De ziekte
Om welke ziekte gaat het?
Multiple sclerose is een chronische aandoening aan het centrale zenuwstelsel. Dit stelsel bestaat uit de
hersenen, het ruggenmerg en de oogzenuwen. Het centrale zenuwstelsel is opgebouwd uit miljoenen
zenuwcellen. Deze cellen zijn allemaal met elkaar verbonden via zenuwuitlopers. Deze uitlopers hebben
een isolerende laag die myeline heet. Hier gaat het mis als je MS hebt: door ontstekingen in het
zenuwstelsel beschadigt de myeline, een beschermlaagje rond je zenuwvezels. Dit betekent dat je
hersenen prikkels en signalen niet goed meer kunnen verzenden naar bijvoorbeeld je armen. Deze kun je
dan minder makkelijk bewegen.
Schub
Je afweersysteem valt de eigen zenuwcellen aan. Daarom wordt MS ook wel een auto-immuunziekte
genoemd. Zo’n aanval noem je schub (spreek uit als sjoep) en veroorzaakt een ontsteking. Hierdoor
ervaar je opeens klachten. Wanneer de ontsteking verdwijnt, verdwijnen vaak ook je klachten. Dit kan
binnen een paar dagen tot een paar weken gebeuren. De ontstekingen veranderen uiteindelijk in harde
plekken in het zenuwstelsel. Letterlijk betekent multiple sclerose dan ook meervoudige (multiple)
littekens (sclerose).
Later tijdens het ziekteproces gaan ook cellen en zenuwverbindingen in de hersenen kapot. Dan ontstaan
er blijvende klachten waarbij geen herstel meer optreedt. Dit is de progressieve fase van de ziekte. Het
beloop is echter bij iedereen anders.
Symptomatologie
Er wordt onderscheid gemaakt in primaire, secundaire en tertiaire klachten. Primaire klachten ontstaan
als gevolg van de beschadiging van de myeline in het centraal zenuwstelsel. De secundaire symptomen
betreffen de complicaties als gevolg van de aandoening zoals, vallen, verminderde activiteit etc.
De tertiaire problemen zijn de psychosociale problemen die optreden als de primaire en secundaire
problemen niet worden aangepakt. Bijv. verlies van werk, depressie etc.
Vermoeidheid
- Moeheid die anders is dan vermoeidheid na inspanning. Deze moeheid kan aanvalsgewijs verlopen,
maar kan ook chronisch aanwezig zijn.
Oogproblemen
- Je kunt tijdelijk slechter zien — met één oog, en soms met alle twee de ogen. Soms zie je zelfs dubbel of
wat wazig. Helemaal niets meer zien komt gelukkig nauwelijks voor.
Zwakke of stijve spieren
- Last van zwakke of juist stijve spieren. Vaker in je benen dan je in armen. In veel gevallen merk je het
eerst aan één been, en pas later aan je andere. Een moe gevoel in je heup komt ook voor, en zware
voeten of benen.
Spraakproblemen
- Je gaat onduidelijker praten: woorden kun je moeilijk vinden of je spreekt onduidelijk. Daarnaast kun je
door ademhalingsproblemen ook een zwakkere stem hebben. Lange pauzes tussen woorden komen ook
voor.
Tintelingen
- Je hebt een doof gevoel of een tintelend, branderig of juist koud gevoel. Soms voel je al pijn bij een
lichte aanraking. En buig je je nek naar voren? Dan kun je een soort schok langs je rug, armen en benen
voelen.
Coördinatieproblemen
- Je bent duizelig: je voelt alsof je zelf of de wereld om je heen ronddraait. Soms trillen je handen. Dit
merk je goed als je schrijft of je blouse dichtknoopt. Als klachten toenemen, kun je moeilijker lopen —
evenwicht bewaren is dan lastig.
Problemen met plassen
, - Je blaasspier is te actief. Hierdoor kun je je urine moeilijk ophouden. Soms plas je maar een paar
druppels. Daarnaast kan plassen gevoelig zijn. Ook kan je sluitspier te actief zijn: je hebt een slappe straal
die wordt onderbroken. Na het plassen kan het zijn dat je blaas nog niet helemaal leeg is. Gevolg:
urineverlies bij lachen of hoesten.
Problemen met ontlasting
- Obstipatie. Ook kan je ontlasting droog en hard zijn waardoor je deze maar moeilijk naar buiten kunt
persen. Ook kun je last hebben van diarree.
Gehoorproblemen
- Het kan zijn dat je niet meer goed kunt horen, vaak maar aan één kant. Ook kun je tijdelijk last hebben
van een aanhoudende, vervelende piep in je oren. Helemaal niets meer horen komt gelukkig bijna nooit
voor.
Seksuele problemen
- Je hebt minder zin in seks door vermoeidheid, bewegingsbeperkingen, spierzwakte of incontinentie.
Maar dit kan ook psychisch zijn: bijvoorbeeld door angst, somberheid en schaamte.
