Samenvatting
Samenvatting tijdvak 5 t/m 7
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting Ontdekkers en hervormers Samenvatting Regenten en vorsten Samenvatting Pruiken en revoluties
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Tijdvak 5: Ontdekkers en hervormersKa’s:
Het begin van de overzeese expansie
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had.
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
West-Europeanen hadden een beperkt wereldbeeld. Alleen Europa, Noord-Afrika en de
Arabische wereld waren bekend. Vanaf de 15e eeuw begint de Europese expansie. De eerste
Europese landen die dit doen zijn Spanje en Portugal. Ze willen luxe handelsproducten, meer
grondgebied veroveren, ze wouden het christendom verspreiden en waren nieuwsgierig.
Na de ontdekkingsreis van Columbus koloniseren Spaanse conquistadores de rijken van de
Azteken en de Inca’s. Indianen sterven door Europese ziektes, werden gekerstend en deden
dwangarbeid. Er was protest tegen de slechte behandeling van indianen, dit was het begin
van de trans-Atlantische slavenhanden en de driehoekshandel.
Na de middeleeuwen komt de renaissance. Er kwam een nieuw mensbeeld voor de
bovenlaag van rijke handelaren. In de middeleeuwen stond momento mori centraal, het
leven op aarde was een middel om naar de hemel te gaan. In de renaissance ontstond carpe
diem. Pluk de dag, gebruik je rijkdom op aarde.
Er kwam een nieuwe belangstelling voor het klassieke erfgoed van de Grieken en romeinen.
Ook het humanisme kwam opzetten in de noord-Italiaanse stadstaten. Ze gingen in de
Griekse en romeinse teksten op zoek naar aanpassingen door monniken en haalden de
christelijke boodschap uit de teksten. Ze hadden een kritische denkhouding en leefden als de
universele mens. Leonardo da Vinci was een universele humanist.
Mensen die afweken van de katholieke leer (ketters) werden vervolgd door de inquisitie.
Vanaf se 15e eeuw werd de drukpers uitgevonden en kritiek op de geestelijkheid kon snel
worden verspreid. Dit was het begin van de kerkhervorming of reformatie.
Katholieke kerk Humanisten (Erasmus, Luther en Calvijn)
Kerk bepaald de geloofsregels Kerk is niet bezig met geloof maar met
bijgeloof, rijkdom en macht
Geestelijkheid is nodig voor contact tussen Bijbel is de basis van het geloof
god en gelovigen
Erasmus blijft bij de katholieke kerk maar Luther en Calvijn stappen eruit. Dit is het begin van
de scheiding tussen de katholieke en protestantse kerk.
7
, Katholieke kerk Protestantse kerk
Paus is de leider van de kerk Er is geen aparte leider
Alle ambten van de kerk moeten worden Alle taken in de kerk worden door leken
vervuld door de geestelijken vervuld, behalve het ambt van predikant
Geestelijken mogen niet trouwen Predikanten mogen trouwen
In de kerkdienst staat de eucharistieviering In de kerkdienst staat de preek van de
centraal predikant over een Bijbeltekst centraal.
Geestelijken en heiligen zijn nodig als Geestelijken en heiligen zijn niet nodig,
bemiddelaars tussen gewone mensen en god iedereen kan zelf zijn weg naar god vinden
Luther en Calvijn hadden ook beide een andere kijk op het protestantse geloof.
Luther Calvijn
Verering van relikwieën en heiligen is bijgeloof
Verering van relikwieën en heiligen, branden
van kaarsen en orgelspel is bijgeloof.
Alleen door oprecht te geloven komt men in de Predestinatie: god heeft al bepaald of jij naar
hemel. de hemel gaat.
Vorst mag het geloof van zijn onderdanen Gelovige mag zelf zijn geloof bepalen. Als een
bepalen vorst dit niet toestaat, mag de volgeling in
opstand komen.
Als gevolg van de reformatie ontstonden er godsdienstoorlogen in het Duitse rijk. In 1555
komt er de vrede van Ausburg. Vorsten mogen zelf bepalen of hun gebied katholiek of
protestant is. Ook ontstaat er een contrareformatie door de katholieke kerk. Er ontstaat
bestrijding van het protestantisme en verbeteringen van de misstanden in de katholieke
kerk.
De Nederlanden waren onderdeel van het Spaans-Habsburgse rijk. Karel de V en Philips de
tweede proberen de politiek en cultuur in de Nederlanden te veranderen. Er zijn 17
gewesten met eigen regels en wetten, een stadhouder aan het hoofd van een gewest en ook
adel en steden hebben privileges. Er is een toenemende invloed van het calvinisme.
Ze willen centralisatie politiek en vervolgen protestanten door de inquisitie. Er ontstaat veel
onvrede. De beeldenstorm, het vernielen van katholieke beelden en kerken, ontstaat. Phillip
de II stuurt de hertog van Alva naar de Nederlanden om de beeldenstorm te stoppen.
Willem van oranje wordt de leider van de Nederlandse opstand (80-jarige oorlog). Na
plunderingen van de Spaanse soldaten ontstaat de pacificatie van gent waarin alle 17
gewesten besluiten te vechten tegen de Spanjaarden.
In 1579 stappen de zuidelijke gewesten uit de pacificatie en ontstaat de unie van Atrecht. Ze
zijn bang om protestants te worden. De overige gewesten is de unie van Utrecht.
In de akte van verlating, zetten ze Phillips de tweede af als hun koning en de republiek der
zeven verenigde Nederlanden ontstaan. Er is een twaalfjarige vrede tussen de republiek en
Spanje, en uiteindelijk wordt er in 1648 de vrede van munster gesloten waarin Spanje voor
het eerst de republiek erkent.
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper akeldenvan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85651 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen