Week 3 beginselen van de democratische rechtstaat
Van Sasse van Ysselt, Democratie en antidemocratische groeperingen
De democratische paradox: paradox omdat voor het beschermen van de democratie het
soms nodig is om de vrijheid van bepaalde individuen of groepen te beperken. Vraagstuk
dat herhaaldelijk aanwezig is in de Tweede Kamer is of politieke partijen van wie de
doelstellingen in strijd zijn met de beginselen van de democratische rechtstaat verboden
moeten worden > EHRM: het EVRM laat toe dat van politieke partijen respect wordt
verlangd voor de democratie en de rechten en vrijheden die in een democratie worden
erkend. Ook in de rechtswetenschap is er veel discussie over > onderscheid maken tussen
-het formele concept van de democratie: beschouwt democratie als een staatkundig
bestuursmodel met een besluitvormingsprocedure en procedurele spelregels
-het materiele concept van de democratie: stelt ook inhoudelijke eisen waaraan een
democratisch bestuursmodel en procedurele spelregels aan moeten voldoen
>> relevantie van dit onderscheid is gelegen in de mate van legitimiteit van
overheidshandelen met betrekking tot groeperingen of partijen die via gebruikmaking van
grondrechten en de democratische weg de democratische rechtstaat willen afschaffen
Verbod van partijen en andere organisaties of groeperingen naar positief recht: recht tot
vereniging (art 8 GW) kan worden beperkt in het belang van de openbare orde, dit recht is
verder uitgewerkt in het BW > een rechtspersoon kan bij rechterlijke uitspraak verboden
worden verklaard en ontbonden indien haar werkzaamheid in strijd is met de openbare
orde (2:20 lid 1 BW) > lid 2: wanneer alleen het doel in strijd is met de openbare orde kan
niet leiden tot een verbodenverklaring, maar slechts tot een ontbinding.
Verbodenverklaring heeft strafrechtelijke gevolgen indien je de werkzaamheden voortzet
na verbodenverklaring > misdrijf. Voor wat betreft de beoordeling van de toelaatbaarheid
van maatregelen die de vrijheid van vereniging inperkt, maakt het EHRM onderscheid
tussen politieke partijen en reguliere verenigingen (onderscheid tussen verenigingen met
en zonder politieke doeleinden). Een politieke partij geniet meer bescherming, en een
vereniging geniet meer bescherming naarmate het doel en/of de werkzaamheden ervan
politieker van aard zijn > EHRM heeft twee randvoorwaarden geschept waaraan een
politieke partij moet voldoen om voorstellen te kunnen doen tot verandering in de
wetgeving of de structuur van de staat: 1. Een partij dient daartoe alleen wettige en
democratische middelen te gebruiken 2. De doelen die zij nastreeft moeten ook in zich
zelf verenigbaar zijn met de fundamentele democratische beginselen > staten moeten
daarbij kijken naar het partijprogramma/statuten en de inhoud daarvan moet vergeleken
worden met de handelingen of werkzaamheden van de partijleider en de standpunten die
zij innemen. Noodzaak tot verbieden of ontbinden van de overheid is alleen aanwezig
indien aannemelijk is gemaakt dat ‘the risk to democracy was sufficiently imminent’
Supraconstitutionaliteit en weerbare democratie: voor wat betreft Nederland herhaalt de
notitie dat het democratiemodel er overwegend formeel van aard is > zuivere
supraconstitutionaliteit is niet aanwezig: de meerderheid beslist. Er zijn ook wel materiele
elementen te ontwaren: nederlandse wettelijke systeem en de jurisprudentiele uitleg ten
aanzien van het verbieden/ontbinden rechtspersonen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daisyvantslot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.