Pijn in je gezicht
- Door een beschadigde zenuw kun je pijn in je gezicht voelen. Vaak zijn dit dan korte perioden van een
paar seconden of een paar minuten. Dit komt meerdere keren per dag voor. Ook kun je pijn voelen door
bijvoorbeeld aanraking, kauwen of tandenpoetsen.
Geheugenverlies
- Je kunt je minder goed concentreren. Als je je aandacht er niet bij kan houden, kun je informatie
moeilijker opnemen en onthouden. Dit heeft gevolgen voor je korte-termijn-geheugen: recente dingen sla
je dan lastiger op.
Gevoelsstoornissen
- Je hebt koude handen en voeten. Of je hebt gevoelsstoring: koud en warm voel je dan niet meer.
Bijvoorbeeld als je met je blote voeten op koude keukentegels staat — die koude voel je dan niet. Ook
kun je een tinteling of juist verdoofd gevoel ervaren.
Etiologie
De precieze oorzaak van MS is nog niet precies bekend. Verschillende factoren spelen een rol bij het
ontstaan van MS, zoals het afweersysteem van het lichaam, omgevingsfactoren als voedingsgewoonten,
klimaat, leefstijl en hormonen, roken, vitamine D en (waarschijnlijk) virussen.
Het idee is dat MS door meerdere factoren wordt bepaald zoals: Familiaire aanleg, omgevingsfactoren en
stoornissen in het afweersysteem
Pathologie en pathofysiologie
Welke afwijkingen in de (microscopische) anatomie zijn er? En welke functieverstoringen?
Welke complicaties voor het functioneren van de patiënt als geheel kun je verwachten?
(Ga uit van de normale anatomie en fysiologie van het aangedane deel van het orgaansysteem en maak
vanuit dit normale de overstap naar het afwijkende.)
Zie symptomen
Diagnostiek
Welke onderzoeken kan een arts laten verrichten om tot de diagnose te komen?
En welke uitslagen kun je bij deze onderzoeken verwachten?
Er bestaat geen diagnostische test voor MS, waarmee de ziekte met 100% zekerheid kan worden
vastgesteld. De diagnose kan worden gesteld op grond van het verloop van de ziekteverschijnselen, de
klinische symptomen, het verhaal van de client en met behulp van de resultaten van (hulp)onderzoek.
Zoals: Neurologisch onderzoek, lumbaalpunctie, MRI, neurofysiologisch onderzoek
Om welke ziekte gaat het?
Multiple sclerose is een chronische aandoening aan het centrale zenuwstelsel. Dit stelsel bestaat uit de
hersenen, het ruggenmerg en de oogzenuwen. Het centrale zenuwstelsel is opgebouwd uit miljoenen
zenuwcellen. Deze cellen zijn allemaal met elkaar verbonden via zenuwuitlopers. Deze uitlopers hebben
een isolerende laag die myeline heet. Hier gaat het mis als je MS hebt: door ontstekingen in het
zenuwstelsel beschadigt de myeline, een beschermlaagje rond je zenuwvezels. Dit betekent dat je
hersenen prikkels en signalen niet goed meer kunnen verzenden naar bijvoorbeeld je armen. Deze kun je
dan minder makkelijk bewegen.
Schub
Je afweersysteem valt de eigen zenuwcellen aan. Daarom wordt MS ook wel een auto-immuunziekte
genoemd. Zo’n aanval noem je schub (spreek uit als sjoep) en veroorzaakt een ontsteking. Hierdoor
ervaar je opeens klachten. Wanneer de ontsteking verdwijnt, verdwijnen vaak ook je klachten. Dit kan
binnen een paar dagen tot een paar weken gebeuren. De ontstekingen veranderen uiteindelijk in harde
plekken in het zenuwstelsel. Letterlijk betekent multiple sclerose dan ook meervoudige (multiple)
littekens (sclerose).
Later tijdens het ziekteproces gaan ook cellen en zenuwverbindingen in de hersenen kapot. Dan ontstaan
er blijvende klachten waarbij geen herstel meer optreedt. Dit is de progressieve fase van de ziekte. Het
beloop is echter bij iedereen anders.
Symptomatologie
Er wordt onderscheid gemaakt in primaire, secundaire en tertiaire klachten. Primaire klachten ontstaan
als gevolg van de beschadiging van de myeline in het centraal zenuwstelsel. De secundaire symptomen
betreffen de complicaties als gevolg van de aandoening zoals, vallen, verminderde activiteit etc.
De tertiaire problemen zijn de psychosociale problemen die optreden als de primaire en secundaire
problemen niet worden aangepakt. Bijv. verlies van werk, depressie etc.
Vermoeidheid
- Moeheid die anders is dan vermoeidheid na inspanning. Deze moeheid kan aanvalsgewijs verlopen,
maar kan ook chronisch aanwezig zijn.
