Probleem 1: Naturally! Selection!
Leerdoelen:
Leerdoel 1: Wat is de evolutietheorie van Darwin?
- Subleerdoel 1a: Wat is natuurlijke selectie?
- Subleerdoel 1b: Wat is seksuele selectie?
- Subleerdoel 1c: Welke misvattingen zijn er over evolutie?
- Subleerdoel d: Welk bewijs is er voor de evolutietheorie?
Leerdoel 2: Wie is Mendel? Hoe werkt overerving?
Leerdoel 1: Wat is de evolutietheorie van Darwin?
Drie uitkomsten van evolutie:
Uitkomst Defenitie Voorbeeld
Aanpassingen / Erfelijke en betrouwbaar ontwikkelde eigenschappen Navelstreng
adaptie die zijn ontstaan door natuurlijke selectie omdat ze
beter hielpen bij het oplossen van overlevings- /
voortplantingsproblemen dan alternatieve ontwerpen
die in populatie bestonden tijdens periode van evolutie.
Bijproducten (van Eigenschappen die adaptieve problemen niet oplossen + Navel
adaptie) geen functioneel ontwerp hebben. Worden
meegedragen met kenmerken die wel functioneel
ontwerp hebben omdat ze toevallig worden gekoppeld
aan die aanpassingen.
Random effecten Willekeurige effecten geproduceerd door krachten zoals Bepaalde vorm van
(noise) toevallige mutaties, plotselinge + ongekende iemands navel
veranderingen in omgeving, of toevallige effecten
tijdens de ontwikkeling.
Onder adaptie valt:
- Efficiëntie = probleem oplossen op vakkundige manier.
- Economie = probleem oplossen met minder kosten dan baten (voordeel/nadeel-analyse).
- Precisie = Alle onderdelen zijn gespecialiseerd voor het bereiken van een bepaald doel.
- Betrouwbaarheid = betrouwbaar presteren in context waarin het is ontworpen om te
werken.
Functionalisme → het idee dat kenmerken van een levend organisme nuttige functies vervullen.
Kritiek op evolutietheorie:
- Onderdeel van erfelijkheid / overerving mist.
- Religie: God heeft de wereld gecreëerd (creationisme).
- Functionaliteit van halve adapties → kleine verschillen die ontstaan bij het evolutieproces
hebben geen voordeel, er is pas een voordeel als het helemaal doorontwikkeld is. Alles moet
een functie hebben.
- Evolutie duurt lang → kan niet door één individu worden beschreven.
- Seeding theory → leven op aarde door aliens / meteorieten geplant.
Subleerdoel 1a: Wat is natuurlijke selectie?
,Natuurlijke selectie (volgens Darwin) = wanneer aanpassing van generatie na generatie wordt
herhaald en leidt tot evolutie van soorten die beter zijn aangepast om te overleven + zich voort te
kunnen planten in hun specifieke environmental niche.
Fitness = potentieel van een dier om zich succesvol te reproduceren.
Classical fitness + inculsive fitness:
- Classical fitness = reproductiemogelijkheid van 1 individu.
o Kritiek = andere dieren dragen ook bij aan reproductie / overleving van die individu.
- Inclusive fitness = classical fitness + bijdrage van familie (omgeving) die helpt bij reproductie /
overleving, bijv. bescherming. Hiervan zijn 3 theorieën:
o Parental investment theory = ouders investeren in hun kinderen zodat ze genen door
kunnen geven via voortplanting. Vrouw is selectiever in partnerkeuze dan man →
seksuele selectie.
o Theory of parent-offspring conflict = kind wil zoveel mogelijk voedsel, ouders moeten
dit verdelen over hun kinderen. Er ontstaat competitie tussen broers en zussen, kans
op overleving kan hierdoor ook kleiner worden (hoeft niet).
o Theory of reciprocal justaltruism = individuen helpen soortgenoten (dus ook niet-
familieleden) die gunst terug verlenen.
Drie onderdelen natuurlijke selectie:
- Variatie = verschillen tussen soorten. Dit ontstaat door:
o Mutaties
o Recombinatie = random mixen van DNA van beide ouders.
o Krijgen van veel nageslacht
- Erfelijkheid = overerven van eigenschappen.
