Hoorcolleges + Boek: Rechtsbescherming tegen de overheid 2023/24
Hoorcollege 1: Inleiding en bezwaarfase
Ingang Awb bestuursrecht: besluiten (Art 1:3, lid 1, Awb)
• Waarom? Omdat de rechtsbetrekking tussen burger en bestuur wordt vastgelegd in
besluit. Besluiten geven een ingang om te procederen.
– De kern van het bestuursrecht bestaat uit beslissingen waarbij een bestuursorgaan
de rechtspositie van een burger eenzijdig bepaalt.
– Kritiek op de afbakening: uiteraard kan een rechtsbetrekking ook anders ontstaan
§ Overeenkomsten (private handelingen)
§ Onrechtmatige overheidsdaad
• Uitbreidingen (Art 6:2 en Art 8:2, Awb)
• Inperkingen
– Art 6:3, 8:3, 8:4 en 8:5Awb
• Stickers (bijv. dat je je fiets moet verplaatsen) en posters kunnen ook besluiten zijn. Alles
kan een besluit zijn, dus altijd bezwaar tegenmaken voor het geval dat.
• Ook een digitale schermafdruk kan een besluit zijn (AB 2023/12)
- De schermafdruk, overgelegd bij het beroepschrift, vermeldt: “U hebt helaas geen
recht op de TONK omdat uw woonlasten te laag zijn. U kunt het formulier niet
verder invullen.”
- In het bestreden besluit 1 wordt overwogen dat wanneer bij het online aanvragen
uit het invullen van de vragen blijkt dat men niet aan de eisen voldoet, het
systeem ervoor zorgt dat verder niet kan worden ingevuld. De aanvrager ontvangt
dan geen besluit, aldus het college. Echter, dit maakt naar het oordeel van de
rechtbank niet dat de schermafdruk niet kan kwalificeren als besluit. Ook e-mails
kunnen worden aangemerkt als besluiten in de zin van artikel 1:3 van de Awb,
indien zij aan de overige voorwaarden voldoen. In dit geval is de mededeling van
de schermafdruk op rechtsgevolg gericht want aan eiser wordt een aanvraag om
een vergoeding geweigerd. Ten slotte wordt ook vermeld waarom hij geen
vergoeding krijgt, namelijk omdat zijn woonlasten te laag zijn. De rechtbank is
daarom van oordeel dat de schermafdruk van de mededeling aan eiser dat hij niet
in aanmerking komt voor een vergoeding op grond van de TONK wel een besluit
is als bedoeld in artikel 1:3 van de Awb.
Beperkt tot belanghebbende
• Aanvrager is belanghebbende
• Degene tot wie een ambtshalve besluit zich richt, is belanghebbende
• Derden kunnen belanghebbende zijn als ze door een besluit geraakt worden
– Criteria: OPERA (Art 1:2 Awb).
• Art 8:26 Awb Belanghebbende kan als partij deelnemen aan de behandeling van een
beroepszaak.
– Een belanghebbende hoeft geen reden te hebben om in beroep te gaan, maar kan
wel aanwezig willen zijn bij behandeling.
– Afgeleid belang à wanneer het belang afgeleid is van de hoofd belanghebbende
(eigenaar). Als partij met een afgeleid belang als bijv. de huurder, ben je niet-
ontvankelijk. Alleen de eigenaar kan procederen.
1
,Rechtsgang: hoofdregel en varianten
1. Bezwaar bij het bestuursorgaan zelf (Art 7:1Awb) à neemt een bob (beslissing op
bezwaar).
Uitzonderingen:
– Rechtstreeks beroep bij de rechter (Art. 7:1, lid g en Art 7:1a, Awb) à prorogatie
of sprong beroep. Dit vraag je in je bezwaarschrift aan het bestuursorgaan (7:1a).
– Administratief beroep ander bestuursorgaan (bijzondere wetten).
– Voorbereidingsprocedure (UOV) afd. 3.4 Awb à werkwijze: bestuursorgaan
maakt een ontwerpbesluit, hierop kan eenieder hun zienswijze indienen,
vervolgens is er een definitief besluit waartegen beroep openstaat bij een rechter.
2. Beroep bij rechtbank Art 8:6, lid 1, Awb) (soms niet alle rechtbanken; zie
Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak; bijlage 2, blz. 869).
