Hoorcolleges + Boek: Rechtsbescherming tegen de overheid 2023/24
Hoorcollege 1: Inleiding en bezwaarfase
Ingang Awb bestuursrecht: besluiten (Art 1:3, lid 1, Awb)
• Waarom? Omdat de rechtsbetrekking tussen burger en bestuur wordt vastgelegd in
besluit. Besluiten geven een ingang om te procederen.
– De kern van het bestuursrecht bestaat uit beslissingen waarbij een bestuursorgaan
de rechtspositie van een burger eenzijdig bepaalt.
– Kritiek op de afbakening: uiteraard kan een rechtsbetrekking ook anders ontstaan
§ Overeenkomsten (private handelingen)
§ Onrechtmatige overheidsdaad
• Uitbreidingen (Art 6:2 en Art 8:2, Awb)
– Art 6:2 Awb “Met een besluit gelijkgesteld”:
§ a. de schriftelijke weigering een besluit te nemen, en (Art 1:3, lid 2, Awb:
de schriftelijke afwijzing van de aanvraag om een beschikking is volgens
dit artikel al gelijkgesteld aan een beschikking #816).
§ b. het niet tijdig nemen van een besluit (Art 4:13 Awb, bevat de termijn).
In geval van de “Silencio Positivo” bepaald de wet dat er na tijdsverloop
van rechtswege een besluit ontstaat. Dit is een fictieve positieve beslissing
die gelijk staat aan een “echt” besluit. Lid b mist dus toepassing.
o Beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit heeft als doel
vast te stellen dat te laat beslist is (beroep is gegrond. Zie ook art
8:55d, lid 1, A wb. Zie Art 6:20 lid 1 en lid 3, Awb over het
“alsnog nemen van het besluit hangende bezwaar/beroep”.
• Inperkingen
– Art 6:3, 8:3, 8:4 en 8:5Awb
§ Art 6:3 Awb: tegen “voorbereidingshandelingen” een besluit voorafgaan,
staat geen bezwaar/beroep open tenzij de beslissing de belanghebbende
los van het voor te bereiden besluit rechtstreeks in zijn belang wordt
getroffen (#819). Ook staat tegen louter procedurele beslissingen geen
zelfstandig bezwaar/beroep open.
§ Art 8:3 Awb: Geen beroep kan worden ingesteld tegen een besluit:
inhoudende een algemeen verbindend voorschrift of een beleidsregel of
de weigering om de tot stand brenging hiervan. (#863)
o Avv à algemene regel die extern werkt en die tot stand is
gebracht op basis van een op de wet steunende regelgevende
bevoegdheid (#863).
• Stickers (bijv. dat je je fiets moet verplaatsen) en posters kunnen ook besluiten zijn. Alles
kan een besluit zijn, dus altijd bezwaar tegenmaken voor het geval dat.
• Ook een digitale schermafdruk kan een besluit zijn (AB 2023/12)
- De schermafdruk, overgelegd bij het beroepschrift, vermeldt: “U hebt helaas geen
recht op de TONK omdat uw woonlasten te laag zijn. U kunt het formulier niet
verder invullen.”
- In het bestreden besluit 1 wordt overwogen dat wanneer bij het online aanvragen
uit het invullen van de vragen blijkt dat men niet aan de eisen voldoet, het
systeem ervoor zorgt dat verder niet kan worden ingevuld. De aanvrager ontvangt
dan geen besluit, aldus het college. Echter, dit maakt naar het oordeel van de
rechtbank niet dat de schermafdruk niet kan kwalificeren als besluit. Ook e-mails
kunnen worden aangemerkt als besluiten in de zin van artikel 1:3 van de Awb,
1
, indien zij aan de overige voorwaarden voldoen. In dit geval is de mededeling van
de schermafdruk op rechtsgevolg gericht want aan eiser wordt een aanvraag om
een vergoeding geweigerd. Ten slotte wordt ook vermeld waarom hij geen
vergoeding krijgt, namelijk omdat zijn woonlasten te laag zijn. De rechtbank is
daarom van oordeel dat de schermafdruk van de mededeling aan eiser dat hij niet
in aanmerking komt voor een vergoeding op grond van de TONK wel een besluit
is als bedoeld in artikel 1:3 van de Awb.
Beperkt tot belanghebbende
• Aanvrager is belanghebbende à Art 8:1 Awb, een belanghebbende kan tegen een besluit
beroep instellen (#859)
• Degene tot wie een ambtshalve besluit zich richt, is belanghebbende
• Derden kunnen belanghebbende zijn als ze door een besluit geraakt worden
– Criteria: OPERA (Art 1:2 Awb).
• Art 8:26 Awb Belanghebbende kan als partij deelnemen aan de behandeling van een
beroepszaak.
– Een belanghebbende hoeft geen reden te hebben om in beroep te gaan, maar kan
wel aanwezig willen zijn bij behandeling.