- Selectie = geërfde / verworven eigenschappen zorgen voor betere reproductie. Natuur
selecteert eigenschappen die goed zijn voor reproductie / overleving.
Subleerdoel 1b: Wat is seksuele selectie?
Twee manieren:
1. Intraseksuele competitie = competitie tussen hetzelfde geslacht.
2. Interseksuele selectie (female choice) = competitie tussen verschillende geslachten.
Evolutie kan plaatsvinden door andere oorzaken → genetic drift = random veranderingen
waardoor er nieuwe soorten kunnen ontstaan.
- Founder effects = groep uit een soort splitst zich af (niet altijd opzettelijk) + ontwikkelt zich
afgezonderd van de groep. Hierdoor kan nieuwe soort ontstaan.
- Genetic bottleneck = populatie verkleint door bijv. natuurramp. Individuen die overleven
hebben niet de originele genensamenstelling, zijn dus niet meer representatief. Survival of
the fittest wordt onderbroken.
- Mutaties
Subleerdoel 1c: Welke misvattingen zijn er over de evolutietheorie?
1. Evolutie is een rechte lijn.
a. Er is een bos aan vertakkingen + afsplitsingen.
, 2. Mensen zijn gestopt met evolueren.
a. Evolutie hangt af van overleving + reproductie.
b. Evolutionaire tijdsvertraging = de mens zit in een andere omgeving dan waar we in
zijn ontstaan. Omgeving verandert sneller dan evolutie v.d. mens.
3. Evolutie is geleidelijk.
a. Kan ook plotsklaps door mutaties / natuurrampen.
4. Evolutie zorgt voor verbetering.
a. Genen die nu nuttig zijn, zijn misschien over 1000 jaar niet meer nuttig.
b. Genen die we nu hebben zijn geschikt voor een omgeving die al geweest is, bijv. de
enorme lust naar zoet eten.
5. Menselijk gedrag is genetisch bepaald.
a. Omgeving heeft ook invloed → gen-omgevingsinteractie.
6. Als er iets evolueert kan het niet meer veranderen.
a. Gedrag is veranderbaar door bijv. educatie.
7. Gelijkenissen betekenen een gelijke voorouder.
a. Homologen = wel een gelijke voorouder bij overeenkomsten (aap – mens).
b. Analogen = geen gelijke voorouder bij overeenkomsten (bij – vogel, ze hebben
allebei vleugels maar dit betekent niet dat ze gelijke voorouders hebben).
Lamarckian evolution = het niet gebruiken van een lichaamsdeel betekent niet dat de genetische
samenstelling verandert.
➔ VB: als je je arm minder beweegt, heeft dit geen invloed op de evolutie van de arm.
Subleerdoel 1d: Welk bewijs is er voor de evolutietheorie?
Vier vormen van bewijs:
- Vastgelegde evolutie in aardlagen.
- Homologieën → structurele overeenkomsten.
o Analogieën (zie SLD 1c)
o Homologieën (zie SLD 1c)
- Adapties door fokprogramma’s
- Directe observaties (sterkste bewijs) op Galapagoseilanden.
o Kritiek = niet één persoon kan dit vastleggen.
Leerdoel 2: Wie is Mendel en hoe werkt overerving?
Genen:
- Sekse-gekoppelde / gelinkte genen → genen zitten op X- of Y-chromosoom
(geslachtshormonen).
o VB: recessief gen voor rood-groene kleurenblindheid. Elke man met dit gen op zijn X-
chromosoom heeft deze kleurenblindheid omdat hij geen ander X-chromosoom
heeft om dit te compenseren met een dominant gen. Een vrouw heeft deze
kleurenblindheid alleen als ze dit recessieve gen op beide X-chromosomen heeft.
- Sekse-gelimiteerde genen → genen zitten op chromosomen bij mannen én vrouwen, komen
alleen tot uiting bij specifieke geslachtshormonen (testosteron / oestrogeen).
o VB: hoeveelheid baardgroei bij mannen, borstgrootte bij vrouwen.
, Heritability = mate van overdracht van ouder op kind, schatting van hoe erfelijk iets is hangt af v.d.
omgeving → gen-omgevingsinteractie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yannickvanrossum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
