Samenvatting van het keuzevak gerechtelijke geneeskunde, uit de bachelor en master criminologie aan de UGent. Hoofdstukken over plotse dood, postmortale veranderingen, verdrinking en thermische letsels, mechanische verwondingen, forensische toxicologie, verkeerstraumatologie en verstikkingsdood.
GERECHTELIJKE GENEESKUNDE
Module 1: Basisbegrippen
Wat is gerechtelijke geneeskunde? = zeer populair
Te weinig autopsies, we missen waarschijnlijk de helft…
1: Definities
Gerechtelijke geneeskunde =
• De toepassing van geneeskundige wetenschap en ervaring ter nadere opheldering van
gerezen rechtsvragen.
o Er wordt pas tussengekomen wanneer mogelijkheid tot een strafzaak. Rechtspleging
aanvullen of adviseren. ALTIJD de rechter die beslissing neemt, zij moeten oordelen.
Wetsdokter geeft alleen advies.
• De studies van alle problemen die zich bij de rechtspleging kunnen voordoen, en slechts met
deskundige hulp van een arts kunnen opgelost worden.
o Rechtspleging aanvullen en advies geven
o Bv: kruisboogmoord: adviseert bij wat er gebeurd is. Persoon leefde nog enkele
ogenblikken vooraleer hij stierf door verstikking. Een jurist of een rechter zou dit niet
geweten hebben zonder het advies van de wetsdokter.
• Gerechtelijke vs. Forensische geneeskunde:
o Beter forensische geneeskunde gebruiken: heeft een bredere omvang
▪ Arts niet enkel voor het gerecht, maar ten dienste van de hele maatschappij.
▪ De arts dus niet als het hulpje van de rechtbank
• Gerechtelijke geneeskunde werkt openbaar: geen beroepsgeheim
o In tegenstelling tot geneeskunde→ vertrouwensrelatie arts - patiënt
o Gegevens worden openbaar gemaakt, meegedeeld aan het gerecht: ze verliezen hun
privaat karakter
o Openbaar = markt = forum = forensische geneeskunde
• Filter tussen medisch dossier en gerechtelijke autoriteiten: info die niet van het belang is voor
het onderzoek wordt niet vermeld (bv vechtpartij en man had HIV, maar dat is niet van belang
voor dezezaak dan wordt dit niet vermeld)
Aanwenden van medische kennis en kunde ter opheldering van de waarheid
• Onderzoek van ongewoon overlijden: forensische pathologie
= maar een stukje van de forensische geneeskunde
o Lichamen onderzoeken (natuurlijk overlijden of niet)
o Helpt ook mee om sporen op te sporen die voor toxicologisch, criminalistisch onderzoek
kunnen dienen.
o Tijdstip, letsels, …
o Forensisch patholoog = wetsdokter (= medical examiner)
-1-
, o Kennis uit de geneeskunde wordt gebruikt om zaken zoals tijdstip van overlijden te bepalen.
o Dit in het kader van een mogelijk strafbare zaak die in het strafwetboek staat.
• Onderzoek van ‘gekwetsten’ (niet overleden): forensische kliniek
= onderzoek van levende personen: slachtoffers, verdachten en daders
o Snijwonden (zelf aangebracht of tussenkomst van derden?), bijtwonden (mens of dier?)…
o Bepalen van tijdelijke/blijvende arbeidsongeschiktheid
▪ = welke letsels w vastgesteld bij daders en SO’ers teneinde een antwoord te kunnen
formuleren o de vraag: tijdelijke/blijvende arbeidsongeschiktheid of invaliditeit
▪ => heeft repercussies op strafmaat
• Onderzoek van biologische sporen: forensische labo (= medische criminalistiek)
= werken
o Gerechtelijke geneeskunde hoort tot de forensische wetenschappen → niet enkel artsen, ze
werken samen met andere forensische wetenschappen om tot de waarheid te komen, om
sporen op te zoeken
o Data analyse: wordt steeds belangrijker.
Gerechtelijke geneeskunde - verschillende deelspecialiteiten:
• Toxicologie
• Forensische psychiatrie (=> in hoeverre is de dader bekwaam)
• Forensische genetica DNA – fingerprints
• Forensische bacteriologie – serologie
• Forensische beeldvorming (MRI, CT-scan…)
• Forensische odontologie
• Antropologie
Forensische wetenschappen (‘Forensic science’) = De toepassing van alle wetenschappen die kunnen worden
aangewend bij het achterhalen van de waarheid en gebruikt worden voor gerechtelijk doeleinden.
2: Geschiedenis
Link: filmpje over de geschiedenis http://slideplayer.com/slide/7651470/
• 6e Babylonische Koning (Hammurabi) => codex => “oog om oog, tand om tand”
o Vroeger was het belangrijk om de letsels te bekijken om te weten wat de juiste straf was.
o Betaalde reeds artsen om te werken en om te kijken hoe daders en SO’ers eruitzagen, zonder
ook enig onderzoek te doen.
