De gedragsfunctie van het recht: het recht stuurt menselijk gedrag
In deze cursus wordt een onderscheid (Roscoe Pound) gemaakt tussen:
Legal code = Law in the Books recht als gedragsnormen in de wet en jurisprudentie =
regels
Behavioral code = Law in Action hoe het recht feitelijk werkt op gedragingen van mensen
= gedragsmechanismen
In de eerste 3 weken van deze cursus zullen deze invloeden worden behandeld.
Ex-ante perspectief = hoe juridische regels en het recht ongewenst gedrag in de toekomst
kunnen beïnvloeden.
Ex-post perspectief = hoe in juridische zin het beste kan worden gereageerd op ongewenst
gedrag uit het verleden.
Week 1 = Straffen en gedrag Kosten & Baten
Een regel kan ons gedrag beïnvloeden, bij wangedrag wordt er namelijk gestraft.
Maar hoe zou het recht ons gedrag op een andere manier dan straffen kunnen beïnvloeden:
- Waarschuwen (uit perspectief van slachtoffer) gevolg als de regel wordt
overtreden
- Waarschuwen (uit perspectief van dader) gevolg als de regel wordt overtreden
- Humor met een boodschap
- Afschrikking
- Reflectie
Een invloed op menselijk gedrag zijn afwegingen van kosten en baten:
Als regelnaleving namelijk MINDER oplevert dan regelovertreding zullen mensen zich niet
aan de regels houden. Indien er sprake is van regelovertreding, kunnen hier straffen aan te
pas komen, dit zijn dan de kosten. Echter zijn straffen niet voldoende om menselijk gedrag
te beïnvloeden, daarvoor moet strafkans zeker zijn.
Deze economische manier van het gedrag benaderen heeft ook een kosten/baten-formule:
Verwachte kosten -- Verwachte baten
Echter is deze formule erg complex om zo, als mens te bedenken en eveneens weten
mensen vaak niet hoe hoog de pakkans/ strafkans is.
Pakkans = de kans om gepakt te worden op crimineel gedrag. Dit is echter subjectief en
werkt alleen op gedrag als mensen ervan bewust zijn hoe hoog deze kans is. De perceptie
van afschrikking is werkt namelijk afschrikwekkend.
Strafkans = de kans om gepakt en vervolgens ook gestraft te worden voor crimineel gedrag.
In de tijd van de Verlichting was de kernfunctie van straffen niet meer vergelding maar het
voorkomen van criminaliteit. Cesare Beccaria bedacht 3 mechanismen voor preventie:
- De hoogte van de strafmaat
- Zekerheid van straffen
- Snelle vervolging/berechting
Tegenwoordig proberen we crimineel gedrag te voorkomen d.m.v. AFSCHRIKKING:
Generale preventie = het horen dat een ander gestraft is behoedt dat iemand die regel niet
overtreed. Vereisten voor generale preventie zijn een hoge strafkans en strafmaat. Er is
echter geen goed bewijs dat het werkt wegens problemen met de causaliteit tussen de straf
en criminaliteit.
Special preventie = het feit dat iemand gestraft is, maakt dat hij het niet nog eens zal doen.
Echter is er geen goed bewijs dat speciale preventie wel/niet werkt. Er zijn namelijk
problemen met het vaststellen van de causaliteit tussen de straf en recidive.
Echter kan het straffen ook zorgen voor meer crimineel gedrag nadelen:
Criminogeen effect = tijd in de gevangenis maakt mensen meer geneigd tot criminaliteit
dan daarvoor. Dit kan worden veroorzaakt door het aanleren van crimineel gedrag in de
gevangenis (Deviancy training).
Brutalisering = bij heftigere straffen wordt heftiger gedrag eerder goedgekeurd.
Incapacipatie = een crimineel weghalen uit de maatschappij zodat hij geen gevaar voor de
samenleving meer vormt, het onschadelijk maken van gedrag.
Conclusie: De strafkans is belangrijker dan de strafmaat, mensen moeten namelijk de
perceptie hebben dat ze zullen worden gestraft voor hun daden. Mensen hebben namelijk
, geen goed inzicht in de hoogte van beide elementen. Daarom is het effectief om de pakkans
te verhogen, zichtbare handhaving te tonen en straffen werkelijk uit te voeren.
Week 2 = Moraliteit en Sociale context
Gedrag is meer dan alleen een rationele keuze tussen kosten en baten.
Voor- en onbewuste brein = limbisch systeem SYSTEEM 1
- Emotionele drijfveren
- Snelle beslissingen (95% van alle beslissingen)
- Intuïtie
- Impulsie, automatisch, maakt vergissingen
Moraliteit:
Er is niet één soort moraliteit. Mensen hebben verschillende morele veronderstellingen.
Een aantal redenen waarom moraliteit on gedrag beïnvloed en hoe:
1. Mensen reageren vaak met systeem 1
- Onze morele intuïtie overstijgt dan de rationele overwegingen.
2. Implicit bias beperking van onze ethiek
- Een deel van onethisch handelen komt doordat mensen het niet door hebben, het
gebeurt onbewust.
3. Ethical fading ethiek vervaagt
- Mensen overschatten hoe ethisch ze handelen of hebben gehandeld en kunnen hun
foute gedrag ook niet voorspellen.
4. Neutralisatietechnieken excuses voor onethisch gedrag, processen waardoor
mensen hun schuldgevoel of schaamte kunnen neutraliseren, indien er een slechte
daad is begaan.
Methoden zijn:
- Ontkennen van schade
- Ontkennen van slachtofferschap
- Ontkennen van verantwoordelijkheid
- Beschuldigen van beschuldigers
- Apèl aan hogere autoriteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jordannstarink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.