SAMENVATTING KT1
,Inhoud
AFPF........................................................................................................................................................2
Casus 1. Inleiding tot het menselijk lichaam, inleiding tot de chemie van het leven, cellen weefsels
en structuur van het lichaam..............................................................................................................2
Casus 2. Weerstand en immuniteit, infectiebestrijding......................................................................6
Casus 3. Het ademhalingsstelsel en pneumonie...............................................................................12
Casus 4. De voortplantingsorganen, normale zwangerschap en bevalling........................................15
Casus 5. De huid, genetica, kanker....................................................................................................21
Casus 6. Het urinwegstelsel, cystitis, farmacologie...........................................................................27
Casus 7. Allergische reacties, auto-immuunziektes, schimmels, virussen.........................................30
Verpleegkunde......................................................................................................................................32
Nederlands leerboek jeugdgezondheidszorg....................................................................................32
Theoretisch kader voor de verpleegkundige beroepsuitoefening.....................................................39
Mensen met een verstandelijke beperking.......................................................................................43
Klinisch redeneren bij ouderen.........................................................................................................46
Vaardigheden........................................................................................................................................51
Recht.....................................................................................................................................................56
Onderzoek............................................................................................................................................58
Onderzoek in de gezondheidszorg....................................................................................................58
Evidence-based practice...................................................................................................................62
Ethiek/psychologie/sociologie..............................................................................................................64
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement.....................................................................................73
1
,AFPF
Waugh, A. & Grant, A. (2012) Ross en Wilson Anatomie en fysiologie in gezondheid en ziekte.
McFadden, R. (2016) Farmacologie
Beers, M., Fletcher, A. & Jones, T. (2005). Merck Manual Medisch handboek
Casus 1. Inleiding tot het menselijk lichaam, inleiding tot de
chemie van het leven, cellen weefsels en structuur van het
lichaam.
Inleiding tot het menselijk lichaam
In het lichaam onderscheiden we verschillende niveaus van structurele organisatie en complexiteit.
Belangrijk zijn de scheikundige processen: Atomen vormen Moleculen en verschillende moleculen bij
elkaar zijn cellen. Elk celtype is gespecialiseerd. Cellen die overeenkomen in vorm en functie zijn
weefsels. Organen bestaan uit verschillende soorten weefsels en zijn geëvolueerd om een specifieke
functie uit te oefenen. Orgaanstelsels/systemen bestaan uit een aantal organen en weefsels die
samen bijdragen aan één of meer vitale functies van het lichaam.
Milieu intérieur: het vocht dat de lichaamscellen omspoelt. Zuurstof en andere stoffen, moeten vanuit
de interne transportsystemen door deze vloeistof passeren.
Homeostase: stabiele toestand van het milieu intérieur. Beschrijft een dynamische situatie die, steeds
binnen nauwe grenzen, in verandering is. Bij bedreiging of verstoring van deze balans loopt het welzijn
van het individu in gevaar.
Negatief feedbackmechanisme: het signaal naar de effector zorgt voor afname of negatie van het
effect van de oorspronkelijke stimulus, om de homeostase te handhaven of te herstellen. De meeste
homeostatische processen in het lichaam worden door negatieve feedback gereguleerd.
Positief feedbackmechanisme: ook wel ‘versterkend’ mechanisme. Hierbij doet de stimulus de respons
progressief toenemen zodat, zolang de stimulus aanhoudt, de respons progressief wordt versterkt.
Voorbeelden: bloedstolling en baarmoedercontracties bij bevalling.
Verschillende transportsystemen: Bloed, de bloedsomloop, het lymfoïde systeem.
Via een uitgebreid netwerk van bloedvaten transporteert bloed stoffen door het hele lichaam. Bestaat
uit Plasma en bloedcellen. Plasma bestaat voornamelijk uit water met daarin opgeloste stoffen die
van belang zijn voor het lichaam zoals zuurstof en voedingsstoffen. Bloedcellen: erytrocyten (rode
bloedcellen) vervoeren zuurstof en koolstofdioxide. Leukocyten (witte bloedcellen) beschermen het
lichaam tegen infecties en xenobiotica. Trombocyten (bloedplaatjes) zorgen voor de bloedstolling.
De bloedsomloop bestaat uit een netwerk van bloedvaten en het hart. Er zijn 3 soorten bloedvaten.
Arteriën (slagaders), die het bloed vanuit het hart vervoeren. Venen (aders) doe het bloed naar het
hart terug vervoeren. Capillairen (haarvaatjes) verbinden arteriën en venen met elkaar. Dit zijn uiterst
kleine vaatjes met een dunne wand. Hier vindt de uitwisseling van stoffen plaats tussen het bloed en
de weefsels. Longen waar zuurstof wordt opgenomen uit de lucht en war tegelijkertijd koolstofdioxide
wordt afgescheiden vanuit het bloed naar de uitademingslucht.