Uitzonderingen:
– College van beroep voor het bedrijfsleven (economische wetgeving Art. 4 Bbr)
– Afdeling bestuursrechtspraak (omgevingsrecht)
3. Hoger beroep bij Afdeling bestuursrechtspraak RvS (Art 8:105, Awb en Bbr)
Uitzonderingen:
– College van beroep voor het bedrijfsleven (economische wetgeving); CBB
– Centrale Raad van Beroep (ambtenaren en sociale zekerheid)
4. Geen cassatie à ALLEEN Cassatie HR belastingzaken (in een bezwaarprocedure).
• Totale uitzondering: Wahv. Tegen boetebesluiten van OM administratief beroep bij
kantonrechter en hoger beroep bij gerechtshof Arnhem Leeuwarden.
Begin en einde bezwaar- en beroepstermijn
• Art. 6:7, Awb Termijn van 6 weken
• Art. 6:8, lid 1, Awb: Begint de dag na bekendmaking besluit.
– Art. 3:41e.v. Bekendmaking. Geschiedt door:
§ Datum verzending aan de aanvrager à datum van de poststempel maar
in de praktijk houden ze de datum van de getypte brief aan.
§ Publicatie in het Staatscourant of Gemeenteblad. (Art 3:42, Awb).
• Eindigt 6 weken later om 24 uur, tenzij dat zon- of feestdag is (Algemene termijnenwet)
(art. 6:7)
• Let op: tussen de inwerkingtreding (Art 3:40, Awb) en bekendmaking kunnen verschillen
bestaan
– Inwerkingtreding eerder dan bekendmaking: Wet silencio positivo (Art 4:20b
Awb en Art 4:20c, Awb) à positief stilzwijgen: bestuursorgaan neemt niet tijdig
een besluit op jouw aanvraag; besluit treedt dus vanaf dat moment in werking ook
al heeft het bestuursorgaan nog geen besluit genomen.
– Inwerkingtreding pas aantal weken na bekendmaking: omgevingsvergunning om
te slopen, kapvergunning (Art. 6.1, lid 2, sub a Wabo)à gaat om besluiten die
onomkeerbaar zijn. De vergunningen treden dus pas 6 weken na de
bezwaartermijn in zodat er nog tegen geprocedeerd kan worden. Op het moment
van bezwaarmaking kun je een voorlopige voorziening aanvragen bij de
voorzieningenrechter tot schorsing.
• Let op: bezwaar en beroep bij niet tijdig nemen van een besluit niet aan termijn
gebonden, maar niet ‘onredelijk laat’ (Art 6:12, Awb)
2
,Geschil over begin bezwaar- of beroepstermijn
• Aangetekende verzending door bestuursorgaan volstaat als bekendgemaakt
(genomen) besluit à Weigeren ontvangst helpt niet
• Bij niet aangetekende verzending
– Wanneer datum van verzending niet kenbaar is,
§ Geldt in beginsel datum van dagtekening (datum op het besluit)
§ Burger kan tegenbewijs leverenà aannemelijk gemaakt moet worden dat
het besluit op de daarin aangegeven datum niet is of kan zijn verzonden.
– Als burger stelt dat hij besluit nimmer heeft ontvangen: administratie verweerder
bepalend behoudens tegenbewijs.
§ Ontvangst moet op niet-ongeloofwaardige wijze door burger worden
ontkend à Niet-ongeloofwaardige wijze ontkennen kan door het laten
zien van de postadministratie van een bedrijf of een advocatenkantoor.
§ Lukt het, dan moet bestuursorgaan vervolgens tegenbewijs van
verzending leverenà Tegenbewijs kan bij niet-aangetekende verzending
worden geleverd door te wijzen (elektronische) archiefstukken of een
voortgangsregistratiesysteem.
§ Is er geen sprake van reguliere verzending per post, dan draagt het
bestuursorgaan het risico indien de ontvangst wordt ontkend. Wil dan
sprake zijn van een juiste bekendmaking dan zal bijvoorbeeld moeten
worden bewezen dat het poststuk in de brievenbus van een
belanghebbende is gedeponeerd. Dit kan worden bewezen als het stuk in
de postregistratie van het bestuursorgaan is geregistreerd als op die dag
verzonden stuk.
Tijdige en niet tijdige indiening
Bezwaar- of beroepschrift tijdig ingediend als het:
• Hoofdregel: Binnen de termijn is ontvangen (art. 6:9, lid 1, Awb).
– Zie voor tijdstip ontvangst e-mail Art 2:17, lid 2, Awb à.
• Binnen de termijn ter post is bezorgd, mits niet later dan 1 week na afloop van de termijn
is ontvangen (Art 6:9, lid 2, Awb)
– (Leesbare) poststempel in beginsel bepalend (AB 2023/134)
– ECLI:NL:RVS:2020:1682 (PostNL en andere postvervoerbedrijven) à Onder
andere postaanbieder wordt voor in Nederland ter post bezorgde stukken
verstaan ieder bij de Autoriteit Consument en Markt (hierna: ACM) geregistreerd
postvervoerbedrijf. Een bezwaar-, beroep- of hogerberoepschrift ook tijdig is
ingediend als het voor het einde van de termijn bij een andere postaanbieder dan
PostNL ter post is bezorgd, mits het niet later dan een week na afloop van de
termijn is ontvangen.
