Samenvatting van het vak Radiologie voor MZK HF1. In deze samenvatting zijn alle bronnen informatie uit de studiehandleiding opgenomen. Als achtergrond informatie is het doorlezen van het blokboek alleen nog nodig, dit is niet hier in opgenomen!
Samenvatting Radiologie periode 1 hoofdfase-1 Mondzorgkunde Nijmegen HAN
Daisy Janssen, HF1
Röntgenstraling = elektromagnetische straling met een zeer kleine golflengte (hierdoor wordt de
straling niet afgebogen of teruggekaatst indien een object wordt geraakt, maar begeeft zich in een
rechte lijn door het object).
Röntgenstraling kan gebruikt worden bij:
1. Verrichten van waarnemingen
2. Stellen van een diagnose
Radiopaque: relatief wit gebied op de röntgenfoto
Radiolucent: relatief zwart gebied op de röntgenfoto
Voorbeeld: glazuur is radiopaque t.o.v. dentine, dentine is radiopaque t.o.v. pulpakamer. Dentine is
radiolucent t.o.v. glazuur.
Exposie = blootstellen
ALARA-principe = As Low As Reasonably Achievable er moet altijd gestreefd worden naar een zo
laag mogelijke dosis! (Hoe dikker de muur, hoe beter de afschermende werking tegen straling).
De operateur (degene die de röntgenfoto maakt) moet een zo laag mogelijke dosis ontvangen omdat
de straling voor hem onbedoeld is.
ICRP (International Commission on Radiological Protection) heeft richtlijnen opgezet, rekening
houdende met beide facetten (het nadelige effect en het geneeskundige voordeel)
onderzoekskamer moet zo ingericht zijn dat de operateur achter een afschermende wand óf op
minimaal 2 meter van het röntgenapparaat kan staan.
alle gebruikers moeten opgeleid zijn en op de hoogte zijn van de gevaren + stralenbeperkende
maatregelen.
Drempeldosis: een dosis waaronder geen nadelig effect op treedt.
Omdat er na elke exposie een kans bestaat op nadelige biologische effecten van röntgenstraling,
moet de operateur zich er altijd van vergewissen dat het te verwachten diagnostische nut zwaarder
weegt dan de kans op het nadelige effect.
Als er een ziekte wordt verwacht / er klinische aanwijzingen zijn mogen er altijd röntgenfoto’s
gemaakt worden. ‘Derden’ kunnen de operateur/arts in principe nooit vragen om een röntgenfoto te
maken van een patiënt voor medico-legale doeleinden. Dit is namelijk strijdig met
Rechtvaardigingsprincipe.
,Kosten/baten-analyse: afwegen van nadelige effecten door gebruik van straling tegen de gunstige
effecten van de verkregen informatie.
Kosten: de nadelige effecten door het gebruik van straling
Baten: de voordelen van het gebruik van straling. Dit is in situaties waarbij er straling noodzakelijk is
om een diagnose te stellen, bijvoorbeeld bij:
- Vastleggen van tandsteen
- ,, achtergelaten cementresten bij plaatsen van een kroon
- ,, pulpitisklachten en acute peri-apicale defecten
- Een gesaneerde patiënt in een niet-cariësgevoelige leeftijdsperiode
Let op: pas wanneer een mogelijkheid bestaat van een laesie die een omvang bereikt heeft welke
behandeling nodig maakt, is het maken van bite-wing opnamen voor cariësdiagnostiek geïdiceerd.
Röntgenfoto’s moeten bewaard blijven bij de overige info van de patiënt (in een later
stadium kan deze foto nog van pas komen)
Verwachting is de belangrijkste criterium voor het maken van nieuwe foto’s
Stralingsrisico: Voor tandheelkundige opnamen is dit relatief gering, mits de bekende
stralingshygiënische maatregelen toegepast worden.
Niet-stochastische effecten (oftewel: deterministische effecten)
(bijv. huiderytheem en cataract van de ooglens) korte latentieperiode
Voorspelbaar verband tussen dosis en effect en er is een drempelwaarde aanwezig. Wanneer een
bepaalde dosis boven de drempelwaarde wordt toegediend, zal het betreffende effect altijd
optreden. De ernst van het effect is afhankelijk van de grootte van de stralingsdosis en de
tijdsperiode waarbinnen het ontvangen wordt. herstel (afhankelijk van de ernst) is
geheel/gedeeltelijk mogelijk
Wanneer de dosis lager is dan de drempelwaarde, treden er geen (waarneembare) effecten op.