• Beschrijving:
o Vergoedingen voor artsen
o Straffen voor malpractice/behandelingen zonder resultaat
o Straffen afhankelijk van status patiënt
• DHARMASASTRA (3000-1000 VC)
o = Egyptische farao’s: farao w op een tafel gelegd en er w gekeken naar bv de lever om uit te
maken of de farao goed/slecht had geleefd (w nu gedaan om te kijken naar chronisch
alcoholgebruik)
o India
-2-
, o Gebaseerd op Hindu rechtspraak
o Beschrijving: bevat medico-legale principes + vyavahara
▪ Vy = verschillende
▪ Ava = twijfel
▪ Hara = wegnemen
• ARTHASASTRA (350 BC): medische kennis -> gerechtelijke doeleinden
• HIPPOCRATES (460-384 BC)
o Beschrijving lethaal karakter letsels
o Onderscheid geloof-geneeskunde ziekte geen straf van de goden
• LEX AQUILLIA (600 vC)
o Beschrijving van lethaal karakter van letsels
• Antistius (44 VC)
o Onderzocht lichaam van Julius Caesar op forum Romanum
o 23 steekwonden: 1 steekwonde tussen 1e en 2e rib was lethaal
• Justinianus (483 – 585)
o CODEX JUSTINIANUS
o Geneesheren zijn geen gewone getuigen, maar geven eerder een oordeel dan een getuigenis
• Franken (600)
o LEX SALICA (salische wetten)
o Behandelen erfeniskwesties, diefstal, moord en geweldplegingen
o Franken: nadruk op beschrijven wonde (ernst, levensvatbaar/niet,…)
• Karel de Grote (750)
o LEX SAXONUM
o Belang aan beschrijving van soorten letsels bij de beoordeling ernst delict.
• HSI YUAN LU (1248)
o “The washing away of wrongs”
▪ China: moord dmv een zijs (om gras mee af te maaien), dader had mes schoon
gemaakt en men wist niet wie de dader was. Iedereen moest zijn mes
meebrengen naar het dorpsplein en men keek naar welk mes vliegen kwamen
(restanten bloed) om aan te duiden welk mes gebruikt was voor de moord.
▪ (= eerste keer dat insecten gebruikt werden om een bepaald probleem op te
lossen.)
o Adviezen voor medicolegaal onderzoek/ instructies voor post-mortem onderzoek
o Herkenning van verdrinking (dood door verdrinking? Lichaam dood in water gegooid?)
o Onderzoek brandlijken (dood door brand?) → iemand die in een brand sterft heeft andere
soort letsels dan iemand die sterft en nadien in een brand is gegooid om de moord te
verdoezelen.
o Herkennen van wurging
• CONSTITUTIO CRIMINALIS CAROLINA (1532)
o Karel V
o Maakte geen melding van autopsie bij verdacht/ gewelddadig overlijden
o In beste geval werden wonden ‘geopend om de diepte of steekrichting te bepalen
o Artsen dienden advies te verlenen of persoon sterk genoeg was om marteling te ondergaan…
▪ (martelen = iemand zo lang mogelijk pijnigen zonder dat hij sterft: maximale pijn)
-3-
, • ANDREAS VESALIUS (1514-1564)
o “De humani corporis fabrica libri septum”
o “vader van de anatomie”
o Voor anatomische doeleinden – niet voor gerechtelijke geneeskunde
o Pas interesse voor gerechtelijke geneeskunde wnr er pathologen waren
• GIOVANNI MORGAGNI (1682-1771)
o “Vader van de pathologie”
o Bologna
o Was prosector bij Antonio VALSALVA (leerling MALPIGHI)
o Voerde autopsies uit en vergeleek de veranderingen in de organen bij ziekte
• => Vesalius en Morgagni zien dat wat ze geleerd hebben uit Romeinse boeken niet juist is.
• AMBROISE PARE (1510-1590)
o Franse leger-arts/ chirurg
o Gedetailleerde beschrijvingen van verwondingen en gewelddadige overlijdens
o Beschrijft effect van gewelddadige dood op de organen
o “Reports in Court”: procedure verslaggeving aan de rechtbank
o Begin moderne forensische pathologie
• PAOLO ZACCHIA (1584-1649)
o Lijfarts van Innocentius X
o Questiones Medicolegales
o Handboek tot in de laat 18e eeuw gebruikt
o “Father of forensic medicine”
• Johan CASPER (1796-1864)
o Gerichtliche Leichenöffnung
• Mathieu ORFILA (1787-1853)
• Alphonse DEVERGIE (1798-1879)
o Médicine légale, théorique et pratique
• Charles De Visscher
o Vanaf 1885: labo gerechtelijke geneeskunde
• Fréderic Thomas (1906-1986)
o Eerste voltijdse prof
Huidige situatie in Vlaanderen:
• Vrij gevestigde forensisch pathologen
• Universitair forensisch instituten
o UZ Leuven
o UZ Antwerpen
o UGent
o Vrije Universiteit Brussel
-4-
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emma4326. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,89. Je zit daarna nergens aan vast.