Het lymfoïde systeem bestaat uit een aantal lymfevaten die beginnen de ruimten tussen de capillairen
en de weefselcellen. Lymfe is weefselvloeistof dat ook materiaal bevat dat is afgevoerd van
weefselruimte. De lymfe wordt via de lymfevaten teruggevoerd naar de bloedsomloop.
Het Zenuwstelsel is een snel werkend communicatiesysteem. Het centrale zenuwstelsel bestaat uit:
de hersenen, het ruggenmerg. Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zich vertakkende zenuwvezels.
Dit zijn: sensorische of afferente zenuwen die signalen van het lichaam naar de hersenen sturen, of
motorische of efferente zenuwen, die signalen van de hersenen naar de effectorganen sturen.
2
, Proprioceptoren, gelegen in spieren en gewrichten, reageren op houdingsverandering en oriëntatie
van het lichaam. Zorgen voor de handhaving van de houding en evenwicht.
Zenuwen communiceren met elkaar met behulp van een chemische stof (neurotransmitter)
Het endocriene stelsel bestaat uit een stelsel van afzonderlijke klieren die verspreid door het lichaam
liggen. Deze klieren scheiden chemische stoffen, hormonen, af in het bloed. Endocriene klieren
reageren op het gehalte van bepaalde stoffen in het bloed. Worden via negatieve
feedbackmechanismen gereguleerd. Verloopt langzamer dan zenuwstelsel.
Opname van zuurstof: voor bijna alle chemische activiteiten van de lichaamscellen is zuurstof nodig.
Lucht komt bij het ademen via de bovenste luchtwegen in de longen terecht. Komt uiteindelijk aan bij
alveoli (longblaasjes). Op dit niveau vindt de uitwisseling plaats van de vitale gassen tussen de longen
en het bloed.
Inname van voedingsmiddelen: een evenwichtig dieet is belangrijk voor een goede gezondheid. Het
voorziet in voedingstoffen (nutriënten). Deze zijn onmisbaar voor: handhaving van vochtbalans,
productie van energie, synthese van grote en complexe moleculen, vorming, groei en herstel van
cellen.
Spijsvertering: is tot ontwikkeling gekomen omdat voedsel chemisch complex is en zelden
rechtstreeks bruikbaar is voor het lichaam. Bestaat uit het maag-darmkanaal en de bijbehorende
klieren.
Afvalstoffen die door het lichaam worden verwijderd: koolstofdioxide, urine, feces.
De huid vormt een barrière tegen invasie door microben, chemicaliën en uitdroging.
Aspecifieke verdedigingsmechanismen: zijn effectief tegen alle soorten indringers. De huid, slijm
(mucus), zoutzuur in maagsap. Als er toch indringers binnenkomen, gaan er andere aspecifieke
processen optreden, die mogelijk schadelijke gevolgen tegengaan.
Specifieke verdedigingsmechanismen: het lichaam reageert op elke lichaamsvreemde stof die
binnendringt met een specifieke respons. De vreemde stoffen worden antigenen genoemd. Vaak
ontstaat na blootstelling aan een antigen levenslange immuniteit.
Beweging: reflexen zijn vaak beschermende bewegingen die worden uitgevoerd voordat het individu
zich daarvan bewust wordt.
Behoud van de soort: overdracht van erfelijke eigenschappen en voortplanting (essentieel voor het
behoud van de soort).
Mechanismen die vaak tot ziekte leiden: Ontsteking, tumoren, abnormale immunologische
mechanismen, trombosie, embolie en infarcering, deneeratie/slijtage, metabolische afwijkingen,
genetische afwijkingen.
Etiologie: oorzaak van de ziekte.
Pathogenese: de aard van het ziekteproces en de effecten daarvan op het normaal functioneren van
het lichaam.
Prognose: de verwachte verloop van de ziekte.
Inleiding tot de chemie van het leven
Diffusie: de term voor verplaatsing van een chemische stof van een plaats met een hoge concentratie
naar een plaats met een lage concentratie van die stof. Vindt meestal plaats in een gas, vloeistof of
oplossing. Met als resultaat dat er overal een gelijke verdeling is van de stof en dus in evenwicht is.
Osmose: de verplaatsing van water met de concentratiegradiënt mee. Oorzaak is dat de moleculen te
groot zijn om de membraan te passeren. De osmose gaat net zolang door totdat beide kanten van de
membraan in evenwicht zijn.
3
