Dit document bevat alle hoorcollege aantekeningen van het vak rechtseconomie. Het vak bestaat uit zeven weken. In de aantekeningen zijn ook voorbeelden opgenomen en ondersteunende grafieken.
Week 1 – Welvaart, markten en overheid
Inleiding – kennisclip 1
1. Wat is rechtseconomie?
2. Verhouding recht en economie
3. Opbouw cursus
In de rechtseconomie gaat het over gedrag en regels en of ze worden nageleefd.
1. Wat is rechtseconomie?
Rechtseconomie wordt ook wel de economische analyse van het recht genoemd
Bestudering van het recht met behulp van inzichten uit de economie.
- Economie gaat uit van de veronderstelling dat mensen gebruik maken van
nutsmaximaliserend gedrag
- Recht vanuit economische perspectief is primair een verzameling van prikkels.
Prikkels die sommige gedragingen aantrekkelijk of onaantrekkelijk maken.
- Basisgedachte is dat het recht het gedrag beïnvloedt
Er staan twee vragen centraal in de rechtseconomie:
1. Invloed van recht op gedrag
2. Invloed van recht op maatschappelijke welvaart (nut van individuen)
Om te bepalen of de welvaart toeneemt of niet zijn verschillende criteria van toepassing:
- Pareto-criterium
- Hicks-Kaldor-criterium
Wat is het perspectief van de rechtseconomie? Je zou kunnen zeggen dat het een perspectief is
van een kritische academicus. Kan het recht niet beter, dus niet het recht als gegeven
aannemen. Ook zou je kunnen zeggen dat het een perspectief van de wetgevingsjurist is,
waarbij de vraag is welke instrumenten er zijn er beschikbaar. Ten slotte zou je ook kunnen
kijken naar hoe het zit met de kosten en baten. Dit is met name perspectief van de
beleidsadviseur.
Efficiëntie
Pareto-criterium vernoemd naar Italiaanse econoom/filosoof
- Van belang is om onderscheid te maken tussen twee dingen:
o Pareto verbetering: een verandering waarbij het nut van één of meer leden
van de desbetreffende groep groter wordt zonder dat het nut van enig ander lid
van de groep kleiner wordt.
o Pareto optimum: geen verandering, maar een situatie. Het is dus een situatie
waarin geen Pareto-verbetering mogelijk is
, - Je hoeft alleen te kijken of er iemand vooruit of achteruit gaat. Je hoeft nooit
verbetering van de een tegen de achteruitgang van de ander af te wegen dit is het
kenmerkende van het Pareto-criterium.
Hicks-Kaldor-Criterium
- Genoemd naar Engelse en Hongaarse economen
- Hicks-Kaldor-verbetering
o Een verandering waarbij de in geld uitgedrukte nutswinst van de winnaars
groter is dan het in geld uitgedrukte verlies van de verliezers
o De winst van de winnaars is groter dan het verlies van de verliezers
o Een verandering waarbij alle betrokkenen erop vooruit zouden kunnen gaan
o Je zou ook kunnen zeggen dat dit criterium een potentiële Pareto verbetering is
2.Verhouding recht en economie
Docent gaat het iets zwaarder uitdrukken dan het daadwerkelijk is. Het wordt benaderd vanuit
twee contrasten: ex ante vs. ex post benadering en efficiëntie vs. rechtvaardigheid.
Aan de hand van een voorbeeld: Hoge raad aanvaardt proportionele aansprakelijkheid
bij onzeker causaal verband (arrest HR 31 maart 2006)
- Bij ex ante benadering: als je iets op bepaalde manier regelt wat gaat er dan later naar
verwachting gebeuren. Economen kijken vooral vanuit deze benadering.
- Bij ex post benadering: er is iets gebeurd en hoe ga je dit oplossen? Juristen kijken
vooral vanuit dit perspectief
- Economen kijken vooral naar efficiëntie en juristen naar rechtvaardigheid
Voorbeeld:
Kern van casus: gaat over geval dat werknemer is overleden aan longkanker. Hij werkte bij
een bedrijf dat asbest verwijderd.
- Nefalit heeft de mogelijkheid om wel of geen maatregelen te treffen tegen asbest
- Karamus had de mogelijkheid om wel of niet te roken
- Tabel laat bijvoorbeeld zien dat de sterftekans 0,6% is als er wel maatregelen worden
genomen tegen asbest en Karamus niet zou roken
- De sterftekans is afhankelijk van de keuzes van Nefalit en Karamus
- Probleem is dat oorzaak van longkanker in concrete gevallen niet te achterhalen is
kan gaan om genetische aanleg, nalaten Nefalit of eigen handelen
, - Traditionele benadering in het recht was een alles-of-niets benadering. Op moment dat
deze benadering wordt gehanteerd en het niet duidelijk is waardoor sterfte is
veroorzaakt dan zou Nefalit geen schade hoeven te vergoeden.
- HR: naar rato van bijdrage aan sterftekans, Karamus: 45% en Nefalit: 55%
Hoe kijken juristen en economen nou hiernaar?
Juridisch perspectief: Nieuwenhuis over (dis)proportionele aansprakelijkheid (ex post
benadering en rechtvaardigheid)
- Rechter tot gedaagde: ik heb voor u twee berichten, een slecht bericht en een goed
bericht
- Eerst het slechte bericht: u wordt veroordeeld tot vergoeding van schade die met
aanzienlijke waarschijnlijkheid (75%) niet door u is veroorzaakt
- Nu het goede bericht: u krijgt een aantrekkelijke korting; u betaalt slechts 25%
- Hij spreekt eigenlijk over die toerekening van de kans en dat dit niet een goed idee is
Economisch perspectief: proportionele aansprakelijkheid vanuit een ex ante perspectief
- Bij Nefalit/Karamus werkt proportionele aansprakelijkheid niet optimaal, omdat niet
alle partijen worden gedwongen om ten volle rekening te houden met hun bijdrage aan
verwachte schade
Nu kijken we meer naar verhouding recht en economie
- Kern is dus dat recht het gedrag beïnvloedt
o Wat is de invloed op gedrag
o Wat is de invloed op de maatschappelijke welvaart?
- Economie gaat over gedrag en het recht kun je gebruiken om gedrag te sturen
Welvaart, markten en overheid - Kennisclip 2
1. Voorkeuren en efficiëntie
a. Indifferentiecurves
b. Edgeworthbox
c. Pareto-verbetering
d. Pareto-optima
e. Hicks-Kaldor-criterium
2. Volledige mededinging
a. Marktevenwicht (korte en lange termijn)
b. Welvaart
, 1. Voorkeuren en efficiëntie
- Sjonnie houdt van chocola en sigaretten
- Indifferentiecurve van Sjonnie staat ingetekend
- In het midden van het plaatje beschikt Sjonnie over bepaalde hoeveelheid chocola en
sigaretten
- Als je Sjonnie beetje chocola afneemt dan is de implicatie dat Sjonnie slechter af is
(hij bereikt een lager nut). Als je beetje chocola afneemt dan is de vraag hoeveel
sigaretten moet je hem geven om hem weer even goed af te laten zijn
- Indifferentiecurve= weergave van goederencombinaties waartussen een individu
indifferent is oftewel geen verschil in nut
- Alle goederenpakketten op de curve zijn dus indifferent voor Sjonnie
- Hier is een hogere indifferentiecurve ingetekend
- Weergave van goederenpakketten die voor Sjonnie beter zijn dan de eerste
indifferentiecurve
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noellavroege01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,18. Je zit daarna nergens aan vast.
