Naam:
Studentnummer:
Cursuscode:
Groep:
Versie:
Docent CGO:
Examinator:
Aantal woorden: 16.617 woorden
IT3
Opdracht 1: 2257 woorden
Opdracht 2: 2474 woorden
Opdracht 3: 1853 woorden
Opdracht 4: 1785 woorden
Opdracht 5: 471 woorden
Gezondheidsbevordering
,Inhoudsopgave
Opdracht 1:.................................................................................................................................................... 2
Omschrijving gezondheidsgedrag & gezondheidsprobleem:...............................................................................2
Dataverzameling: opzet van interview en topiclijst:............................................................................................3
Data-analyse: coderen.........................................................................................................................................3
Resultaten:............................................................................................................................................................3
Intentie:............................................................................................................................................................3
Gedrag:.............................................................................................................................................................4
Attitude:...........................................................................................................................................................4
Sociale invloed:................................................................................................................................................4
Eigen effectiviteit:............................................................................................................................................4
Barrières en drijfveren:....................................................................................................................................4
Kennis en vaardigheden:..................................................................................................................................5
Opdracht 2:.................................................................................................................................................... 6
Gezondheidsprobleem:.........................................................................................................................................6
Gedragsanalyse:...................................................................................................................................................7
Resultatentabel................................................................................................................................................8
Gedragsdoelen.................................................................................................................................................8
Opdracht 3:.................................................................................................................................................. 10
3.1 Gedragsdoel en interventie 1..................................................................................................................10
Methode en theorie 3.1.................................................................................................................................10
3.2 Gedragsdoel en interventie 2..................................................................................................................11
Methode en theorie 3.2.................................................................................................................................11
Methode en theorie 3.3.................................................................................................................................13
Opdracht 4:.................................................................................................................................................. 15
Opdracht 5:.................................................................................................................................................. 19
Gezondheidsbevorderaar:.............................................................................................................................19
Ethische afweging:.........................................................................................................................................19
Literatuurlijst:.............................................................................................................................................. 20
Bijlage 1: topiclijst........................................................................................................................................ 24
Bijlage 2: transcript...................................................................................................................................... 25
Bijlage 3: codering........................................................................................................................................ 34
Bijlage 4: resultatentabel............................................................................................................................. 37
Bijlage 5: tabel 2.2........................................................................................................................................ 39
1
,Opdracht 1:
Omschrijving gezondheidsgedrag & gezondheidsprobleem:
De geïnterviewde bekend als cliënt X (X) is bekend met roken als gezondheidsgedrag. X is een 41-jarige man die
rookt sinds ongeveer zijn 16e levensjaar en heeft een baan als salesmanager. Uit het interview is naar voren
gekomen dat X gemiddeld genomen drie pakjes sigaretten rookt per week. Wanneer X een sociale gelegenheid
heeft met vrienden kan daar één pakje bijkomen. Wat gemiddeld genomen één keer per drie weken is. Uit het
interview is ook naar voren gekomen dat het rookgedrag vooral opspeelt tijdens sociale gelegenheden,
werktijden, het uitlaten van de hond of de autorit naar het werk toe. Uit deze gegevens valt mogelijk te
concluderen dat X een rookverslaving heeft waaruit een potentieel gezondheidsprobleem kan ontstaan.
