexie, pigmentatie, littekens, beharing, hirsutisme/acne,
borstafw
o Palpatie abdominaal: tumor,
spierweerstand, loslaatpijn
o Gewicht , lengte, HWR, BMI, BD
- Borst:
o Inspectie: symm, roodheid, zwelling,
peau d’orange, huidintrekking,
tepelretractie, vorm, grootte
Vgl L-R
o Palpatie : pijn, massa’s, klieren
o Okselklieren
o Tepelsecreet
- Genitaal:
o Inspectie: labia, clitoris, vestibulum, perineum, anus, hymen, meatus urethra,
introitus vaginae…
o Speculum: voorverwarmd, (on)gelijkbladig
o Bimanueel: handschoenen, blaas leeg
Tonus m. levator, portio uteri, uterus, adnexen, Douglas
!endometriosis, pelvische pijn, pelvische tumor
Slingerpijn
o Cervixuitstrijkje
Overgangs-of transformatiezone(TZ)
Squamocolumnalejunctie(SCJ)
Om de 3j (25-64j)
o Rechtstreeks microscopisch oz
pH (normaal 4-4,5)
vaginale fluor + fysiologisch water op draagglaasje
2
, o A. ovarica: uit ao abdom
Ovarium (lig. Susp ovarii)
Anastomose met a. uterina
o A. uterina: a. iliaca interna
Lig. Latum
Boven ureter
Lat cervix
Ramus tubarius, ramus ovaricus
Aa. Basales => spiraalarteriolen
o N. pudendus (S2-4)
Sens bezen vagina, vulva, perineum
o Plexus hypogastricus inf: Frankenhauser
o Plexus hypogastricus sup
o Plexus sacralis + pudendus (T10-L1)
Cervix, uterus, prox tuba, lat tuba en ovarium (ovariële vaten)
o Pijn inwendige genitalia => dermatomen T11-L1 (navel-liezen)
o Materiaal ligt klaar, oz zo kort mogelijk, uitleg na aankleden
Paraklinsch oz
- Beeldvorming:
o Echo, sono, TVS, TVE
o Contrast/waterechoscopie (CI: zs)
o Hysteroscopie
Diagnostisch: postmenstrueel, 1e cyclushelft, ambulant
Therapeutisch: op OK: resecties, ablaties, risicovolle interventies
o Colposcopie: oz epitheel cervix(, vagina, vulva) bij afwijkend uitstrijkje
Lagere genitale tractus
Overgangszone cervix: plaveisel => cilindrisch
Abnorm cytologie, cervicale laesies, pre-operatief (stIA&BCxCA) om vaginale
invasie uit te sluiten, postcoïtaal/postmenopauzaal bloedverlies, metrorragie,
HIV, follow-up van SIL, anogenitale condylomata acuminata
Fysiologisch serum, azijnzuur, jodium
TZ/SCJ
o HSG = hysterosalpingografie
Open vs gesloten tubae
Passagebelemmeringen
Kans zs hoger bij oliehoudend contrastmedium
o Laparoscopie: diagnostisch/operatief
(sub)acute pelviene pijn: EUG, torsie ovaria, PID, hemoperitoneum
Chron pelviene pijn
Vermoeden endometriose
Bevestiging bep pathologie
o Endometriumbiopsie (pipelle)
Dysfunctionele bloeding, postmenopauzale bloeding, menorragie, TBC-
endometritis, infertiliteit
o RX abdomen
3
, Verkalkt myoom, niv bij obstructie, tumorale pelviene processen, verloren
IUD
o MRI
Hoog sign thv perifeer myometrium, endometrium, cervicaal kanaal
Laag sign thv SCJ, binnenste myometrium, cervix (lage H 2O inhoud)
Tumorale processen (multipele myomen): grootte, ligging, uitgebreidheid
Vermoeden adenomyosis
Borstpathologie
Congenitale afwijkingen
- Labo: bloed, urine, secreten, exsudaten
Symptomen en onderzoeken in de gynaecologie
Microscopisch oz
- Genitale infecties
- Eerst 2 druppels fysiologisch water en/of KOH op draagglaasje
- Wisser in vl
- 80% sens voor Candida + bact vaginose
Echografie
- Niet routine oz bij pat zonder klachten
- Wel bij elke klacht, lok IUD…
- Uterus, adnexen, blaas, rectum, cyclisch veranderingen ovarium + endometrium
- Niet invasief, geen stralenbelasting, niet pijnlijk, goedkoop
- Vag, abdom, borstsonde
Hydrosonografie = saline infusion sonografie (SIS)
- Echo met vocht in cavum uteri => intra-uteriene afw visualiseren
- Echoprobe + intra-uteriene catheter + spuit 20 cc fysiologisch
- Goedkoop, pijnloos, snel, ambulant
- DD: poliep, myoom, endometriumhyperplasie, adhesies
Hysteroscopie
- Cavum uteri
- Diagnostisch/operatief
- Scoop: 3-4mm
- Indicaties: abnorm bloedverlies, vermoeden intra-uteriene afw, herhaalde miskramen/falen
IVF zonder duidelijke oorzaak, onverklaarde subfertiliteit
Laparoscopie
- Diagnostisch/operatief
- Via navel, suprapubisch, flank
- Dagkliniek of langer
- Minimaal invasief, kleine incisies, kortere hospitalisatie en werkonbekwaamheid
- Lichtbron: halogeen > xenon > LED
- Optiek, camera, processors, monitor, insufflator (pneumoperitoneum)
- Urgent: acute buik, acute pelviene pijn, uteriene perforatie
- I: onverklaarde subfertiliteit, pelviene pijn, pelviene afwijking
4