– Afgeleid belang à wanneer het belang afgeleid is van de hoofd belanghebbende
(eigenaar). Als partij met een afgeleid belang als bijv. de huurder, ben je niet-
ontvankelijk. Alleen de eigenaar kan procederen.
#821: eisen bezwaar – en beroepschrift
Art 6:4, Awb geeft aan bij welke instantie welk geschrift (bezwaar/beroep) ingediend moet
worden. Bij indiening bij het verkeerde orgaan, wordt er gebruik gemaakt van de doorzendplicht
(Art 6:15, Awb), waarbij het tijdstip van indienen bij het verkeerde orgaan bepalend is (lid 3).
Deze datumbehoud vindt niet plaats als er sprake is van “kennelijk onredelijk gebruik van het
procesrecht”. Hiervan kan worden gesproken indien rechten of bevoegdheden zodanig evident
worden ingeroepen en gebruikt zonder enig redelijk doel dan wel voor een ander doel dan
waartoe ze gegeven zijn, dat dat inroepen en gebruiken ervan blijk geeft van kwade trouw (#830).
Voor een bezwaar-en beroepschrift bestaat geen vaste vorm. De inhoudelijke intenties van de
indiener moeten duidelijk zijn. Het uitgangpunt is dat de brieven (schriftelijk of per mail Art 6:4
Awb en 6:6 Awb) ruim geïnterpreteerd moeten worden.
Volgens Art 6:5, lid 1, sub d moet de indiener de gronden van zijn bezwaar/beroep aangeven. Hij
moet dus in zijn eigen woorden vertellen waarom hij het niet eens is met het aangevallen besluit.
De toelichting hoeft dus niet juridisch van aard te zijn.
Art 6:6, Awb bepaalt dat er sprake kan zijn van niet-ontvankelijkheid als niet voldaan is aan Art
6:5 of aan enig ander bij de wet gesteld vereiste. Tot een niet-ontvankelijkheid kan pas besloten
worden, nadat de indiener de mogelijkheid heeft gehad zijn verzuim binnen een redelijke termijn
te herstellen. Ook zal het bestuursorgaan, moeten wijzen op de gevolgen het niet herstellen van
het verzuim.
Rechtsgang: hoofdregel en varianten
1. Bezwaar bij het bestuursorgaan zelf (Art 7:1Awb) à neemt een bob (beslissing op
bezwaar).
Uitzonderingen:
– Rechtstreeks beroep bij de rechter (Art. 7:1, lid g en Art 7:1a, Awb) à prorogatie
of sprong beroep. Dit vraag je in je bezwaarschrift aan het bestuursorgaan (7:1a).
2
, – Administratief beroep ander bestuursorgaan (bijzondere wetten). Administratief
beroep is erg zeldzaam (Art 1:5, lid 2, Awb). Administratief beroep en de
bezwaarschriftprocedure sluiten elkaar uit (Art 7:1, lid 1, sub a jo Art 8:5, lid 2
Awb) #813
– Voorbereidingsprocedure (UOV) afd. 3.4 Awb à werkwijze: bestuursorgaan
maakt een ontwerpbesluit, hierop kan eenieder hun zienswijze indienen,
vervolgens is er een definitief besluit waartegen beroep openstaat bij een rechter.
2. Beroep bij rechtbank Art 8:6, lid 1, Awb) (soms niet alle rechtbanken; zie
Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak; bijlage 2, blz. 869).
Uitzonderingen:
– College van beroep voor het bedrijfsleven (economische wetgeving Art. 4 Bbr)
– Afdeling bestuursrechtspraak (omgevingsrecht)
3. Hoger beroep bij Afdeling bestuursrechtspraak RvS (Art 8:105, Awb en Bbr)
Uitzonderingen:
– College van beroep voor het bedrijfsleven (economische wetgeving); CBB
– Centrale Raad van Beroep (ambtenaren en sociale zekerheid)
4. Geen cassatie à ALLEEN Cassatie HR belastingzaken (in een bezwaarprocedure).
• Totale uitzondering: Wahv. Tegen boetebesluiten van OM administratief beroep bij
kantonrechter en hoger beroep bij gerechtshof Arnhem Leeuwarden.
#866: Verhouding van administratief beroep en bestuurlijke rechtsgangen
In Art 8:5, lid 2 Awb en 8:6 Awb zijn enkele voorzieningen getroffen om samenloop tussen de
verschillende rechtsgangen te voorkomen.
Als de bijzondere wet administratief beroep openstelt (komt niet vaak voor), dan heeft
administratief beroep voorrang op het beroep bij de bestuursrechter (Art 8:5, lid 2). Want er kan
geen beroep bij de bestuursrechter ingesteld worden zolang tegen het besluit nog administratief
beroep mogelijk is (er staat “kan” dus het is afwachten of hier daadwerkelijk gebruik van gemaakt
gaat worden).
Er is geen beroep mogelijk bij de bestuursrechter voor de belanghebbende die administratief
beroep kon instellen Art 6:13 Awb (en dit dus niet gedaan heeft).