Stochatische effecten geen drempelwaarde! Bij elke hoeveelheid straling bestaat de mogelijkheid
van het optreden van effecten (dosis-effectrelatie genoemd) afhankelijk van de dosis
Langere latentieperiode de risicoperiode varieert al naar gelang het opgetreden effect
, Soort risico Kenmerken Voorbeelden
Stochastisch - Lange latentieperiode Kanker
- Geen drempelwaarde Erfelijke aandoeningen nageslacht
- Dosis-effectrelatie (bij elke
dosis bestaat de
mogelijkheid van het
optreden van effecten)
Deterministisch (niet- - Korte latentieperiode Huiderytheem
stochastisch) - Voorspelbaar verband Cataract van de ooglens
tussen dosis en effect
- Drempelwaarde aanwezig
- Ernst effect neemt toe
met de dosis
In de praktijk blijkt dat de meest acute-effecten niet-stochastisch zijn, en dat de stochastische
effecten meestal pas na langere tijd waarneembaar zijn.
Een opname levert het beste rendement indien de opnametechniek wordt toegepast die in relatie
staat met de gewenste informatie:
1. Bite-wing opname voor cariës en beoordeling botniveau
2. Peri-apicale opnamen voor defecten in processus alveolaris
3. Panoramische opnamen voor wortelresten en oriëntatie op de tandkiemontwikkeling
Maatregelen voor het maken van röntgenfoto’s
1. Loodschort gebruiken
2. Beperkte diameter van de röntgenbundel
3. Gestandaardiseerde opname- en ontwikkeltechniek
4. Is de gewenste informatie alleen te verkrijgen m.b.v. straling? Is het ook noodzakelijk in het
kader van de (tandheelkundige) gezondheid van de patiënt?
5. Er moet eerst klinisch onderzoek gedaan worden, daarna mag er pas een röntgenfoto
gemaakt worden! klinische inspectie wijst op de noodzaak tot nadere info.
, Stralenbescherming
Vaak wordt er alleen gedacht aan de bescherming van de patiënt. De operateur komt echter vaker in
aanraking met straling.
De dosis die de operateur ontvangt wordt in sterke mate beïnvloed door de werkwijze bij het maken
van een röntgenopname.
De dosis is afhankelijk van:
1. Positie en afstand van de operateur t.o.v. de röntgenbundel
2. Het gebruik van een afschermende wand (= gericht op personen die zich in de directe
omgeving bevinden) – dikte van de wand afhankelijk van het materiaal, afstand tot en de
output van het röntgenapparaat, kwaliteit van stralen en de mate waarin het apparaat
gebruikt wordt. De afschermende wand biedt voldoende absorberend vermogen (in
vergelijking met 1 mm lood) voor de operateur en alle andere personen.
Van glas moet de wand minimaal 72 mm dik zijn, harde baksteen 92 mm en pleisterwerk
122 mm.
3. Iedere reductie van de dosis voor de patiënt heeft direct invloed op de hoogte van de dosis
voor de operateur Let op! De operateur is ook verantwoordelijk voor de hoogte van de dosis
die het personeel ontvangt! dosis voor patiënt is hetzelfde als de dosis voor het personeel
4. Diafragma (in röntgenapparaat of in de tubus, of extra op de tubus of op een filmhouder) is
bepalend voor het oppervlak van de patiënt dat aan röntgenstralen wordt blootgesteld.
Primaire bundel
De operateur mag zich nooit hierin bevinden!
Dus: niet zelf de film vasthouden in de mond van de patiënt iemand die beroepshalve niet aan
straling wordt blootgesteld moet dit doen als de patiënt het niet zelf kan.
Secundaire stralen
Ontstaan door verstrooiing van de primaire stralen in en aan de patiënt of aan objecten de mate
waarin de operateur blootstaat = bepaald door plaats waar de operateur zich bevindt tijdens exposie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daisymarina. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
