Inleiding orthopedagogiek
Hoorcollegesamenvatting
PW eerste leerjaar
Radboud Universiteit
2022/2023
,Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: Introductie.............................................................................................................................. 3
Hoorcollege 2: Orthopedagogische werkwijze, Evidence Based Practice – scientist practitioner model............9
Hoorcollege 3: Speciaal onderwijs – clusteronderwijs, onderwijsondersteuning............................................14
Hoorcollege 4: Jeugddelinquentie................................................................................................................. 20
Hoorcollege 5: Kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking........................................................24
Hoorcollege 6: Kinderen met Autisme.......................................................................................................... 32
Hoorcollege 7: Kinderen en jongeren met een auditieve beperking, een taalontwikkelingsstoornis (TOS),
visuele beperking en doofblindheid.............................................................................................................. 38
Hoorcollege 8: Kindermishandeling, verwaarlozing (Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling,
beroepscode)............................................................................................................................................... 45
Hoorcollege 9: Vervolg kindermishandeling (preventie en interventies); gezinnen met meervoudige en
complexe problemen................................................................................................................................... 49
Hoorcollege 10: vluchtelingenkinderen en culturele diversiteit.....................................................................56
Hoorcollege 11: Jeugddelinquentie en forensische pedagogiek.....................................................................59
Hoorcollege 12: Kinderen en jongeren met een fysieke beperking.................................................................60
,Hoorcollege 1: Introductie
De betekenis van opvoeden
Volgens de van Dale is opvoeden het lichamelijk en geestelijk vormen/grootbrengen. Dit is
een duidelijke, maar zeer beperkte definitie.
Volgens pedagogiek.net is het verzorgen en grootbrengen (voedsel, onderdak, kleding,
hygiëne) slechts een onderdeel van het opvoeden. Echter, een kind beschermen botst met
zelfstandigheid. Het brengen tot zelfstandigheid is weliswaar enkel mogelijk waar
grootgebracht wordt of zelfs alleen binnen het kader van grootbrengen, maar het is een
eigenstandige en specifieke activiteit. Het is erop gericht om het zelf doen, weten en
oordelen bij het kind te bevorderen.
Volgens een psycholoog is opvoeden is een vorm van socialisatie. Socialisatie is het proces
van ‘inlijven’ van nieuwkomers in een groepsverband. Dit wordt gedaan door iemand
vertrouwd te maken met de cultuur van een groep. Cultuur is kennis, vaardigheden, normen,
waarden, gewoonten, etc. Bovendien wordt opvoeden grotendeels ongeorganiseerd door
amateurs uitgevoerd.
Volgens deze definitie is opvoeden dus geen activiteit op zichzelf. Belsky kijkt vooral naar
kenmerken van gezinnen. Zie hieronder zijn procesmodel (= er worden factoren genoemd die
van invloed zijn).
Intermezzo: Model en Theorie
Een model is een instrument bij het bestuderen van delen van de werkelijkheid, vaak in de
vorm van schema’s en figuren. Het is een vereenvoudigde afbeelding van de werkelijkheid
voor een bepaald gebruiksdoel. Een model bootst de werkelijkheid na.
Een theorie is een geheel van denkbeelden, hypothesen en verklaringen die in onderlinge
samenhang worden beschreven. In de wetenschap is een theorie vaak een getoetst model
ter verklaring van waarnemingen van de werkelijkheid.
De betekenis van opvoeden (vervolg)
Volgens Langeveld is opvoeden wezenlijk voor menswording. Een mens is een animal
educandum, een mens dat opgevoed dient te worden. Als een mens niet opgevoed wordt,
gaat het mis. Echter is dit niet te onderzoeken, maar voorbeelden van enfants sauvages
leveren bewijs. Deze kinderen groeien op onder de minimale menselijke (of dierlijke) zorg. Zij
, zijn wel grootgebracht, maar kunnen bijvoorbeeld niet verbaal communiceren en/of
verplaatsen in iemand anders.
Opvoed theorieën
Theorieën over opvoeden zijn relatief, want ze zijn cultuur en tijd gebonden. Revivals
(plotselinge herleving) komen ook voor: Rust, Reinheid en Regelmaat versus veiligheid,
structuur, consequent. Ook kan er sprake zijn van gedeeltelijke revival: autoritair → anti-
autoritair → autoritatief opvoeden
Ondersteuning
Opvoeddimensies
Aanwezig Afwezig
Positief Autoritatief Instructief-zakelijk
Controle Negatief Autoritair met affectie Autoritair
Afwezig Permissief Laissez-faire
Betrokkenen bij opvoeden
De meningen verschillen over wie een (belangrijke) rol speelt in de opvoeding. Sommige
mensen zijn van mening dat opvoeding alleen maar bewust gebeurd en andere vinden dat
alles opvoeding is, ongeacht het bewust of onbewust gebeurd.
Volgens Rene Diekstra en Malou van Hintum (2010) is opvoeden iedere invloed die mensen,
bedoeld of onbedoeld, uitoefenen op de ontwikkeling van een kind. Deze definitie kent geen
doel!
Volgens van Sprang, een volger van Langeveld, is opvoeden alleen het bedoeld uitoefenen
van invloed. Ook zijn er wel medeopvoeders of secundaire opvoeders, dit zijn de hulpjes bij
de socialisatie.
De opvoedelingen
Het kind als opvoedeling is het meest voordehand liggend. Dit is ook in de meeste
samenlevingen het geval. Echter in moderne pedagogiek is de opvoedeling iemand in een
afhankelijkheidsrelatie. Dit kunnen bijvoorbeeld ook mensen uit een instellingen betekenen.
Samengevat: opvoeding theorieën met een doel
Opvoeding is het proces waarin een persoon - meestal een kind - wordt gevormd naar de
normen en waarden van diens opvoeder(s) en daarmee meestal naar de voornaamste
normen en waarden van de samenleving waarin hij of zij leeft.
Opvoeden beoogt socialisatie en een kind tot zelfstandigheid brengen.
De westerse opvoeding is er hoofdzakelijk op gericht het kind te helpen mondig te worden,
dat wil zeggen, in staat tot bekwaam en moreel en betrouwbaar deelnemen aan samenleving
en 'zelfvorming'.
Vervolg opvoedtheorieën
In de meeste gevallen kunnen we met een beschrijving van opvoeden, zoals hierboven, uit de
voeten. Maar het is ook een omschrijving die een groot aantal mensen buitensluit. Als er