– Voorkeur voor aangetekende verzending à Indien een poststuk niet aangetekend
wordt verzonden, aanvaardt de verzender in beginsel het risico dat het
betreffende stuk nimmer wordt ontvangen. Dit brengt mee dat de stelling van het
bestuursorgaan dat het stuk niet tijdig ingediend, alleen terzijde kan worden
gesteld indien de ontvangst voldoende aannemelijk is geworden. Het ligt met
name op de weg van de afzender dit aan te tonen. Datumaanduidingen van een
frankeermachine hiervoor niet voldoende.
• Art. 6:11, Awb verschoonbare termijnoverschrijding à termijnoverschrijding met een
goede reden. Na de termijnoverschrijding heb je 2 weken om alsnog bezwaar te maken.
Is zelden sprake van:
– Niet:
3
, § Vakantie, ziekte, gebrek, verhuizing
§ Slechte advocaat of gemachtigde
§ Niet ophalen van aangetekende post
§ Verzending anders dan met post.nl
§ Ingrijpende voorvallen in de persoonlijke sfeer
– Wel:
§ Overlijden gemachtigde (AB 2023/139) à Het bestreden besluit is pas na
het overlijden van de gemachtigde van eiseres genomen en uitsluitend
naar de gemachtigde gestuurd. Naar het oordeel van de rechtbank
betekent dit dat het besluit hiermee niet bekend is gemaakt als bedoeld in
artikel 3:41, eerste lid, van de Awb. De gemachtigde was immers niet meer
in leven om het besluit te ontvangen.
§ Onbekendheid dat besluit is genomen (AB 2023/51)
§ Geen of onjuiste rechtsmiddelenclausule à Nu het algemeen bestuur
evenwel onjuiste rechtsmiddelenvoorlichting heeft verschaft en
aangenomen kan worden dat de termijnoverschrijding mede daardoor is
veroorzaakt, moet deze verschoonbaar worden geacht (AB 2005, 134)
Volgens vaste rechtspraak leidt het ontbreken van een rechtsmiddelverwijzing bij een besluit of
uitspraak in beginsel tot verschoonbaarheid van de termijnoverschrijding, mits de
belanghebbende daarop een beroep doet, stellende dat de termijnoverschrijding daarvan het
gevolg is. Dit beginsel lijdt uitzondering indien redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de
belanghebbende tijdig wist dat hij binnen een bepaalde termijn bezwaar moest maken dan wel
beroep of hoger beroep moest instellen. Van bekendheid met de termijn kan in ieder geval
worden uitgegaan indien de belanghebbende voor afloop van de termijn reeds werd bijgestaan
door een professionele rechtsbijstandverlener. Bij een professionele rechtsbijstandverlener mag
kennis omtrent het in te stellen rechtsmiddel en de daarvoor geldende termijn immers worden
verondersteld en diens kennis kan in dit verband aan de belanghebbende worden toegerekend.
Ook bij ideële en andere organisaties die regelmatig plegen te procederen, mag die kennis worden
verondersteld alsook bij burgers die regelmatig procederen. Voor het aannemen van
verschoonbaarheid kan evenwel, ook indien de belanghebbende bijstand heeft van een
professionele rechtsbijstandverlener, aanleiding bestaan indien gerede twijfel mogelijk is omtrent
het besluitkarakter van het door het bestuursorgaan aan die belanghebbende toegezonden stuk
(AB 2011/236).
NB: anders dan het bestuursorgaan zal de indiener van een bezwaarschrift een verwijzing naar de
dagtekening van zijn schrijven weinig baten.
NB: ingeval van een aantoonbare vertraging van de normale stempelafhandeling zijn
uitzonderingen op de hoofdregel aangenomen.
Procedurele uitsluiting
• Art 6:13, Awb geen beroep zonder deel te hebben genomen aan de voorprocedure à
Tenzij er goede redenen waren om pas later rechtsmiddelen aan te wenden.
- De voorprocedures zijn bezwaar, administratief beroep en de UOV.
• Art 6:24, Awb overeenkomstige toepassing hoger beroep
Een aanvrager van een vergunning die pas in beroep bij de rechtbank komt, nadat n.a.v. een
bezwaar van zijn buurman aan de vergunning belastende voorschriften aan de vergunning zijn
verbonden, kan redelijkerwijs niet worden verweten dat hij geen bezwaar maakte.
4