Een belanghebbende die niet in administratief beroep kon komen, mag na het verlopen van de
termijn wel in beroep bij de bestuursrechter (Art 7:1, sub a, Awb).
Art 8:6, lid 2 à ziet op de juridische lus; de HB-rechter kan bepalen dat tegen een nieuw besluit
dat als gevolg van zijn uitspraak moet worden genomen, uitsluitend bij hem openstaat.
Begin en einde bezwaar- en beroepstermijn
• Art. 6:7, Awb Termijn van 6 weken
– Indien niet op de voorgeschreven wijze bekend is gemaakt gaat de termijn niet
lopen (#822). De wijze ven bekendmaking is afhankelijk van de aard van het
besluit (kring van belanghebbende tot wie het gericht is) Art 3:41 en 3:42 Awb.
• Art. 6:8, lid 1, Awb: Begint de dag na bekendmaking besluit.
– Art. 3:41e.v. Bekendmaking. Geschiedt door:
§ Datum verzending aan de aanvrager à datum van de poststempel maar
in de praktijk houden ze de datum van de getypte brief aan.
§ Publicatie in het Staatscourant of Gemeenteblad. (Art 3:42, Awb).
• Eindigt 6 weken later om 24 uur, tenzij dat zon- of feestdag is (Algemene termijnenwet)
(art. 6:7)
3
, • Let op: tussen de inwerkingtreding (Art 3:40, Awb) en bekendmaking kunnen verschillen
bestaan
– Inwerkingtreding eerder dan bekendmaking: Wet silencio positivo (Art 4:20b
Awb en Art 4:20c, Awb) à positief stilzwijgen: bestuursorgaan neemt niet tijdig
een besluit op jouw aanvraag; besluit treedt dus vanaf dat moment in werking ook
al heeft het bestuursorgaan nog geen besluit genomen.
– Inwerkingtreding pas aantal weken na bekendmaking: omgevingsvergunning om
te slopen, kapvergunning (Art. 6.1, lid 2, sub a Wabo)à gaat om besluiten die
onomkeerbaar zijn. De vergunningen treden dus pas 6 weken na de
bezwaartermijn in zodat er nog tegen geprocedeerd kan worden. Op het moment
van bezwaarmaking kun je een voorlopige voorziening aanvragen bij de
voorzieningenrechter tot schorsing.
• Let op: bezwaar en beroep bij niet tijdig nemen van een besluit niet aan termijn
gebonden, maar niet ‘onredelijk laat’ (Art 6:12, Awb)
Geschil over begin bezwaar- of beroepstermijn
• Aangetekende verzending door bestuursorgaan volstaat als bekendgemaakt
(genomen) besluit à Weigeren ontvangst helpt niet
• Bij niet aangetekende verzending
– Wanneer datum van verzending niet kenbaar is,
§ Geldt in beginsel datum van dagtekening (datum op het besluit)
§ Burger kan tegenbewijs leverenà aannemelijk gemaakt moet worden dat
het besluit op de daarin aangegeven datum niet is of kan zijn verzonden.
– Als burger stelt dat hij besluit nimmer heeft ontvangen: administratie verweerder
bepalend behoudens tegenbewijs.
§ Ontvangst moet op niet-ongeloofwaardige wijze door burger worden
ontkend à Niet-ongeloofwaardige wijze ontkennen kan door het laten
zien van de postadministratie van een bedrijf of een advocatenkantoor.
§ Lukt het, dan moet bestuursorgaan vervolgens tegenbewijs van
verzending leverenà Tegenbewijs kan bij niet-aangetekende verzending
worden geleverd door te wijzen (elektronische) archiefstukken of een
voortgangsregistratiesysteem.
§ De rechtspraak gaat ervanuit dat het zoekraken van brieven in het
reguliere postverkeer uitzonderlijk is (#822).
§ Is er geen sprake van reguliere verzending per post, dan draagt het
bestuursorgaan het risico indien de ontvangst wordt ontkend. Wil dan
sprake zijn van een juiste bekendmaking dan zal bijvoorbeeld moeten
worden bewezen dat het poststuk in de brievenbus van een
belanghebbende is gedeponeerd. Dit kan worden bewezen als het stuk in
de postregistratie van het bestuursorgaan is geregistreerd als op die dag
verzonden stuk.
Tijdige en niet tijdige indiening (#823)
Bezwaar- of beroepschrift tijdig ingediend als het:
• Hoofdregel: Binnen de termijn is ontvangen (art. 6:9, lid 1, Awb).
– Zie voor tijdstip ontvangst e-mail Art 2:17, lid 2, Awb à. De elektronische weg
dient wel door het bestuursorgaan te zijn opgesteld (Art 2:15)
• Binnen de termijn ter post is bezorgd, mits niet later dan 1 week na afloop van de termijn
is ontvangen (Art 6:9, lid 2, Awb)
– (Leesbare) poststempel in beginsel bepalend (AB 2023/134)
4