Oogproblemen
- Je kunt tijdelijk slechter zien — met één oog, en soms met alle twee de ogen. Soms zie je zelfs dubbel of
wat wazig. Helemaal niets meer zien komt gelukkig nauwelijks voor.
Zwakke of stijve spieren
- Last van zwakke of juist stijve spieren. Vaker in je benen dan je in armen. In veel gevallen merk je het
eerst aan één been, en pas later aan je andere. Een moe gevoel in je heup komt ook voor, en zware
voeten of benen.
Spraakproblemen
- Je gaat onduidelijker praten: woorden kun je moeilijk vinden of je spreekt onduidelijk. Daarnaast kun je
door ademhalingsproblemen ook een zwakkere stem hebben. Lange pauzes tussen woorden komen ook
voor.
Tintelingen
- Je hebt een doof gevoel of een tintelend, branderig of juist koud gevoel. Soms voel je al pijn bij een
lichte aanraking. En buig je je nek naar voren? Dan kun je een soort schok langs je rug, armen en benen
voelen.
Coördinatieproblemen
- Je bent duizelig: je voelt alsof je zelf of de wereld om je heen ronddraait. Soms trillen je handen. Dit
merk je goed als je schrijft of je blouse dichtknoopt. Als klachten toenemen, kun je moeilijker lopen —
evenwicht bewaren is dan lastig.
Problemen met plassen
, - Je blaasspier is te actief. Hierdoor kun je je urine moeilijk ophouden. Soms plas je maar een paar
druppels. Daarnaast kan plassen gevoelig zijn. Ook kan je sluitspier te actief zijn: je hebt een slappe straal
die wordt onderbroken. Na het plassen kan het zijn dat je blaas nog niet helemaal leeg is. Gevolg:
urineverlies bij lachen of hoesten.
Problemen met ontlasting
- Obstipatie. Ook kan je ontlasting droog en hard zijn waardoor je deze maar moeilijk naar buiten kunt
persen. Ook kun je last hebben van diarree.
Gehoorproblemen
- Het kan zijn dat je niet meer goed kunt horen, vaak maar aan één kant. Ook kun je tijdelijk last hebben
van een aanhoudende, vervelende piep in je oren. Helemaal niets meer horen komt gelukkig bijna nooit
voor.
Seksuele problemen
- Je hebt minder zin in seks door vermoeidheid, bewegingsbeperkingen, spierzwakte of incontinentie.
Maar dit kan ook psychisch zijn: bijvoorbeeld door angst, somberheid en schaamte.
Pijn in je gezicht
- Door een beschadigde zenuw kun je pijn in je gezicht voelen. Vaak zijn dit dan korte perioden van een
paar seconden of een paar minuten. Dit komt meerdere keren per dag voor. Ook kun je pijn voelen door
bijvoorbeeld aanraking, kauwen of tandenpoetsen.
Geheugenverlies
- Je kunt je minder goed concentreren. Als je je aandacht er niet bij kan houden, kun je informatie
moeilijker opnemen en onthouden. Dit heeft gevolgen voor je korte-termijn-geheugen: recente dingen sla
je dan lastiger op.
Gevoelsstoornissen
- Je hebt koude handen en voeten. Of je hebt gevoelsstoring: koud en warm voel je dan niet meer.
Bijvoorbeeld als je met je blote voeten op koude keukentegels staat — die koude voel je dan niet. Ook
kun je een tinteling of juist verdoofd gevoel ervaren.
Etiologie
De precieze oorzaak van MS is nog niet precies bekend. Verschillende factoren spelen een rol bij het
ontstaan van MS, zoals het afweersysteem van het lichaam, omgevingsfactoren als voedingsgewoonten,
klimaat, leefstijl en hormonen, roken, vitamine D en (waarschijnlijk) virussen.
Het idee is dat MS door meerdere factoren wordt bepaald zoals: Familiaire aanleg, omgevingsfactoren en
stoornissen in het afweersysteem
Pathologie en pathofysiologie
Welke afwijkingen in de (microscopische) anatomie zijn er? En welke functieverstoringen?
Welke complicaties voor het functioneren van de patiënt als geheel kun je verwachten?
(Ga uit van de normale anatomie en fysiologie van het aangedane deel van het orgaansysteem en maak
vanuit dit normale de overstap naar het afwijkende.)
Zie symptomen
Diagnostiek
Welke onderzoeken kan een arts laten verrichten om tot de diagnose te komen?
En welke uitslagen kun je bij deze onderzoeken verwachten?
Er bestaat geen diagnostische test voor MS, waarmee de ziekte met 100% zekerheid kan worden
vastgesteld. De diagnose kan worden gesteld op grond van het verloop van de ziekteverschijnselen, de
klinische symptomen, het verhaal van de client en met behulp van de resultaten van (hulp)onderzoek.
Zoals: Neurologisch onderzoek, lumbaalpunctie, MRI, neurofysiologisch onderzoek
