Samenvatting colleges Oude Geschiedenis
Tot 10.000 v. Chr. Paleolithicum= oude steentijd
10.000 v. Chr. – 3000 v. Chr. Neolithicum= nieuwe steentijd
3000 v. Chr. – 1000 v. Chr. Bronstijd
2375 v. Chr. – ca. 1800 v. Chr. Akkadische Periode
1800 v. Chr. – ca. 1500 v. Chr. Babylonische Periode
Vanaf 1500 v. Chr. Kassieten in Babylonië, Hittieten in Azie
Paleolithicum & neolithicum
De mensen in het paleolithicum leefden in kleine groepen jagers-verzamelaars, bands.
Neolithische Revolutie= Rond 10.000 v. Chr. warmt de aarde op, waardoor de carrying capacity groter
wordt. De Neolithische Revolutie is eigenlijk geen revolutie, maar een langzaam proces.
Warmer meer plantengroei grotere carrying capacity overgang van nomadisme
naar sedentisme domesticatie van dieren
Ziektes (mensen leefden voor het eerst in grotere gemeenschappen en waren niet immuun)
Secundary products
revolution= de mensen
gingen optimaal gebruik
maken van hun producten.
Deze ‘revolutie’ zorgde voor
het eerste aardewerk,
zuivelbereiding,
textielfabricage, trek-, rij- en
lastdieren, metallurgie en
gepolijste stenen
werktuigen.
Belangrijke steden in de
Vruchtbare halve maan
(Fertile Crescent): Tepe
Guran, Çatal Hüyük, Jericho
VB: Een os werd gebruikt
voor vlees en leer, maar ook
om landbouw te bedrijven.
Bronstijd
In de Vruchtbare Halvemaan (Sumerië) ontstonden ommuurde stadsstaatjes met daartussen
niemandsland. Deze staten hadden een koning, die geen god was.
Tokens= schijfjes van klei. Ze gingen in een zakje en elke token maakte een stempel op dit zakje. Als je
zes schapen aan een koerier meegeeft, maak je zes stempels op het zakje en je stopt vervolgens de
tokens in het zakje. Zo kon de ontvanger zien dat er daadwerkelijk zes schapen waren gezonden en
niet meer.
Tokens zijn voorlopers van het spijkerschrift.
,De evolutie van prehistorie naar historie
Het criterium is schriftgebruik:
Dus vanaf het moment dat
a) er een symbolisch tekengebruik is, of
b) er geschreven wordt, of
c) dat in aanmerkelijke mate gebeurt, en ‘historische informatie’ wordt opgeschreven.
Maar het gaan schrijven is onderdeel van een veelomvattend proces: de verschriftelijking van de
samenleving
Waar en wanneer ontstond het schrift?
ca 3300: Sumerië: cuneïform/spijkerschrift
ca 3200: Egypte: hiërogliefen
ca 2600: Indusbeschaving: niet ontcijferd schrift
[ca 1700: proto-Sinaïtisch: alfabet]
[ca 1200: proto-Kanaänitisch / Fenicisch: alfabet]
ca 1200: China (Shang oracle bones): hanzi
ca 300: Meso-Amerika: Maya-‘hiërogliefen’
In de stadstaatjes was geen
markteconomie, maar een redistributie-
economie. Boeren leverden goederen in
bij het paleis en dit werd verdeeld onder
de bevolking.
De stadstaatjes kenden rivaliteit vanwege
het gebrek aan water.
Eerste oorlog ons bekend: 2475 v. Chr.,
Lagash en Umma vochten om het water
in Sumerië. Umma sneed de
watertoevoer naar Lagash af.
2475 v. Chr. Oorlog Lagash en Umma
2375 v. Chr. Sargon van Akkad wordt leider van Sumerië
Verhaal van Sargon van Akkad: Sargon werd te vondeling gelegd door zijn moeder (zij was priesteres
en had gemeenschap gehad met een god, waar Sargon uit voort was gekomen) en werd gevonden
door een waterdrager. Sargon werd vervolgens tuinman en zou later dus koning van Sumerië worden.
De ‘waterdrager’ en de ‘tuinman’ zijn symbolisch: ze staan symbool voor vruchtbaarheid en het
belang van water in Sumerië.
Babylonische Periode
In de Babylonische Periode was het schrift erg belangrijk. In deze periode werd de Codex Hammurabi
opgezet, een wetboek geschreven op een zuil. De wetgeving was streng: oog om oog, tand om tand.
Egypte
, In Egypte waren geen stadstaatjes, maar nederzettingen langs de Nijl. Er was
een grote carrying capacity door overstromingen van de Nijl en irrigatie. Het
hiërogliefenschrift ontstond.
3000 v. Chr. Unificatie van Egypte (dynastie onder een farao)
2750 v. Chr. Oude Rijk
Waarom ontstaan de grote rijken in de Vruchtbare
Halve Maan en Egypte?
Nodig: vruchtbaar klimaat en schrift
Dan: hogere carrying capacity, demografische groei,
communicatie over lange afstand.
In combinatie krijgen we gevolgen:
1 Samenwerking bij irrigatielandbouw leidt tot hiërarchie
en instituten
2 Productie surplus leidt tot handel en dus uitwisseling/migratie
3 Mogelijkheid tot vrijstellen schrijvers, administratie,
belastinginners (ook door surplus)
1274 v.Chr. Slag bij Kanesh/Kadesh
1284 v. Chr. Eerste internationale
vredesovereenkomst, gesloten na de slag bij
Kanesh/Kadesh
Kadesh
Ramses II drong het binnenland van Syria binnen en
nam de stad Kadesh over. De Hittieten uit Kadesh
besloten een tijdje later hun stad terug te winnen,
maar tijdens de veldslag kon er geen duidelijke
winnaar worden aangewezen. De Egyptenaren
trokken zich terug en er werd een
vredesovereenkomst gesloten.
[Door de grote afstand tussen Sumerië en Egypte
(met woestijnen en bergen) mag je er vanuit gaan dat
deze rijken zich onafhankelijk van elkaar ontwikkelden]
Griekenland
3000 v. Chr. – 1000 v. Chr. Bronstijd Griekenland
1500 v. Chr. – 900 v. Chr. Bronstijd Italië/Rome
2000 v. Chr. Minoïsch-Cycladisch (pre-Grieks)
1600 v. Chr. Helladisch-Myceens (Grieks)
1200 v. Chr. Crisis
De Minoïsche beschaving is geïnspireerd op het Oosten en Egypte. Het schrift was het lineair A, dat
nog niet is ontcijferd. De Myceners waren migranten. Zij schreven lineair B, woonden op het
vasteland en waren de eerste ‘echte Grieken’.
Schreepswrak van Uluburru: Het wrak van een schip dat van Egypte naar Griekenland voer en dat veel
voorwerpen bevat die informatie geven over deze periode en de invloed van Egypte op Griekenland.