X is woonachtig in de gemeente de Ronde Venen in de provincie Utrecht. Uit cijfers van het Rijksinstituut voor
Gezondheid en Milieu (2020) komt naar voren dat het geschatte aantal rokers in 2020 deze provincie op 14.4%
geschat werd. Dit percentage ligt lager dan het landelijke gemiddelde van 17.9%. X is middelbaar opgeleid op
MBO vier niveau. Uit de cijfers van Centraal Bureau Statistiek (mei, 2018) is gebleken dat 38% van de
middelbaar opgeleide mannen tussen de 25 en 45 jaar oud rookt. Ook is een opvallend gegeven van het
Trimbos Instituut (z.d) dat in 1999, de periode dat X is begonnen met het rookgedrag, ongeveer 55.2% van de
jongens ooit gerookt heeft en 25.2% structureel rookte. Uit andere gegevens van Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu (z.d.) komt naar voren dat jaarlijks bijna 20.000 mensen komen te overlijden aan de
gevolgen van roken. Roken verhoogt het risico op allerlei vormen van kanker, longaandoeningen, hart- en
vaatziekten en vele andere aandoeningen. De stof Nicotine in tabak werkt verslavend en zorgt dat de roker blijft
verlangen naar een nieuwe sigaret.
Zoals vernoemd in de bovenstaande alinea zit de stof nicotine verwerkt in tabak van sigaretten. Nicotine is een
verslavende stof en heeft een psychisch en lichamelijk effect. De lichamelijke effecten van Nicotine zijn een
verhoging van de afgifte van Adrenaline aan het bloed waarbij een “kick” wordt ervaren door de gebruiker, een
stijging van de bloeddruk en een verlaging van de afgifte van insuline met vermindering van eetlust tot gevolg.
De psychische effecten zijn vooral dat de roker een sterk verlangen krijgt om te roken gekoppeld aan specifieke
situaties, momenten, herinneringen en gewoontes om te roken aldus Trimbos Instituut (z.d.).
Het risico op hart- en vaatziekten neemt toe doordat Nicotine de hartslag en bloeddruk verhoogt,
koolmonoxide de zuurstof in het bloed verdringt en tabaksdeeltjes het bloed sneller laten stollen en de
vaatwanden beschadigen (Hartstichting, z.d.). Roken heeft ook een effect op het ontstaan van chronische
ontstekingen van de luchtwegen, waardoor meer slijm aangemaakt wordt. Dit kan ervoor zorgen dat de
longblaasjes en kleine luchtwegen beschadigd raken wat kan leiden tot chronische vernauwingen van de
luchtwegen. De kankerverwekkende stoffen in tabak hebben direct invloed op de lichaamscellen, waardoor het
risico op kanker wordt vergroot (Maxima MC, mei 2022.).
Roken als gezondheidsgedrag vormt dus het risico op het ontwikkelen van een gezondheidsprobleem door het
verslavende effect van Nicotine waardoor de roker steeds meer behoefte zal krijgen om te roken. Door de
toenemende drang aan Nicotine en het gebruiken van tabak houdende middelen wordt ook het risico vergroot
op het krijgen van chronische aandoeningen en ziektes die uiteindelijk de dood tot gevolg kunnen hebben. Dit
risico is met name te danken aan de bloeddruk verhogende werking van roken, de blootstelling aan chemische
stoffen in de longen en de kankerverwekkende stoffen aan de lichaamscellen. Ook is opvallend dat uit de cijfers
naar voren is gekomen dat er een mogelijk verband is tussen roken als gezondheidsgedrag, het
opleidingsniveau, de leeftijd en het mannelijk geslacht. Het potentiële gezondheidsprobleem gerelateerd aan
de geïnterviewde is het risico op het krijgen van chronische ziektes en aandoeningen door het hebben van een
rookverslaving.
2
, Dataverzameling: opzet van interview en topiclijst:
De gekozen interview methode voor dit interview is een semigestructureerd interview gebaseerd op het Theory
of Planned Behaviour model (TPB-model) (Ajzen, 1985, 1987). Het TPB-model levert een bijdrage in het
verklaren van gewenst en ongewenst gedrag door het in kaart brengen van gedragsdeterminanten die het
gedrag van mensen beïnvloed. Door het toepassen van het TPB-model kunnen factoren die ongewenst gedrag
bevorderen en gewenst gedrag belemmeren in kaart worden gebracht (Sassen, 2018).
Er is gekozen voor een semigestructureerd interview om gericht vragen te kunnen stellen over
gedragsverandering, waarbij ruimte over blijft voor verdiepende vragen om meer informatie te verkrijgen van
de respondent. De verschillende deelonderwerpen van het TPB-model zijn gericht op externe variabelen,
gedrag, vaardigheden, sociale invloed, attitude en intentie. In bijlage 1 is de topiclijst toegevoegd waarin de
verschillende deelonderwerpen en interviewvragen zijn geformuleerd. Een semigestructureerd interview is een
goed toepasbare methode bij een kwalitatief onderzoek. De antwoorden uit het interview zijn toepasbaar om
conclusies te trekken voor het onderzoek over gedragsverandering. Voordelen van een semigestructureerd
onderzoek zijn onder andere dat er meer ruimte is voor improvisatie en doorvragen over een onderwerp, open
vragen geven de ruimte voor het verkrijgen van volledige antwoorden en een topiclijst geeft houvast om de
juiste onderwerpen uit te vragen tijdens het interview (Scriptum, 2022).
Het interview is afgenomen op 21 februari 2023 in de woonkamer van de geïnterviewde en duurt in totaal 29
minuten en 30 seconden. Er is gekozen om het interview af te nemen in de thuissituatie van de geïnterviewde
om een rustige en veilige omgeving te creëren. Het interview is opgenomen doormiddel van de dictafoon app
op de telefoon van de interviewer. De gegevens van het interview zijn letterlijk getranscribeerd en bijgevoegd in
bijlage 2. Er is gekozen voor letterlijk transcriberen omdat het onderzoek naar gedrag betreft, waar zowel de
benoemde informatie als de toon waarop de informatie benoemd wordt waardevol is voor het onderzoek naar
gedrag (Smits, 2021). Bij het interview zijn de AVG-regels in acht genomen, de geïnterviewde heeft in de eerste
vijf minuten van het interview benoemd akkoord te gaan met de AVG-regels en het gebruiken van de data voor
studiedoeleinden.
Data-analyse: coderen
De data-analyse is bijgevoegd in bijlage 2. Bij het analyseren van het interview is gekozen voor een thematische
analyse met deductieve benadering om de opvattingen, mening, kennis en ervaring van de respondent uit het
interviewtransscript te onderscheppen (Caulfield, 2022). De keuze voor een deductieve benadering vloeit voort
uit de vooropgestelde thema’s of gedragsdeterminanten van het TPB-model die sturend zijn geweest in het
uitvragen van de verschillende onderwerpen tijdens het interview. Volgens Braun & Clarcke (2006) is een
thematische analyse een praktisch en stapsgewijs instrument om patronen, bestaande uit codes en kwalitatieve
gegevens te ontdekken en analyseren.
De analyse is doorlopen doormiddel van drie fasen: de ontdekkingsfase, de reductiefase en de reflectiefase. In
de eerste fase heeft het fragmenteren en coderen centraal gestaan. In de tweede fase of de reductiefase zijn de
codes onderverdeeld in thema’s en verfijnd, deze thema’s komen voort uit het TPB-model. In de reflectiefase
zijn de thema’s vastgesteld en gestructureerd (Verhoeven, 2020).
Resultaten:
De resultaten van de data-analyse zijn vorm gegeven op basis van de gedragsdeterminanten van het TPB-model
(Sassen, 2018). Uit deze resultaten zijn de belangrijkste bevinden beschreven in de komende alinea’s. Door het
TPB-model te koppelen aan de antwoorden van de respondent zijn er leidende gedragsdeterminanten naar
voren gekomen die het gedrag van X beïnvloeden. Deze determinanten zullen aan het einde van dit hoofdstuk
worden benoemd.
Intentie:
De intentie van X is om te stoppen met roken om gezonder te worden en uiteindelijk een gezonder leven te
leiden. Daarbij is de verwachting dat het stoppen volledig vanuit intrinsieke motivatie kan komen. X is overtuigd
3
